نفس کشیدن به لطف کرونا
براساس آمارها، غیر از تهران، کیفیت هوای تمام کلانشهرهای ایران بهبود یافته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ بهای مهار همه‌گیری ویروس کرونا، خانه‌نشینی میلیاردها انسان از جمعیت سیاره زمین، در سراسر جهان بوده است. خانه‌نشینی، تعطیلی مشاغل، متوقف‌شدن چرخ تولید کارخانه‌های بزرگ، کاهش تردد در مسیرهای هوایی و زمینی و کاهش سفرهای درون‌شهری همگی باعث شدند تا طبیعت نفسی تازه کند. کیفیت هوا به واسطه کاهش آلاینده‌های دست‌ساز بشر بهبود پیدا کرد و آب پاک‌تری میان رودها جاری شد. تصاویر ماهواره‌ای به‌دست آمده از تیم مدل‌سازی جهانی ناسا نشان می‌دهد که تراکم آلودگی در مناطق قرنطینه کاهشی قابل توجه داشته است. اما در همان دوران نیز هوای تهران، به‌عنوان یکی از کلانشهرهای شاخص برای سنجش کیفیت هوای کشور، بهبود چندانی از خود نشان نداد، به‌طوری که مقایسه کیفیت هوای شهرهای دهلی، مادرید، مسکو، میلان و پراگ با تهران در روزهای 13تا 17فروردین سال‌جاری نشان داد کیفیت هوای تمامی این کلانشهرها جز تهران بهبودی قابل توجه یافته است. معیار سنجش هوا در این ارزیابی آلاینده نیتروژن دی‌اکسید بوده که غلظت آن در تمامی شهرهای بزرگ جهان به‌دلیل قرنطینه ناشی از همه‌گیری کاهش یافته بود اما درتهران به نسبت سال پیش کاهش چندانی نداشت. به گفته حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، دلیل بالابودن این آلاینده در روزهای بررسی شده، بازگشت کارمندان به محل کار در همین بازه زمانی، لغو طرح ترافیک و استفاده بیشتر از خودروهای شخصی به‌منظور قطع زنجیره بیماری بوده است؛ اگرچه در روزهایی مانند هفتم فروردین که تردد خودرو در تهران پایین بوده نیز شهر دچار افزایش شاخص آلودگی شده است. آمارهای موجود از وضعیت کیفیت هوای تهران در بهار سال 99نشان می‌دهد که این شهر از ابتدای سال 15روز هوای پاک و 71روز هوای قابل‌قبول و 6روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه داشته است. این آمار با توجه به محدودیت تردد شهروندان به واسطه همه‌گیری و تعطیلی مشاغل، ناامید‌کننده است، زیرا سال گذشته و بدون وجود محدودیت‌های رفت‌وآمد تعداد روزهای هوای پاک در فصل بهار 25روز بوده است. همچنین در سال 98تهران 60روز هوای قابل‌قبول و 6روز هوای ناسالم برای همه افراد جامعه داشته است. تعداد روزهای پاک شهر تهران در شرایطی نسبت به سال گذشته کمتر است که شیوع کرونا و افزایش قیمت بنزین باعث کاهش 22میلیون لیتری مصرف روزانه بنزین در سال‌جاری شده است. به گفته علیزاده، سختگیرانه‌ترشدن روش محاسبه شاخص‌ها و افزایش میزان تولید آلودگی از منابع ساکن نیز بر کاهش تعداد روزهای پاک پایتخت اثرگذار بوده‌است.
در این زمینه بخوانید
تهران از ابتدای سال چند روز هوای پاک داشته است؟
اگر کرونا نبود، 3 میلیون نفر مرده بودند
به گفته محمد درویش، کارشناس و فعال محیط‌زیست، تردد انسان‌ها، مصرف سوخت‌های فسیلی و ازدحام صوتی ناشی از این ترددها از مهم‌ترین دلایل کاهش کارایی سرزمین و تخریب محیط‌زیست محسوب می‌شود. در چنین شرایطی پاندمی کووید-19سبب شد تا بخش بزرگی از این ترددها کاهش پیدا کند. به این شکل که بخش بزرگی از پروازهای ناوگان هوایی داخلی و خارجی و همچنین سفرهای هوایی و زمینی بین‌شهری کاسته شد. در 5ماهه اول 2020به نسبت زمان مشابه در سال 2019مصرف سوخت فسیلی به واسطه این پاندمی و محدودیت‌های رفت‌وآمد ناشی از آن 30تا 35درصد کمتر از همیشه شد. حتی در‌ماه مارس میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای به اندازه‌ای برابر با میزان انتشار این گازها در سال 1990میلادی رسید. در کشور ما به‌طور متوسط سالانه 11هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت می‌شود. حتی این رقم نیز تحت‌تأثیر همه‌گیری کووید-19قرار گرفته و با کاهشی دست‌کم 30درصدی مواجه شده است.
درحال حاضر به‌خاطر افزایش احتیاط مردم در رعایت اصول بهداشتی آمار ابتلا به بیماری‌های شایعی مانند سرماخوردگی و مصرف داروهای مرتبط با این بیماری‌ها کاهش یافته است. در مجموع اگر کرونا نبود، در همین لحظه که این واژه‌ها گفته می‌شوند، چندهزارنفر که هم‌اکنون درگیر هیاهوی زندگی هستند، الان زنده نبودند زیرا علاوه بر کاهش آمار مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا، از تعداد مرگ‌ومیرهای جاده‌ای به‌خاطر کاهش میزان سفرهای جاده‌ای نیز کاسته شده است. در 6ماه اول سال معمولا بیش از 200هزارنفر در کشور به‌خاطر این مسائل جان خود را از دست می‌دهند که امسال تعداد زیادی از آنها همچنان در قید حیات هستند. اگرچه حدود 13هزار نفر از جمعیت کشور را در اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌ایم، اما می‌توان گفت اگر کرونا نبود این رقم بسیار بالاتر بود.
متأسفانه با وجود تمامی این نکات مثبت، تمامی این کاهش‌ها موقتی هستند. با بازگشت روال عادی زندگی پس از پایان همه‌گیری کرونا و آغاز به‌کار کسب و کارها و کارخانه‌ها و از سر گرفته‌شدن سفرها، همه‌چیز به حالت قبل بازخواهد گشت؛ همانطور که در ایران نیز شاهد افزایش آلاینده‌های هوا و آلودگی‌های صوتی و بارترافیکی پس از اردیبهشت‌ماه بودیم. اما از نظر من، تغییر پایدارتر و جدی‌تر آن است که مردم و دولت‌ها پس از مواجه‌شدن با همه‌گیری کرونا آموختند بخش بزرگی از کارها را می‌توان با استفاده از فناوری‌های دیجیتال انجام داد و لزوما نیازی به خروج از خانه نیست؛ اینکه می‌توان از اینترنت و امکانات دولت سبز نیز استفاده کرد و بسیاری از خرید‌ها، خدمات پستی و آموزش‌ها را از طریق اینترنت انجام داد. به‌نظرم اینها تغییراتی هستند که پایدار خواهند ماند. امیدوارم این پتکی که کرونا بر ساختار فرهنگی و اقتصادی جهان می‌زند بر این اساس باشد که دولت‌ها بفهمند اگر به جای سرمایه‌گذاری برای تولید جنگ‌افزارهای مخرب و ناوشکن‌های گرانقیمت، برای پژوهش‌های حوزه سلامت، پزشکی و محیط‌زیست هزینه بیشتری کرده بودند، شاید جوامع بشری، ازجمله ایران امروز امنیت بیشتری می‌داشتند.
