بیماری‌هایی که از پشه به انسان منتقل می‌شوند
کارشناس بیماری‌های منتقله از «آئدس» اداره بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت، مهم‌ترین بیماری‌هایی که از پشه‌ها به انسان منتقل می‌شوند را تشریح کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، عبدالرضا میراولیایی، با بیان اینکه در دنیا برخی بیماری‌ها از طریق ناقلین منتقل می‌شوند، گفت: این یعنی برخی موجودات زنده که می‌توانند یک بیماری را از فردی به فرد دیگر انتقال دهند. یکی از این موجودات پشه‌ها هستند. به عنوان مثال یکی از بیماری‌هایی که از طریق ناقلین یا پشه‌ها به انسان منتقل می‌شود مالاریا است. ناقل دیگری که می‌تواند در بروز بیماری و سلامت مردم موثر باشد پشه «آئدس» است که می‌تواند علاوه بر ایجاد بیماری دانگ که نام علمی‌تر ِتب دنگی است، سبب بروز بیماری‌هایی نظیر زیکا و چیکن گونیا شود.
وی با بیان اینکه ناقل آئدس سال‌هاست که توسط بشر شناخته شده، ادامه داد: گسترش بیماری‌ها از طریق پشه آئدس و سایر پشه‌ها و ناقلین تحت تاثیر شرایط محیطی قرار می‌گیرد. مبادلات کالا و مسافرت‌های انسان‌ها دو راه عمده انتقال این بیماری بین کشورها است؛ چراکه پشه آئدس می‌تواند به کشورهای مختلف سفر کند.
وی با بیان اینکه پشه آئدس دو گونه متفاوت دارد، تصریح کرد: گونه اول که ناقل اصلی بیماری است پشه آئدس اجپتی است که در آب و هوای گرم و مرطوب و بیشتر در جوار زندگی انسانی و داخل خانه‌ها می‌تواند با انسان‌ها زندگی کند. گونه دوم پشه آئدس نوع البوپیکتوس آن است که وحشی‌تر است و در جوار انسان زندگی نمی‌کند و در کنار درختان و طبیعت حضور دارد. البته پشه آئدس گونه‌های دیگری هم در دنیا دارد که فعلا ثابت نشده است می‌توانند نقشی در بروز بیماری دانگ داشته باشند.
میراولیایی با اشاره به اینکه زادگاه این پشه آسیای جنوب شرقی است، افزود: پشه از کشورهایی مثل سنگاپور، تایلند، هند و... از طریق مبادلات کالاها و یا سفرها جابجا شده است و تقریبا قسمت اعظم دنیا یا ۱۲۸ کشور را تسخیر کرده است.
وی دو عامل اصلی را در گسترش پشه آئدس موثر دانست و گفت: گیاه لاکی بامبو که برخی در منازل خود در آب نگهداری می‌کنند یکی از این عوامل است؛ چراکه این پشه تمایل زیادی دارد در آن تخم‌گذاری کند. عامل دیگر تایرها یا لاستیک‌ها هستند که قسمت عمده آن در کشورهای آسیای شرقی تولید می‌شود و به سایر کشورها صادر می‌شود و این پشه تمایل به تخم‌گذاری در این لاستیک‌ها دارد.
وی با تاکید بر اینکه مهم‌ترین عامل در مبارزه با پشه ناقل آئدس توجه به بهداشت محیط است، اظهار کرد: دقت در رها نکردن زباله و فاضلاب در محیط عمومی بسیار در جلوگیری از انتشار بیماری و پشه موثر است. عمده فعالیت پشه‌های آئدس معمولا در هوای گرگ و میش و زمان‌های اذان صبح و اذان مغرب است. این درحالیست که عامل بیماری مالاریا در طول روز هم فعال هستند و نمی‌توانیم توصیه‌هایی مانند خوابیدن در پشه‌بند و... را به مردم داشته باشیم. مانند پشه‌های آنوفل که گزش نوع ماده آن منجر به مالاریا می‌شوند، جنس ماده پشه آئدس نیز منجر به بیماری‌های دانگ، زیکا و چیکن گونیا می‌شود. استفاده از دور کننده‌های حشرات، لباس‌های روشن و گشاد و... می‌تواند در دوری حشرات از ما موثر باشد. پشه آئدس از چندین نفر در طول روز خون خواری می‌کند و همین سبب می‌شود مبارزه با پشه سخت‌تر باشد. در این میان اگر پشه در کشور ما مستقر شود، برای مبارزه با آن سموم و نیروی انسانی زیادی لازم است و حتی نسبت به دفع مالاریا ۶ تا ۸ برابر هزینه اقتصادی بیشتری دارد.
کارشناس بیماری‌های منتقله از آئدس اداره بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت، بیان کرد: در ایران در ۸۰ سال گذشته این پشه شناسایی شد، اما تنها همان یکبار این پشه را در ایران پیدا کردیم و پس از آن یافت نشد؛ ممکن است علت این اتفاق آن بوده که تاکنون این پشه در ایران محل زندگی مناسبی پیدا نکرده است. این نشان می‌دهد این پشه در کشور ما استقرار پیدا نکرده است البته ممکن است از طریق روش‌های ذکر شده به کشور وارد شده باشد، اما مرده و نتوانسته بقا پیدا کند. در صورتیکه پشه برای بیماری‌زایی نیازمند استقرار در کشور است و این درحالی است که برخی کشورهای اطراف بویژه پاکستان عموما به پشه آئدس آلوده هستند.
وی با اشاره به سفرهای زیاد ایرانیان به کشوهای شرق آسیا بویژه پاکستان، تصریح کرد: ممکن است در این سفرها شخصی توسط پشه آئدس گزیده شود و بیماری را با خود به کشور آورد اما چون خوشبختانه ما پشه ناقل این بیماری را در کشورمان نداریم، فرد مبتلا نمی‌تواند بیماری را به سایرین انتقال دهد. خون و یا ترشحات بدن فرد مبتلا به بیماری دنگی نمی‌تواند سبب بیماری زایی برای سایرین شود.
میراولیایی در توضیح سایر بیماری‌هایی که این پشه منتقل می‌کند، تصریح کرد: بیماری «دانگ و چیکن گونیا» تنها از طریق نیش پشه از فرد مبتلا به سایرین منتقل می‌شوند، اما بیماری «زیکا» علاوه بر آنکه از طریق نیش پشه می‌تواند منتقل شود، از طریق روابط جنسی نیز قابلیت انتقال دارد که نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد؛ البته خوشبختانه تاکنون در ایران مورد مثبت بیماری زیکا نداشتیم.
وی راه مقابله با بیماری‌های منتقله از پشه آئدس را مبارزه با این نوع پشه خواند و افزود: وزارت بهداشت حدودا ۱۰ سال است که این بیماری‌ها را رصد می‌کند تا در صورت ورود به کشور شناسایی دقیق‌تری اتفاق بیفتد. در ۱۲۸ کشور دنیا این پشه یافت شده و نیمی از جمعیت جهان در معرض آلودگی با این پشه هستند. در سال ۲۰۰۰ حدود ۵۰۰هزار مورد مثبت بیماری دانگ در جهان داشتیم که این رقم در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۴ میلیون نفر رسید. مبارزه با این پشه امروزه یکی از دغدغه‌های جدی سیستم‌های بهداشتی در جهان است.
وی با تاکید بر اینکه تمام گروه‌های سنی به یک اندازه در معرض خطر بیماری دانگ هستند، درباره علائم بیماری دانگ، خاطرنشان کرد: علائم اولیه آن شبیه به سایر بیماری‌های ویروسی است و مواردی مانند بدن درد، تب و... در فرد مبتلا دیده می‌شود. در ۸۰ درصد موارد بیماری بی علامت یا کم علامت است که خود به خود نیز بهبود پیدا می‌کند. نگرانی در رابطه با ۲۰ درصد باقی مانده است که ممکن است بیماری در آنها به سمت شدید شدن پیشروی کند و در ۲.۵ درصد موارد یعنی کسانی که از نظر سیستم ایمنی دچار مشکل هستند منجر به مرگ شود.
میراولیایی با بیان اینکه بیماری دانگ ۴ نوع دارد، گفت: اگر فرد به عنوان مثال به نوع دوم آن مبتلا شود و پس از مدتی بهبود یابد و مجددا با گزش پشه، نوع دوم بیماری دانگ آن به بدنش منتقل شود فرد دیگر بیمار نمی‌شود، این به آن معناست که یکبار ابتلا به یکی از انواع بیماری دانگ سبب ایمنی فرد می‌شود اما، در صورتی که به عنوان مثال پس از بهبودی از نوع دو بیماری به نوع دیگری از آن مبتلا شود، به شکل شدید آن دچار خواهد شد. بیماری دانگ یا درد استخوان شکن درمان خاصی ندارد و تنها درمان‌های حمایتی برای آن وجود دارد.
وی در توضیح بیماری چیکن گونیا با اشاره به آن که نام آن به معنای بدن خمیده است، تصریح کرد: وقتی فردی به این بیماری مبتلا می‌شود به دلیل درد شدیدی که در استخوان‌هایش به وجود می‌آید کمرش خم می‌شود. این بیماری می‌تواند سبب بروز ناتوانی در بیمار شود.
میراولیایی با اشاره به اینکه بیماری زیکا به دلیل آنکه می‌تواند سبب تولد نوزادان با صرع یا مغز کوچک شود مهم است، بیان کرد: این کودک در بزرگسالی دچار عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود. این نگرانی‌ها سبب مراقبت‌های ویژه در مبادی مرزی، اسکله‌ها و... شده است. خوشبختانه تمام امکانات آزمایشگاهی در کشور برای شناسایی بیماری وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه مورد محلی انتقال بیماری در کشور وجود ندارد، افزود: از سال ۲۰۱۶ تا سال ۲۰۱۹ حدود ۸۰ مورد بیمار دانگ در کشور داشتیم که همگی سابقه سفر به کشورهای آسیای جنوب شرق داشتند که خوشبختانه همگی زنده ماندند. در سال جاری نیز تاکنون هیچ مبتلایی به بیماری دانگ در کشور شناسایی نشده است.
کارشناس بیماری‌های منتقله از آئدس اداره بیماری‌های قابل انتقال از ناقلین وزارت بهداشت در خاتمه با اشاره به اینکه این بیماری واکسن دارد، تصریح کرد: اما از انجایی که ممکن است تزریق واکسن سبب نوع شدیدی از بیماری شود، تزریق آن به شکل محدود در برخی مناطق دنیا انجام می‌شود.
