آیا کره‌جنوبی طلسم را می‌شکند؟
«ایالات متحده امریکا با اصرار بر حفظ تحریم‌های ایران به‌رغم شیوع ویروس کرونا دست به تروریسم درمانی زده است.» «جمهوری اسلامی ایران شیوع ویروس کرونا را به بهانه‌ای برای جلب اجماع جهانی به منظور لغو تحریم‌های امریکا تبدیل کرده است.»
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، این دو روایت به محور جدال‌های تهران و واشنگتن در دو ماه اخیر تبدیل شده‌اند. جدالی که از سطح رسانه‌ای فراتر رفته و حتی نهادی مانند صندوق بین‌المللی پول هم به جبهه‌ا‌ی برای تداوم آن تبدیل شده است. در حالی که دولت جمهوری‌خواه دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا می‌گوید دارو، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی در لیست تحریم نیستند، روایت ایران به واقعیت نزدیک‌تر است و البته حمایت بیشتری هم در سطح بین‌المللی به دست آورده است.
هرچه دولت امریکا در برابر لغو تحریم‌های ایران بیشتر پافشاری می‌کند، تحلیل‌های بیشتری درباره استفاده ابزاری واشنگتن از کرونا برای رسیدن به اهداف ضدایرانی تیم ترامپ منتشر می‌شود. در چند روز گذشته حتی سایت امریکایی مانند The Hill نیز که به کنگره امریکا نزدیک است در یک نوشتار این فرضیه را تایید کرد که استفاده سیاسی از ویروس کووید 19 هم ممکن است و به عنوان نمونه امریکا از این ویروس برای تضعیف دولت ایران استفاده می‌کند.
در حال حاضر امریکایی‌ها برای اثبات ادعای خود مبنی بر عدم تحریم دارو و تجهیزات پزشکی به کانال سوییس می‌بالند، کانالی که برای ارسال آنچه کمک‌های بشردوستانه نامیده می‌شود در نظر گرفته شده اما عملا با مخالفت امریکا با انتقال اموال بلوکه شده ایران در سایر کشورها به این کانال، قابلیت اجرایی خود را از دست داده است.
از سوی دیگر کانال اینستکس که پس از کش و قوس‌های فراوان حقوقی، سیاسی و اقتصادی به راه افتاد تاکنون تنها یک تراکنش کامل مالی را در کارنامه اجرایی خود ثبت کرده و این کانال نیز با مشکل نبود نقدینگی برای تبدیل شدن به کانال واردات و صادرات میان ایران و اروپا در مرحله نخست و ایران با سایر کشورها در مراحل بعدی دست و پنجه نرم می‌کند.
در چنین شرایطی کشورها و نهادهایی چون سازمان ملل متحد برای لغو موقت تحریم‌های ایران توسط امریکا تلاش می‌کنند. کره جنوبی از کشورهایی بود که بخشی از اموال ایران به دلیل تحریم‌های مالی و بانکی امریکا در آن بلوکه شده و سئول با شیوع ویروس کرونا به یکی از منابع مالی ایران در خارج از کشور تبدیل شد که می‌توانست با دریافت چراغ سبز امریکا برای معافیت از تحریم‌های ثانویه خزانه‌داری امریکا به ایران در مبارزه با کرونا کمک کند. با شیوع ویروس کرونا و نیاز مبرم کشور به دارو و تجهیزات پزشکی از جمله تجهیزات مورد نیاز برای تشخیص به موقع این بیماری، وزارت خارجه به کمک سایر نهادهای مسوول برای نقد کردن اموال بلوکه شده ایران در سایر کشورها شتافت. در نتیجه این تلاش‌ها هفته گذشته بود که یک مقام وزارت خارجه کره‌جنوبی از دریافت موافقت واشنگتن برای ارسال کمک بشردوستانه به ایران خبر داد. به گفته این مقام کره جنوبی، سئول موافقت امریکا برای ارسال تجهیزات و کالاهای پزشکی به ایران از طریق یک مجوز ویژه را دریافت کرده و احتمالا ماه آینده میلادی ارسال این کمک آغاز خواهد شد. در آن مقطع گفته شد که شرکت‌ها و بانک‌های کره‌جنوبی باید اسناد مورد نیاز را آماده کنند. همزمان کره جنوبی بررسی امکان ارسال کمک به ایران از دو مسیر دیگر را هم آغاز کرد. یکی از این مسیرها، استفاده از «سازوکار تبادل انسان‌دوستانه کره» است که در صورت نهایی شدن آن، امکان استفاده از یک بانک ایرانی برای تبادلات بشردوستانه با تهران وجود دارد ؛ البته بانکی که در تحریم امریکا قرار نداشته باشد. کره جنوبی همچنین در حال بررسی امکان استفاده از «کانال سوییس» است؛ کانالی که به منظور تسهیل فروش اقلام دارویی و غذایی شرکت‌های سویسی به ایران طراحی شده است.
پس از انتشار این خبر یک منبع آگاه گفت: «در شرایطی که سئول چراغ سبز امریکا برای فروش دارو و تجهیزات پزشکی به ایران با استفاده از اموال بلوکه شده این کشور در کره جنوبی را دریافت کرده باشد ترجیح خواهد داد که پای شرکت‌های فروشنده کره جنوبی را برای استفاده از این پول و صادرات کالاهای غیرتحریمی به ایران به میدان باز کند. در چنین شرایطی کره جنوبی تلاش خواهد کرد که اموال بلوکه‌شده ایران را به کانال مالی سوییس انتقال ندهد بلکه مستقلا به طرف تجارت ایرانی‌ها تبدیل شود.»
برهمین اساس روز گذشته یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی اعلام کرد که دولت سئول روز جمعه (دیروز) جلسه‌ای در زمینه صادرات کالاهای بشردوستانه به ایران برگزار کرده است.براساس گزارش روزنامه هرالد کره، فروش محصولات درمانی، تجهیزات پزشکی شامل تحریم‌های امریکا نیستند اما بانک‌ها و شرکت‌های خارجی به دلیل ترس از ترکش‌های تحریمی واشنگتن از انجام تعاملات تجاری و تراکنش‌های مالی با ایران خودداری می‌کنند. این مقام وزارت خارجه کره جنوبی گفت: «ما چگونگی انجام تجارت بشردوستانه و روندهای مربوطه و همچنین ملزومات آن را برای شرکت‌ها و بانک‌ها و.. توضیح خواهیم داد تا درک بیشتری از سیستم داشته باشند تا آنجا که آنها بتوانند هرچه سریع‌تر این تعامل تجاری را از سربگیرند.ما انتظار داریم که یک ماه آینده عملیات صادرات این نوع کالاها آغاز شود.» براساس گزارش این روزنامه کره‌ای، انتظار می‌رفت که 27 شرکت صادراتی کره جنوبی از جمله تولیدکنندگان داروهای ضدسرطان، ضد دیابت، تولید کنندگان کیت‌های تشخیص کرونا در این نشست شرکت کنند.
به گفته این مقام کره جنوبی، براساس مجوز خاصی که خزانه‌داری امریکا به کره جنوبی داده است، کمپانی‌ها و موسسه‌های مالی مربوطه باید مکانیسم نظارتی را رعایت کنند تا مطمئن شوند که این پول به دست مردم ایران می‌رسد! و این مکانیسم سرعت عمل کمپانی و بانک مورد نظر برای پیشبرد این معامله را کاهش خواهد داد. این مقام کره جنوبی ابراز امیدواری محتاطانه‌ای کرده تا شاید سئول بتواند جدا از کانال سوییس، کانال سازوکار بشردوستانه خود را برای کار با ایران راه‌اندازی کند.
سایت بی‌بی‌سی انگلیسی در گزارشی به طرح این پرسش پرداخته که آیا تحریم‌ها تلاش ایران در مبارزه با کرونا را تحت‌الشعاع قرار داده است؟در بخش‌هایی از این گزارش به این نکته اشاره شده که در گذشته ایران برای تامین دارو و تجهیزات پزشکی تا حد بسیاری به واردات از اروپا وابسته بوده است و کشورهای اتحادیه اروپا اصلی‌ترین صادرکنندگان به ایران محسوب می‌شدند اما با وضع تحریم‌های امریکا علیه ایران در اواخر سال 2018 میلادی، واردات دارو به ایران مشخصا با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد. هرچند که دارو مشخصا جزو تحریم‌های امریکا نیست اما محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های امریکا عملا دسترسی ایران به دارو و تجهیزات پزشکی را سخت کرد. تنها چند بانک ایرانی هستند که به سیستم بانکداری بین‌المللی متصل هستند. کمپانی‌ها و نهادهای مالی که بخواهند در حوزه غیرتحریمی با ایران کار کنند باید پروسه بسیار پیچیده و طولانی را بگذرانند که همین مساله باعث می‌شود آنها با کنار نهادن ایران از لیست مشتری‌ها، تن به ریسک خطر معامله با ایران ندهند. خزانه‌داری امریکا در اجازه‌نامه‌های خود برای تجارت کالاهای غیرتحریمی به ایران تا سقف 500 هزار دلار را برای هر معامله‌ای مشخص کرده است.
گزاره برگ تکراری
با وجود این گزارش‌ها، روز گذشته وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گزاره‌برگی را در امور مرتبط با تحریم‌ها و ارسال خدمات بشردوستانه به ایران، ونزوئلا، کوبا، کره شمالی، روسیه، و اوکراین و به قصد شفاف‌سازی حقایقی را منتشر و ادعا کرد که هیچ‌یک از خدمات بهداشتی مربوط به کووید-۱۹ در فهرست تحریم‌ها قرار ندارد.در این گزاره‌برگ که توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا (اوفک) منتشر شده، آمده است: «تمرکز برنامه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بر جلوگیری از دستیابی ایران به منابع مالی مورد نیاز جهت ادامه فعالیت‌های خشونت‌آمیز و بی‌ثبات‌کننده‌اش در سراسر منطقه قرار دارد.هیچ‌یک از خدمات بشردوستانه از جمله پزشکی، درمانی، و اقلام کشاورزی در فهرست تحریم‌های ایران قرار ندارند.»
در این بیانیه همچنین ادعا شده است که« علاوه بر معافیت‌های فعلی، تمام وسایل و تجهیزات کمک‌درمانی مرتبط با بیماری کووید-۱۹ از جمله دستگاه‌های تنفس مصنوعی، دستکش، ماسک، پوشش جراحی، دارو، و پوشش‌های محافظ صورت و چشم هیچ نیازی به کسب مجوز ندارند و می‌تواند به ایران فرستاده شود.» این چندمین بار در یک ماه گذشته است که موج انتقادهای داخلی و خارجی به دولت ترامپ درباره تحریم‌های ایران، خزانه‌داری و وزارت خارجه این کشور را وادار به انتشار گزاره‌برگ‌هایی با محتوای یکسان درباره جزییات تحریمی ایران می‌کند.
