نحوه ساماندهی نیروی‌انسانی آموزش و پرورش
بر اساس بخشنامه آموزش و پرورش، هر نوع به‌کارگیری خارج از ضوابط نیروی جدید تحت هر عنوان و پرداخت حق‌الزحمه، حق‌التدریس و نظایر آن، از هر محلی در مدارس و مراکز دولتی ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، در راستای تحقق سیاست‌های کمی و کیفی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش که با تکیه بر ساماندهی بهینه منابع انسانی، ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تریتی را مدنظر قرار داده و به منظور تمهید مقدمات برای شروع سال تحصیلی 1400ـ1399، محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش، شیوه‌نامه «برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استان‌ها و مناطق» را به ادارات‌کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ کرد.
*برنامه توسعه سنواتی و ساماندهی نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش چیست؟
برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی آموزش و پرورش در سال تحصیلی 1400ـ1399، با ملحوظ داشتن سیاست‌های کلی ایجاد تحول در آموزش و پرورش؛ ابلاغی مقام معظم رهبری؛ اهداف و راهکارهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، خط مشی‌های جدید وزارت آموزش و پرورش، مبتنی بر نقشه راه سند تحول و سایر اسناد فرادستی و به منظور مدیریت بهینه منابع انسانی(موضوع بندهای 5.8 و 20.1 اهداف عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش )، با رویکرد تفویض اختیار و تسهیل برنامه‌ریزی منطقه‌ای، به نحوی تنظیم شده است که ضمن شفافیت و قطعیت تحقق شاخص‌ها، امکان انعطاف‌پذیری روش‌ها و توجه به تفاوت‌های منطقه‌ای را فراهم آورد. براین اساس، برنامه ساماندهی و توسعه سنواتی وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی 1400ـ1399 به شرح ذیل است:
مهم‌ترین اهداف و رویکردهای مورد نظر در تدوین و اجرای این برنامه شامل «افزایش بهره‌وری منابع انسانی»، «اجرایی کردن بخش‌های مرتبط با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش»، «ارتفای کیفیت فعالیت‌ها در آموزش و پرورش»، «توسعه عدالت آموزشی؛ همراه با سازماندهی بهینه دانش‌آموزان، کلاس‌ها و مدارس»، «تفویض بیشتر اختیارات و افزایش مشارکت سطوح اجرایی در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری» و «توسعه و تعمیق فعالیت‌های برنامه‌ریزی» است.
*راهکارها و سیاست‌های اجرایی
1- ارتقای کیفت مدارس با تأکید بر مدارس شبانه‌روزی و توسعه مدارس روستامرکزی در دوره متوسطه؛ همچنین توجه ویژه به کلاس‌های چند پایه، ساماندهی و تجمیع کلاس‌های کم جمعیت
2- تأمین نیازها از منابع انسانی رسمی و پیمانی موجود به صورت موظف و عندالزوم غیرموظف
3- سازماندهی بهینه و استفاده کامل از ساعات موظف تمامی نیروهای شاغل؛ همچنین به‌کارگیری حداکثری نیروهای دارای کسری ساعت موظف و به تبع آن، کاهش میزان ابلاغ غیرموظف
4- سازماندهی منابع انسانی در دوره‌های متوسطه اول و دوم به صورت واحد و یکپارچه
5- استفاده از سازوکار نقل و انتقالات درون و برون استانی به عنوان یکی از راه‌های تأمین و تعدیل نیروی انسانی مناطق
6- ممانعت از مأموریت و یا تغییر وضعیت و انتصاب معلمان در مشاغل دیگر
7- مدیریت تعداد کلاس‌های دایر در بخش دولتی، در مناطق شهری و روستایی، بر پایه سیاست‌های راهبردی «توجه ویژه به مناطق کمتر توسعه یافته» و «ساماندهی وضعیت کلاس‌های کم جمعیت»
8- توزیع متوازن دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم بخش دولتی و غیردولتی در شاخه‌ها و رشته‌های مختلف با رویکرد توسعه آموزشهای فنی و حرفه‌ای و کاردانش
9- پیگری برنامه توسعه آموزش و پرورش استثنایی، بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت متبوع
10- توسعه آموزشهای پیش‌دبستانی، مخصوصاً در مناطق دوزبانه، روستایی، عشایری و کمتر توسعه یافته بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت متبوع
11- تجمیع و به‌روزرسانی سامانه‌ها خصوصاً ستاد و بکفا، به منظور اعمال کنترل و نظارت دقیق بر اجرای قوانین و ضوابط ساماندهی
*ضوابط سازماندهی دانش‌آموز، کلاس و مدرسه
*ضوابط تشکیل کلاس و مدرسه در دوره‌های تحصیلی مختلف در سال تحصیلی 1400ـ1399
در صورت مواجهه مناطق آموزشی با کمبود نیرو(اختصاص ساعت غیرموظف)، کلاس‌های چند پایه در مدارس روستایی، عشایری و شهری مطابق ضوابط جدول ذیل سازماندهی می‌شوند.
توضیحات:
ضوابط کلاس‌بندی فوق در مدارس روستایی و عشایری و مدارس شهرهای کوچک(روستاـشهرهایی که طی سال‌های اخیر از روستا به شهر تبدیل شده‌اند)، اعمال می‌شود.
در کلاس‌های سه پایه و بیشتر، ساعات آموزش هفتگی، مطابق شیوه‌نامه شماره 200.232621 مورخ 21 بهمن 93 افزایش می‌یابد و به تناسب آن به مدیرآموزگار و معلمان این کلاس‌ها، حق‌التدریس پرداخت خواهد شد.
توضیحات:
با توجه به بند 3 ماده 4 اساسنامه مدارس شبانه‌روزی، تشکیل مدرسه شبانه‌روزی با تعداد دانش‌آموز کمتر از 80 نفر ممنوع است.
به جز در مورد حدنصاب تشکیل مدارس شبانه‌روزی، در سایر موارد، کارگروه استان، در شرایط خاص و متناسب با کمیت نیروی انسانی، وضعیت فضا و امکان دسترسی دانش‌آموزان به مدارس دیگر، می‌تواند:
-حدنصاب استمرار فعالیت مدرسه تا 30 درصد کاهش دهد
-حداقل تعداد دانش‌آموز در کلاس را تا 30 درصد کاهش دهد
-حداکثر تعداد دانش‌آموز در کلاس را تا 10 درصد افزایش دهد.
دایر کردن کلاس درس با نرم بالاتر از 40 نفر در مدارسی که با محدودیت فضای آموزشی مواجه نیست، ممنوع است؛ موارد استثنا با تأیید کارگروه توسعه مدیریت امکان‌پذیر است.
تشکیل هنرستان کاردانش تک‌رشته‌ای با دانش‌آموز کمتر از 50 نفر با اخذ مجوز از ستاد امکان‌پذیر است.
در صورت استمرار فعالیت مدارس متوسطه اول و دوم(نظری) با تعداد دانش‌آموزان کمتر از 75 نفر در مناطق، یکی از دبیران مدرسه، ضمن کاهش 12 ساعت از تدریس موظف هفتگی، به صورت تمام وقت، به عنوان معاون دبیر انجام وظیفه می‌کند.
در صورت استمرار فعالیت مدارس هنرستان با تعداد دانش‌آموزان کمتر از 50 نفر در مناطق یکی از هنرآموزان مدرسه، ضمن کاهش 12 ساعت از تدریس موظف هفتگی، به صورت تمام وقت، به عنوان معاون دبیر انجام وظیفه می‌کند.
کلاس‌های دروس با ماهست تئوری باید به صورت تجمیعی حداکثر تا سقف 36 نفر هنرجو برگزار شود؛ ضمناً دبیر و هنرآموز به نسبت ساعات دروس با ماهیت تئوری مطابق آیین‌نامه‌های مربوط تعلق می‌گیرد.
در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش، کلاس‌های درس با ماهیت کارگاهی در صورت افزایش هنرجویان از 22 نفر قابل تفکیک به دو گروه عملی است.
هر دانش‌آموز مشمول طرح تلفیقی در مدارس عادی، از حیث شمارش در کلاس‌ها، برای رعایت حدنصاب، حداکثر و ...، معادل 3 دانش‌آموز به شمار می‌آید(افزایش کلاس‌های مذکور به شرط رعایت سرجمع کلاس توافق شده در قرارداد توسعه سنواتی امکان‌پذیر است).
در صورت کاهش آمار دانش‌آموزان مدرسه، فراتر از حدنصاب‌های مذکور، هیچ دانش‌آموزی نباید بر اثر اعمال این سیاست، از تحصیل باز بماند و سازماندهی دانش‌آموزان در مدارس روستامرکزی یا شبانه‌روزی ضروری است.
در هنرستان‌های کاردانش، مادامی که نوبت صبح ظرفیت دارد، امکان تشکیل واحد سازمانی جدید در رشته‌های مهارتی مشابه در نوبت دوم وجود ندارد.
چنانچه مجموع کلاس‌های درس دایر شده در یک فضای دونوبته، از یک دوره تحصیلی و یک جنس، در دو نوبت، مساوی یا کمتر از تعداد کلاس کالبدی فضا باشد، دایر نمودن آموزشگاه نوبت دوم در آن فضا مجاز نیست. در این خصوص کارگروه استان، بر روند دو نوبته شدن مدارس مناطق تابعه، نظارت خواهد کرد.
*ضوابط تشکیل کلاس و مدرسه در دوره‌های تحصیلی آموزش و پرورش استثنایی
گروه‌های تحت پوشش آموزش و پرورش استثنایی در تمام دوره‌های تحصیلی
آموزش و پرورش نوآموزان و دانش‌آموزان استثنایی، در دوره‌های پیش از دبستان، ابتدایی، اول متوسطه، اول متوسطه پیش حرفه‌ای و دوم متوسطه/ دوم متوسطه حرفه‌ای با تأکید بر آموزشهای ویژه و مهارت‌های حرفه‌ای است.
با عنایت به بند 3 از ماده 2 کلیات اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی، گروه‌های مختلف نوآموزان و دانش‌آموزان استثنایی به شرح جدول زیر است که به صورت تفکیک شده، جهت استفاده در تراز نیروی انسانی، در سامانه بکفا لحاظ می‌شود. با توجه به اینکه دوره پیش از دبستان در آموزش و پرورش استثنایی یک دوره رسمی و الزامی است.
دوره پیش از دبستان
آموزش دوره پیش از دبستان نوآموزان استثنایی شامل دو برنامه است:
پیش از دبستان نوآموزان با هوشبهر عادی
الف – از بدو تشخیص تا چهار سال
ب – آمادگی پایه 1 و 2
پیش از دبستان نوآموزان با کم توانی ذهنی
الف - از بدو تشخیص تا چهارسال
ب - چهار تا شش سال
ج – آمادگی 1 و 2
آموزش بدو تشخیص تا چهار سال مبتنی بر ارائه خدمات مشاوره‌ای به والدین و توانبخشی به کودکان است. در طول دوره پیش از دبستان، والدین بر اساس دستورالعمل‌های اجرایی ارسالی از سوی سازمان آموزش و پرورش استثنایی، از آموزش نظام‌مند برخوردار می‌شوند.
تشکیل کلاس در دوره پیش از دبستان می‌تواند به صورت مستقل و یا ضمیمه مدارس ابتدایی استثنایی صورت گیرد.
*سازماندهی کلاس‌های درس استثنایی
تشکیل کلاس‌های درس با حداقل و حداکثر تعداد نوآموز و دانش‌آموز در دوره‌های مختلف تحصیلی و گروه‌های استثنایی، بر اساس تبصره ذیل ماده 4 از فصل دوم آیین‌نامه اجرایی آموزش و پرورش استثنایی و مطابق جدول ذیل است:
کلاس‌های چند پایه با حداقل 4 و حداکثر 7 دانش‌آموز تشکیل می‌شود.
کلاس‌های چند پایه، برای گروه‌های چند معلولیتی و رفتاری ـ هیجانی و اختلال‌های رشدی فراگیر(طیف اوتیسم) با حداقل 3 و حداکثر 5 دانش‌آموز تشکیل می‌شود.
تشکیل کلاس چند پایه با بیش از سه پایه تحصیلی، ممنوع است.
*ضوابط و مقررات به‌کارگیری نیرو
هر نوع به‌کارگیری خارج از ضوابط نیروی جدید تحت هر عنوان و پرداخت حق‌الزحمه، حق‌التدریس و نظایر آن، از هر محلی در مدارس و مراکز دولتی ممنوع بوده و تخلف محسوب می‌شود و مدیران کل در قبال آن مسؤولیت خواهند داشت.
صدور هر نوع ابلاغ و گواهی انجام کار برای افرادی که رأسا از طریق مدارس و مراکز غیردولتی مرتبط با آموزش و پرورش نظیر مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌های غیردولتی، درمانگاه‌ها و کلینیک‌های فرهنگیان، باشگاه‌ها و خانه‌های معلم، مراکز مشاوره و راهنمایی خانواده، مدارس آموزش از راه دور، انجمن‌های اولیا و مربیان مدارس، مراکز آموزش بزرگسالان و نظایر آنها به کار گرفته می‌شوند و نیز پرداخت هرگونه وجهی به صورت مستقیم و غیرمستقیم به عنوان حق‌التدریس، خرید خدمات یا حق‌الزحمه، از منابع دولتی به افراد مذکور، توسط مدارس و ادارات آموزش و پرورش ممنوع بوده و تخلف محسوب می‌شود.
*مدیر
مدیر واحدهای آموزشی برای مدارس دولتی، طبق ضوابط مربوط واز نیروهای موظف تأمین می‌شود.
*معاون آموزشی، فنی ـ مهارتی، پرورشی و تربیت‌بدنی، فناوری و اجرایی
معاون واحدهای آموزشی برای هر یک از مدارس دولتی، بر اساس ضوابط این شیوه‌نامه از نیروهای موظف رسمی و پیمانی در سرجمع نیروهای کارکنان تخصصی تفاهم‌نامه سال 1399 مجاز است.
*آموزگار ابتدایی
در مدارس ابتدایی شهری، روستایی و عشایری، به ازای هر کلاس، 24 ساعت نیرو اختصاص می‌یابد. جهت هر کلاس در دوره ابتدایی، برای آموزگار ابتدایی، 22 ساعت و 2 ساعت درس تربیت‌بدنی از آموزگاران تربیت‌بدنی اقدام شود؛ استفاده از آموزگاران درس تربیت‌بدنی به عنوان آموزگار پایه ممنوع است.
*دبیر و هنرآموز متوسطه
نیروی آموزشی دبیرستان‌ها و هنرستان‌ها در متوسطه اول و دوم مطابق جدول دروس هفتگی از جمع نیروهای موظف(و عنداللزوم غیرموظف) اختصاص می‌یابد.
صدور ابلاغ هنرآموز در استاندارد مهارت آموزش دوگانه(برون سپاری) در هنرستان‌های کاردانش ممنوع است.
با عنایت به وضعیت نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش تأکید اساسی در تخصیص ساعت غیرموظف در قالب طرح معلم تمام وقت می‌باشد.
*مربی امور تربیتی
نیاز به مربی امور تربیتی در مدارس و مجتمع‌های آموزشی و پرورشی با امعان نظر به ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون احیای معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی در وزارت آموزش و پرورش، برآورد و حسب تشخیص کمیته منطقه و تحت نظارت کارگروه استان، از محل ساعات موظف و غیرموظف نیروهای رسمی و پیمانی موجود، برای تدریس دروس مربوط و فعالیت پرورشی، مطابق جدول ذیل قابل تخصیص است.
*مشاوره در دوره‌های تحصیلی
اعلام نیاز ساعت مشاور با توجه به جدول ذیل است. در ضمن سازماندهی این نیروها ابتدا در دوره متوسطه اول انجام می‌شود و پس از تکمیل این دوره (در صورت وجود نیرو) در دوره متوسطه دوم و ابتدایی سازماندهی انجام گیرد.
*مراقب سلامت
به استناد مصوبه‌های شماره 550280.ت29264ه مورخ نهم آذر 84 و شماره 116033.ت35329ه مورخ 18 آبان 85 در خصوص «آیین‌نامه اجرایی تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دانش‌آموزان» و «آیین‌نامه اجرایی تبصره(6) الحاقی به ماده واحده قانون «انتقال مراقبین بهداشت مدارس به واحدهای آموزشی تابعه وزارت آموزش و چرورش» و با عنایت به مفاد بخشنامه شماره 710.39551 مورخ هفتم خرداد 93، به ازای هر 750 نفر دانش‌آموز مدارس دولتی شهری در سطح منطقه، یک نیروی موظف مرتبط(از بین پزشکان، مربیان بهداشت و سایر شاغلین گروه پزشکی و پیراپزشکی) به این فعالیت قابل تخصیص است. این نیروها بر اساس شاخص فوق، در سرجمع منطقه در اختیار حوزه تربیت‌بدنی و سلامت قرار می‌گیرند.
