رشد صادرات غیرنفتی در 98/ ساختارهای اقتصادی باید در سال99 اصلاح شود

اقتصاد آنلاین - طاهره گودرزی؛ مهدی کرباسیان، رییس سابق هیات عامل ایمیدرو در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصاد آنلاین با بازنگری اتفاقات سال 98، گفت: سال 98 سال بسیار سختی برای کشور بود. ابتدای سال با تشدید تحریم‌ها از سوی آمریکا و عدم همراهی اتحادیه اروپا برای حل مشکل شروع شد (اتحادیه اروپا با خارج شدن انگلیس براساس برگزیت تضعیف و نقش محوری خود را از دست داد). آمریکا با تشدید تحریم‌ها در بخش معدن و صنایع معدنی، مخصوصا در نفت و فولاد و مشکلات ایجاد شده در جابه‌جایی پول موجب کاهش درآمدهای کشور درسال 98 نسبت به سال قبل شد که این روند در نیمه دوم سال خود را بیشتر نشان داد و مشکلات بسیاری را برای کشور بوجود آورد.

وی ادامه داد: در نیمه اول سال 98، بانک مرکزی با تلاش‌های بسیار با ایجاد ثبات در نرخ ارز باعث شد کسب‌وکارها تا حدودی تعادل پیدا کند اما در نیمه دوم سال، با توجه به وضعیت درآمدها و تشدید تحریم‌ها، این تعادل برهم خورد. ضمن اینکه افزایش تورم نقطه به نقطه در سال98  ادامه پیدا کرد. وقتی تورم بالای 30 الی 40درصد اعلام می‌شود بدین معناست که قشر ضعیف جامعه که یک زمانی دهک‌های اول تا سوم بودند امروز تا دهک ششم را هم شامل شده‌اند. درست است که دولت گفته که تورم را کنترل کرده اما بالا بودن تورم همچنان تاثیرگذار است.

کرباسیان افزود: کاهش ارزش پول ملی نیز که از سال97 شروع و در سال 98  همچنان ادامه پیدا کرده است، موجب سخت‌تر شدن وضعیت اقتصادی در این سال گردید.

کارشناس ارشد اقتصاد معدن تصریح کرد: در سال 98 رشد اقتصادی کاهش پیدا کرد و حتی رشد منفی را تجربه کردیم. تولید ناخالص داخلی در این سال حدود 7.6درصد افت پیدا کرد. نکته نگران کننده سال 98، کمتر بودن میزان سرمایه گذاری از استهلاک است و این نگرانی برای ادامه حرکت توسعه‌ای و رشد کشور خواهد بود که می‌تواند بر روی بیکاری هم اثر گذارد. وی یکی دیگر از مشکلات کشور را رکود دانست که همچنان ادامه‌دار دارد.

مهدی کرباسیان بیان داشت: نکته مثبت سال 98 رشد صادرات غیر نفتی است که به خاطر نیاز کشور به درآمد ارزی اتفاق افتاد. درهمین راستا دولت این حوزه را تا حدی حمایت کرد اما بعضا نیز با بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های متعدد محدودیت‌هایی را مانند سال 97 برای این بخش ایجاد ‌کرد.

وی ضمن اشاره به مشکلات موجود حمل ونقل در سال 98 که موجب لطمه به صادرات گردید، گفت: در صادرات صنایع معدنی و پتروشیمی رکورد خوبی کسب شد. همچنین در صنایع معدنی و مس و فولاد به دلیل افزایش تولید و رکود بازار داخلی، صادرات این دو فلز رشد خوبی پیدا کرد که اگر برخی از بخشنامه‌ها وجود نداشت عملکرد صادرات می توانست بهتر از این هم باشد.

رییس سابق هیات عامل ایمیدرو تاکید کرد: از صادرات همیشه بر روی کاغذ و در مصاحبه‌ها حمایت می‌شد اما در عمل چنین نبود.لذا افزایش نرخ ارز و نیاز کشور به ارز باعث رشد صادرات گردید که امیدواریم دولت با ادامه حمایت از این حوزه،  آینده صنعت و صنایع معدنی کشور را تضمین کند.

وی با اشاره به رشد صنعت و معدن مخصوصا فولاد در سال گذشته، اظهار کرد: یکی از دلایل رشد فولاد، صادرات آن بود چرا که به خاطر رکود نیاز داخلی آن کاهش پیدا کرد و صادرات خوبی به کشورهای همسایه انجام دادیم. سال 98 در صنعت و تجارت حرف زیادی برای گفتن نداشتیم، اما تنها موردی که در تجارت می‌توان گفت خوب عمل کردیم ذخیره سازی اقلام غذایی بود که این تصمیم در شرایط بحران کرونا به دولت کمک بسیاری کرد.

مهدی کرباسیان با اشاره به تصمیمات خوبی که سال 98 در حوزه معدن و صنایع معدنی گرفته شد، گفت: از دلایل اصلی تصمیمات مهم در این حوزه، می‌توان به نداشتن حرف در  بخش صنعت و بازرگانی اشاره کرد که به سه دلیل تحریم، واردات محور بودن صنایع و وابستگی صنعت به ارز و واردت بوده است. خوشبختانه دولت و وزارت صمت به این نتیجه رسیدند که معدن وصنایع معدنی حوزه‌هایی هستند که جای کار بسیار دارد، لذا در دولت دوازدهم این بخش محور اصلی صحبت‌های مسولان کشور قرار گرفت و تا حد زیادی از آن حمایت شد. در اکتشاف نیز که از سال 93 شروع شده و تا سال 98 همچنان ادامه پیدا کرد و نیاز است این کار ارزشمند تداوم داشته باشد.

این فعال معدنی رشد تولید محصولات صنایع معدنی در فلز و فولاد را خوب توصیف کرد و افزود: شرکت‌های بزرگ مانند فولاد مبارکه، فولاد هرمزگان و دیگر فولادسازان تولیدات خوبی در سال 98 داشتند و برخی از پروژه‌های نیمه تمام را توانستند به بهره‌برداری برسانند مانند آهن اسفنجی بافق و  در  پروژه‌های گل‌گهر و چادرملو نیز اقدامات خوبی صورت گرفت.

وی ادامه داد: در فلز مس نیز با سیاست‌های صحیح مدیریت شرکت ملی مس، پروژه‌های نیمه تمام فعال‌تر شدند و توانستند در تولید و صادرات رکورد خوبی ثبت کنند همچنین چندین پروژه مس در کرمان در سال 98 به بهره برداری رسید.

کرباسیان ضمن اشاره به پشت سر گذاشتن مشکلات در ذوب آهن که سال‌ها با آن درگیر بود، گفت:حل مشکلات و فعال شدن ذوب آهن یعنی شرایط معادن زغالسنگ نیز بهتر می‌شود چرا که تنها خریدار زغال، ذوب‌آهن است.لذا شرایط معادن زغالسنگ هم باتغییر قیمت بین المللی هم پرداخت بدهی‌های ذوب آهن مناسب‌تر شد.

 وی در ادامه ضمن ارزیابی اتفاقات مثبت در آلومینیوم و پروژه سالکو (لامرد) اظهار داشت: این طرح با گشایش اعتبار یک میلیارد و 200 میلیون یورویی در دولت یازدهم آغاز گردید که در اواخر سال 98 به صورت آزمایشی به بهره برداری رسید و ظرفیت آلومینیوم کشور را نزدیک به صد درصد افزایش می‌دهد.

وی طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک مقیاس را نیز یک تصمیم و سیاست درست دانست که از سال 97 شروع و در سال 98 با قدرت به کار خود ادامه داده است. اما نکته‌ای که درحوزه اکتشاف لازم است بیان شود عدم توجه به معادن عمیق است که آینده معدن کشور را تضمین می‌کند و دولت، وزارت صمت و ایمیدرو باید در مورد  این معادن کار وسیعی را شروع کنند.

کرباسیان گفت: با توجه به اینکه در صنایع معدنی مانند فولاد، مس، سرب و ... تحریم هستیم و این فشارها تداوم دارد، پیش بینی می‌شود اگر دولت در سال 99، حمایت ویژه خود را از این بخش‌ بردارد منجر به تضعیف و کاهش صادرات می‌شود که هم درآمد ارزی کاهش پیدا می‌کند و هم به خاطر کاهش تولید بحران اشتغال و بیکاری ایجاد می‌شود.

کارشناس ارشد اقتصاد معدن شش ماهه دوم سال 98 را سرشار از اتفاقات ناگوار که ناشی از سوء مدیریت بود، دانست و گفت: اصلاح نرخ بنزین و انرژی که سال‌ها بین مجلس و دولت در رفت‌وآمد بود و هیچ کدام جسارت اجرایی کردن آن را نداشتند و در بدترین زمان آن را اجرایی کردند که باعث زیان اقتصادی و انسانی زیادی شد، بعد از آن ترور سردار سلیمانی شوک بزرگی بود که به مردم و کشور وارد شد که حضور مردم در مراسم ایشان باعث اتحاد ملی گردید که متاسفانه در مراسم تشیع در کرمان  تعدادی از هموطنان را از دست دادیم، اندک زمانی بعد هواپیمای اوکراینی که بسیاری از نخبگان کشور در آن حضور داشتند به خاطر خطای انسانی که ناشی از سوء مدیریت بود و عدم اطلاع رسانی به موقع در مورد جزییات آن باعث عصبانیت و ناراحتی مردم کشورمان شد، متاسفانه بعد از چند روز سیل در بلوچستان ضایع سنگینی تری را وارد کرد، در نهایت ورود ویروس کرونا و شیوع گسترده آن به دلیل ضعف مدیریت و کنسل نکردن پروازها اتفاق افتاد که بازهم به خاطر عدم شفافیت و اطلاع رسانی به موقع باعث عصابنیت مردم شد.

مهدی کرباسیان در ادامه لایحه بودجه سال 99 را ناکارآمد عنوان کرد و افزود: در این بودجه عددها با اعداد واقعی تفاوت دارد. با توجه به تصویب بودجه از سوی مجلس، به نظر می‌رسد سال 99 در واقعیت بودجه ای نداریم. همانطور که می‌دانید وقتی بودجه تصویب می‌شود، خزانه و سازمان برنامه و بودجه برمبنای وصولی‌ها تصمیم گیری واولویت بندی می‌کنند لذا وقتی تفاوت در درآمدهای دولت (فروش اموال دولتی، اوراق قرضه، درآمدهای نفتی ) بالا باشد نهایتا هزینه‌های جاری هرروز افزایشی می‌شود که تخصیص بر مبنای واقعیت حرکت و بودجه را دچار مشکل می‌کند.

کرباسیان اذعان کرد: شعار همیشگی دولت یعنی خارج کردن نفت از بودجه و هزینه‌های جاری جزء آرزوهای اقتصادادنان ملی کشور بوده و خواهد بود. و باید به سمت درآمدهای پتروشیمی، معدن و صنایع معدنی رویم.

این فعال معدنی سال 99 را سال سختی پیش بینی کرد و افزود: مردم ایران بیش از 40 سال است که پشت کشور و نظام جمهوری اسلامی ایستاده‌ و مسولان را با تمام کم لطفی‌هایشان حمایت کرده‌اند. متاسفانه نمایندگان مجلس فعلی کارایی لازم را نداشته و نتوانستند نیازهای مردم و کشور را تامین کنند.

وی ادامه داد: دولت دوازدهم نیز به دلیل عدم شجاعت در تصمیم گیری و ناهماهنگی درونی ضعیف عمل کرد، ضمن اینکه نهادهای خارج از دولت نیز به تضعیف آن کمک کردند. با توجه به اینکه در ماه‌های پایانی سال، حکم رهبری در مورد سران قوا، به قوه مجریه کمک کرد اما متاسفانه هنوز همدلی و جسارت تصمیم گیری های صحیح وجود ندارد لذا تصمیمات اساسی که می‌تواند کشور را از بحران خارج کند، گرفته نمی‌شود.

رییس سابق هیات عامل ایمیدرو گفت: در سال 99 سران قوا بایستی تصمیمات قاطعی در جهت اصلاح ساختار اقتصادی بگیرند و می‌توانند در این مورد  از راهکارهای کشورهایی که بحران اقتصادی داشته‌ و آن را برطرف کرده‌اند، استفاده کنند.

وی ادامه داد:در کنار اصلاح ساختار اقتصادی باید ارتباطات بین المللی را نیز اصلاح شود. پیش‌بینی می‌شود که آمریکا فشارهای خود را بر ایران در سال 99 بیشتر خواهد کرد و باید این موضوع را نیز در نظر داشت که اتحادیه اروپا، چین و روسیه نیز منافع ملی خود را مقدم بر منافع ما می‌دانند لذا باید به سمت همسایگانی برویم که می‌توانیم ارتباطات بیشتری با آن‌ها برقرار کنیم. کرباسیان تاکید کرد: باید به جای تمرکز بر بخش دولتی، بخش خصوصی را تقویت کرده و اجازه ندهیم سایه سیاست بر فعالیت‌های اقتصادی بیافتد. باید کارآفرینی را به طور ویژه حمایت و جسارت تصمیم گیری در مدیران را بیشتر کنیم.

کارشناس ارشد اقتصاد معدن در پایان  تصریح کرد: سال 1399 به دلیل اینکه سال قبل از انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم است و با توجه به انتخاب مجلس جدید که در پایان سال 98  انتخاب شد که می‌توانند کارآمدتر از مجلس فعلی باشند، قطعا همراهی سیاسی خوبی با دولت نخواهند داشت که باید با دخالت مقام معظم رهبری تفاهم بین دولت و مجلس جدید ایجاد شود تا دولت بیشتر ازین تضعیف نشود. امیدواریم حمایت از حوزه‌ها مخصوصا معدن وصنایع معدنی تداوم داشته باشد و سال شادی را برای ملت ایران آرزومند هستیم.