دلار پس از ۸ افزایش، کاهشی شد

به گفته تحلیلگران، نوسانات نرخ حواله درهم در هفته‌های اخیر نقش مهمی در بالا رفتن تغییرات نرخ ارز داشته است و رئیس کل بانک مرکزی نیز در آخرین صحبت‌های خود به گونه‌ای به اثرات افزایش نرخ‌های حواله‌ای بر رشد قیمت بازار داخلی اشاره کرد.  عبدالناصر همتی در آخرین صحبت‌های خود اشاره می‌کند که «تلاطم این روزهای بازار، عمدتا از عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار حواله ارز، به‌خاطر مشکلات ناشی از کرونا در ابتدای سال، نشات گرفته است». به نظر می‌رسد کرونا موجب شده است که بخشی از تقاضا در ابتدای سال نتواند نیاز ارزی خود را مرتفع کند و در هفته‌های اخیر به شکل انباشته شده وارد بازار شده و قیمت ارز صرافی‌ها را تحت فشار قرار داده است. در کنار این صادرات پس از بازگشایی مرزها که به دلیل کرونا بسته شده بودند، به اندازه گذشته احیا نشده‌اند که به چنین تقاضاهایی پاسخ دهد.  از نگاه رئیس کل و برخی تحلیلگران با خروج این عوامل، از فشار بر نرخ حواله کاسته خواهد شد و به تبع آن فشار بر بازار داخلی نیز کاهش خواهد یافت. به گفته فعالان، در هفته‌های اخیر هر روز صبح، معامله‌گران نرخ حواله درهم را رصد می‌کردند و در صورتی که افزایشی بود، خرید خود را در بازار داخلی افزایش می‌دادند. در صورتی که نرخ حواله درهم تغییر مسیر دهد، به خودی خود می‌تواند تا حدی تقاضای احتیاطی در بازار داخلی را نیز کاهش دهد.

سه سیگنال تقویت سمت عرضه ارز

افزایش سفارش‌های خرید نفت ایران یکی از مهم ترین سیگنال‌هایی است که از افزایش احتمال درآمدهای ارزی در آینده نسبت به دوران کرونا خبر می‌دهد. رئیس کل بانک مرکزی نیز در بخش دیگری از پیام اخیر خود به افزایش انواع صادرات اشاره می‌کند و می‌گوید: «افزایش قابل توجه صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی و صادرات غیرنفتی و خبرهای مثبت از آزاد شدن منابع مسدودی بانک مرکزی دریافت کرده‌ام که می‌تواند روند بازار را متحول کند».

در کنار این گفته می‌شود در صورتی که همکاری‌های سیاسی برخی از کشورهای منطقه مانند عراق افزایش پیدا کند، می‌توان احتمال داد که سمت عرضه ارز تقویت بیشتری خواهد شد. به گفته برخی فعالان اقتصادی، در شرایط کنونی برخی از علت آنکه صادرات غیر نفتی نسبت به شرایط پیش از کرونا احیا نشده است، مربوط به سختگیری‌های طرف عراقی است که با رایزنی‌های سیاسی می‌تواند برطرف شود. در واقع برخی فعالان اعتقاد دارند که سختگیری‌های طرف عراقی طی هفته‌های آتی با گفت‌وگوهای سیاسی کاهش خواهد یافت و افزایش صادرات و دسترسی به برخی درآمدها، می‌تواند سمت ورودی ارز را تقویت کند.  سیگنال دیگر تقویت سمت عرضه،  احتمال افزایش ورود ارز صادرکنندگان به کشور طی دو هفته آینده است. فرصت برای برگرداندن میلیاردها دلار ارز صادراتی در دو هفته آتی پایان می‌یابد و با ورود حتی بخشی از آنها به بازار، احتمال کاهش اثرگذاری نرخ حواله درهم بر معاملات بازار داخلی وجود دارد. رئیس کل بانک مرکزی صریحا اعلام کرده است که فرصت برگشت ارز تمدید نمی‌شود و حتی به نوعی صادرکنندگان تهدید به برخورد قضایی شده‌اند.

دو سیگنال از کاهش تقاضا

بخشی زیادی از افزایش فشار بر نرخ حواله درهم ناشی از تقاضای انباشته شده‌ای است که در دوران قرنطینه کرونا و بسته بودن مرزها توان مرتفع شدن را نداشت. به عنوان مثال برخی فعالان اقتصادی عنوان می‌کنند که برخی از قاچاقچی‌ها زمانی که مرزها بسته بود، نتوانستند کالای خود را وارد کشور کنند و در شرایط کنونی، برای ورود همان میزان کالا به یکباره به بازار ارز و صرافی‌ها هجوم برده‌اند. ورود یکباره آنها سمت تقاضا را تقویت بیشتری کرده است. در کنار این صرافی‌ها نیز به دلیل عدم احیای صادرات به سطح پیش از کرونا و کاهش ورودی ارز توان پاسخگویی به تقاضای انباشته شده ارزی را نداشته‌اند. طبیعتا با خروج این تقاضای تجمیع شده از بازار می‌توان انتظار کاهش قدرت سمت تقاضا را داشت.  سیگنال دیگر کاهش تقاضا، خروج تقاضای برخی از معامله‌گران فنی است که در هفته‌های اخیر سود متناسبی را به دست آورده‌اند و در صورت مشاهده کاهش فشار بر نرخ درهم، از بازار ارز تا حدی خارج و سرمایه خود را به سایر بازارها خواهند برد.

راه مدیریت نوسان ارزی

سه نوع تقاضا در هفته‌های اخیر در بازار وجود داشته است: تقاضای حواله‌ای، تقاضای احتیاطی و تقاضای آربیتراژی.

بازارساز با بالا بردن قیمت صرافی‌های منتخب تا حدی تقاضای دلالی و آربیتراژی که برای کسب سود از اختلاف قیمت بازارها وجود داشت را از معاملات خارج کرد. روز گذشته نیز قیمت دلار بر تابلوی صرافی‌های منتخب تا ساعت ۳بعدازظهر ۲۱ هزار و ۸۵۰ تومان بود که حتی در مقاطعی از قیمت بازار آزاد بیشتر بود. ساعت ۴ بعدازظهر که بازار با ریزش بیشتری مواجه شده بود، قیمت دلار از تابلوی صرافی ملی برداشته شد.

با خروج تقاضای آربیتراژی از بازار دو نوع تقاضای دیگر توان آن را داشتند که قیمت دلار را تحت تاثیر قرار دهند: تقاضای حواله‌ای درهم و تقاضای احتیاطی.  روز دوشنبه، قیمت درهم نه تنها افزایشی نشد که در جهت کاهشی حرکت کرد و به زیر مرز ۶ هزار تومانی رفت. چنین کاهشی کافی بود که تا حدی سمت تقاضای احتیاطی در بازار داخلی را تحت تاثیر قرار دهد و از تحرکات آن بکاهد. با این حال عرضه درهم شاید در کوتاه‌مدت راه حلی بر نوسانات ارزی باشد، ولی برای مدیریت نوسان در میان‌مدت نیاز است که میزان نقدینگی کنترل شود و برای حجم فعلی نیز جاذبه و زمینه دیگری فراهم شود که به سوی بازار ارز نرود.

سیگنال رئیس کل به بازار

رئیس کل بانک مرکزی از یکسو خبر از آن داده است که تقاضا در هفته‌های آتی کاهش پیدا خواهد کرد و از سوی دیگر سمت عرضه ارز نیز تقویت خواهد شد. با این حال رئیس کل صحبت خود را با سیگنال مهم‌تری به پایان می‌برد: «برخی به‌خاطر اشتباه محاسباتی تا دو سال برای فروش دلارهای ۱۹ هزار تومانی خود معطل ماندند. امروز نیز ریسک بازار ارز برای سرمایه‌‌گذاری به شدت افزایش پیدا کرده است و من نیز وظیفه دارم این را به فعالان اقتصادی گوشزد نمایم.»

از صحبت‌های رئیس کل چنین برمی‌آید که به سفته‌بازان ارزی اخطار می‌دهد که بانک مرکزی یک بار توان خود را در سال ۹۷ نشان داده است و این بار هم هر زمان صلاح بداند، قیمت را می‌تواند دچار ریزش سنگینی کند؛ ریزشی که می‌تواند آنها را برای مدت‌ها در ضرر ببرد.  با این حال‌ برخی فعالان باور دارند تا زمانی که تقاضای احتیاطی در بازار وجود دارد و انتظارات تورمی افزایش یافته است، نرخ ارز می‌تواند به رشد خود ادامه دهد.

روز گذشته سکه تمام بهار آزادی به زیر مرز ۱۰ میلیونی رفت. در سومین روز هفته سکه تمام بهار آزادی ۷۵۰ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۹ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان رسید. عامل اصلی سقوط قیمت سکه تمام بهار آزادی، کاهش قیمت دلار بود. چرا که در بازارهای جهانی، طلا نوسان خاصی نداشت. طلا در اولین روز از معاملات بازارهای جهانی، با رشد ۴/ ۰ درصدی به قیمت ۱۷۸۲ دلار رسید تا به مقاومت ۱۷۹۰ دلاری نزدیک‌تر شود. تحلیلگران بر این باورند که در صورت شکسته شدن مرز ۱۷۹۰ دلاری طلا می‌تواند به بالای قیمت ۱۸۰۰ دلار نیز برسد. تحلیلگران معتقدند در حالی که هنوز عامل افزایش تعداد مبتلایان کرونا در کشورهای مختلف در بازارها وجود دارد، یکی از عوامل محدودکننده قیمت اونس، روند صعودی بازارهای سهام به ویژه بورس‌های آسیایی بوده است. شاخص نیک‌کی ژاپن در ادامه روند صعودی خود روز دوشنبه توانست با جهشی قابل توجه، ۸۳/ ۱ درصد افزایش را به ثبت برساند. این سومین روز متوالی است که این شاخص روند صعودی دارد. شاخص بورس شانگهای اما هفته خود را توفانی آغاز کرد و در پنجمین صعود روزانه متوالی خود، ۷۱/ ۵ درصد افزایش ارزش را رقم زد. بازارهای سهام آسیایی هم‌اکنون در قله چهار هفته‌ای خود قرار دارند و تحلیلگران عامل این روند صعودی را امیدواری به بهبود رشد اقتصاد جهان از طریق رشد اقتصادی مثبت چین می‌دانند. شاخص بورس هنگ‌کنگ نیز از این پیشرفت بی‌نصیب نماند و روز دوشنبه ۸۱/ ۳ درصد رشد در شاخص را تجربه کرد. با وجود وقفه چند روزه طلا و حرکت صعودی بازارهای سهام، تحلیلگران بر این باورند که عوامل بنیادین زیادی از جمله نگرانی از موج جدید ویروس کرونا، اقدامات انبساطی بلندمدت بانک‌های مرکزی و چشم‌انداز مخدوش اقتصادی جهان از افزایش قیمت طلا حمایت خواهند کرد.