تب بازاری کرونا؛ از داروخانه تا فروشگاه
ماسک به‌صورت و ژل و الکل به دست؛ این تصویر کنونی برخی افرادی است که بدون اطلاع کافی و تحت‌تأثیر اطلاع‌رسانی نادرست و شوک ناشی از گسترش ویروس کرونا به برخی شهرهای کشورمان به‌دنبال مصون ماندن از صدمات این ویروس به هر بهایی هستند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، یک روز با هجوم به داروخانه‌ها و خرید چندین بسته ماسک و ژل و مواد ضدعفونیکننده به کمبود و افزایش قیمت این اقلام دامن می‌زنند و روزی دیگر راهی فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مراکز عمده‌فروش مواد غذایی و مایحتاج عمومی مردم شده و قفسه مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی و حتی برخی اقلام خوراکی را تاراج می‌کنند. این افراد تحت‌تأثیر اخبار شبکه‌های مجازی و اطلاع‌رسانی‌های متناقض در مورد احتمال قرنطینه برخی شهرهای کشور، دپوی مواد غذایی را در دستور کار قرار داده‌اند. می‌توان گفت نخستین پیامد این شیوه برخورد با کرونا، تحمیل شوک قیمتی ناشی از کمبود اقلام کالایی مختلف به اقشاری است که تا پیش از این نیز به‌دلیل کاهش درآمد و گرانی اینگونه کالاها قادر به تامین مایحتاج خود نبوده‌اند.
نخستین موج تنش ناشی از گسترش ویروس کرونا به بازارهای کشور قبل از اخبار منتشرشده در مورد ابتلای برخی شهروندان ایرانی در مناطق مختلف کشور به تولید و عرضه انواع ماسک و ژل ضدعفونیکننده وارد شد، چرا که در آن زمان شیوع کرونا در کشور چین موجب رونق صادرات انواع ماسک و حتی دستگاه‌های تولید این محصولات به این کشور و کاهش عرضه و افزایش نسبی قیمت این اقلام شد. در مقابل دستگاه‌های متولی تامین نیاز و نظارت بر بازار این اقلام بهداشتی دارویی از برخورد با گرانفروشی و احتکار این محصولات خبر داده و تأکید کردند که مشکلی برای تامین نیاز مردم به ماسک و مواد بهداشتی و شوینده وجود نخواهد داشت. اما انتشار اخباری مبنی بر قرنطینه یا فوت برخی هموطنانمان به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا موجب شد تا افرادی که حتی تمایل چندانی به استفاده از انواع ماسک و ژل و مایعات ضدعفونیکننده نداشته و ندارند نیز خرید اینگونه اقلام را همانند سایر مایحتاج زندگی روزانه خود در دستور کار قرار دهند و پس از خرید نیز این محصولات را در منزل دپو کنند. انتشار این اخبار در حالی موجب هجوم به داروخانه‌ها برای خرید ماسک و کمبود و گرانی آن شده که توصیه کارشناسان به استفاده از ماسک بیشتر برای افراد مبتلا یا مشکوک به کرونا، کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی یا کسانی است که ناگزیر به حضور در مجامع عمومی هستند. اما این پایان ماجرای شوک کرونا به بازار اقلام بهداشتی و خوراکی نبود، چرا که پس از خالی شدن قفسه برخی فروشگاه‌های بزرگ از مواد بهداشتی، آرایشی و شوینده‌ها، انتشار بعضی توصیه‌های فضای مجازی مبنی بر ضرورت استفاده از برخی سبزیجات متناسب با مزاج گرم برای افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و مقابله با ویروس کرونا، موجب کمبود و افزایش قیمت برخی از این محصولات از زنجبیل و سیر گرفته تا لیموترش و فلفل در میوه‌فروشی‌های سطح شهر تهران به بیش از 3برابر قیمت‌های قبلی شد، به نحوی که نرخ هرکیلوگرم زنجبیل تازه از 40 هزار تومان چند هفته پیش به 120 هزار تومان و نرخ هر کیلوگرم سیر و لیمو ترش از 5 تا 10 هزار تومان به حدود 50 هزار تومان افزایش یافته و حتی مسئولان تشکل‌های صنفی نیز منشأ این گرانی را سوء استفاده برخی فروشندگان می دانند.
ماسک و ژل، گران و نایاب شد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای هفته گذشته عرضه انواع ماسک، ژل، الکل و حتی پد الکلی در داروخانه‌های سطح شهر تهران به‌شدت کاهش یافته و فروشندگان داروخانه‌ها هر بار وعده تازه‌ای را به متقاضیان این اقلام می‌دهند. خودداری داروخانه‌ها از عرضه این اقلام در حالی است که قیمت خرده‌فروشی انواع ماسک، ژل، الکل و سایر مواد ضدعفونیکننده به چندین برابر افزایش یافته است؛ محصولاتی که هیچ نرخ مصوبی نداشته و ضعف نظارت بر بازار، موجب بی‌نرخی اینگونه اقلام شده است. این تقاضا حتی به برخی انواع داروهای تقویت سیستم دفاعی بدن نیز تسری یافته است. با این شرایط تعداد محدودی از داروخانه‌های تهران هر بسته 3 عددی ماسک معمولی که پیش از این به نرخ 400تومان عرضه می‌شد را با قیمت 6هزار تومان عرضه می‌کنند. اما اغلب این داروخانه‌ها از عرضه ماسک‌های فیلتردارN95 که کارایی بهتری برای مقابله با انتشار ویروس کرونا دارند، خودداری می‌کنند.این شرایط موجب شده تا نرخ هر بسته 3عددی این نوع ماسک که قبلا حدود 6هزار تومان بود طی 2هفته گذشته به 14هزار تومان افزایش یافته و این روزها از مرز 36هزار تومان عبور کند. داروخانه‌ها در حالی از نبود این نوع ماسک خبر می‌دهند که برخی فروشگاه‌های اینترنتی در فضای مجازی با درج آگهی‌هایی، از فروش آنلاین این اقلام اما با چندین برابر قیمت بازار خبر می‌دهند. ژل ضد‌عفونی کننده، محصول بهداشتی دیگری است که از 2هفته پیش در داروخانه‌ها عرضه نمی‌شود و قیمت برخی انواع سایز کوچک آن از برندی خاص در برخی فروشگاه‌های لاکچری شمال شهر تهران(مرکز خرید پالادیوم) به 160هزار تومان افزایش یافته است. الکل صنعتی نیز از قافله گرانی عقب نمانده و هر بطری یک لیتری این محصول که قبلا 10تا 15هزار تومان بود اکنون در داروخانه‌ها به قیمت حدود 80هزار تومان به مردم عرضه می‌شود. حتی فرزند کوچک این خانواده یعنی پد الکلی نیز نایاب و نرخ آن به چند برابر افزایش یافته است.
پاکسازی محصولات بهداشتی در فروشگاه‌ها
خالی شدن پی‌درپی قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای از ژل و مواد ضدعفونیکننده و سبدهای انباشته از اینگونه اقلام برخی مشتریان، صدای مسئولان و فروشندگان اینگونه فروشگاه‌ها را درآورده است. از روزهای پایانی هفته گذشته تب تقاضا و کمبود به قفسه مواد شوینده، بهداشتی و آرایشی فروشگاه‌های زنجیره‌ای تسری یافته است. محصولاتی که تا هفته قبل از آن مشتری چندانی نداشت و شاید برای چندین روز مهمان قفسه‌های این فروشگاه‌ها بود، اکنون مشتریان منتظری در پای قفسه دارد که مدام از کارشناسان سطح فروش اینگونه فروشگاه‌ها، زمان شارژ قفسه متعلق به آنها گرفته می‌شود و به محض شارژ قفسه‌ها نیز در کسری از ساعت سر از سبدهای خرید مشتریان منتظر درمی‌آورد. با این شرایط فروشگاه‌های زنجیره‌ای محله‌ای مانند جانبو، افق کورش، هایپرمی، هایپراستار، مگامال و... شاید تصور هم نمی‌کردند که روزی برسد که چنین صف‌های خریدی را برای چنین اقلامی مقابل صندوق‌هایشان ببینند و مشتریان دائم در آنجا رفت‌وآمد داشته باشند. متصدیان سطح فروش نیز مدام در حال خم و راست شدن برای جایگزینی اینگونه اقلام در قفسه‌های مربوطه هستند و از هجوم مشتریان برای خرید اینگونه اقلام گلایه دارند. نگاهی به چرخ‌های دستی خرید نیز نشان می‌دهد که این وسایل گنجایش خریدهای بیش از اندازه مشتریان را ندارد؛ مشتریانی که در برخی موارد از انواع روغن‌های مایع و دستمال‌های کاغذی بسته‌بندی ۱۰تایی گرفته تا تن ماهی، خرما، حبوبات، مواد پروتئینی و... را به لطایف الحیل در سبدها و چرخ‌های خرید گنجانده‌اند اما بازهم نیم نگاهی به قفسه‌های فروش اقلامی دارند که قبلا خالی شده است. این شیوه خرید و هجوم تقاضا، پرسش‌هایی را به ذهن متبادر می‌کند؛ اینکه چرا ماسک، ژل بهداشتی، مواد ضدعفونیکننده و... نایاب شده است؟ پاسخ همه این پرسش‌ها به شیوع کرونا می‌انجامد، اما پشت پرده این نابسامانی بازار به ضعف اطلاع‌رسانی و عدم‌آگاهی برخی خریداران، ناکارآمدی متولیان تنظیم بازار و سودجویی برخی افراد فرصت‌طلب از شرایط حاکم بر بازار ختم می‌شود.
از رشد تولید تا افزایش گرانفروشی و احتکار
طی هفته گذشته پس از اظهارنظر رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت، مبنی بر تولید 3شیفت مواد شوینده و بهداشتی، ممنوعیت صادرات و کاهش تعرفه واردات و اولویت تخصیص ارز برای واردات ماسک، مسئولان دستگاه‌های نظارتی نیز از رشد عرضه و افزایش نظارت و برخورد با محتکران برخی اقلام کالایی مرتبط با کرونا خبر دادند. رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با تأکید بر اینکه در تولید مواد شوینده هیچ مشکلی وجود ندارد، اعلام کرد: متأسفانه حاشیه‌هایی ایجاد شده، به همین دلیل تمام سعی ما حفظ آرامش بازار است و به‌صورت ویژه گشت‌ها حضور پررنگی برای برخورد با هرگونه سوءاستفاده در سایه شیوع ویروس کرونا را خواهند داشت. عباس تابش افزود: طی مکاتباتی با سازمان غذا و دارو اعلام شده که محوریت تنظیم بازار اقلام بهداشتی از قبیل مواد ضدعفونیکننده و ماسک با سازمان غذا و دارو باشد و با تولیدکنندگان شوینده و بهداشتی نیز هماهنگی صورت گرفته تا تولید این اقلام به‌صورت شبانه‌روزی انجام شود. او در مورد کمبود مواد بهداشتی و شوینده با وجود تأکید وزارت صمت مبنی بر تولید کافی این اقلام افزود: این روزها حاشیه بیشتر از متن به مردم غلبه کرده و در شرایط فعلی خریدهای مازاد بر نیاز در حوزه اقلام بهداشتی صورت می‌گیرد، لذا به مردم توصیه می‌کنیم مازاد بر نیاز خرید نکرده و خانه‌های خود را تبدیل به انبار نکنند، زیرا کالا به وفور وجود دارد. مدیرکل سازمان تعزیرات حکومتی نیز از کشف انبارهای 3.5میلیون ماسک احتکار شده در تهران خبر داد و اعلام کرد: طی چند روز گذشته تمام تلاش خود را برای مبارزه با احتکار، تقلب و گرانفروشی کالاهای سلامت محور مورد نیاز انجام داده‌ایم و گشت‌های مشترک با اولویت کالاهای سلامت محور تا پایان تعطیلات نوروز ادامه می‌یابد. محمدعلی اسفنانی با اشاره به کشف یک انبار احتکار 500هزار ماسک کردند که افزود: گشت‌های تعزیرات با همکاری نیروهای اطلاعات سپاه، انباری با موجودی 3میلیون ماسک را کشف موجودی این انبار به دانشگاه علوم پزشکی برای توزیع در بیمارستان‌های دولتی ارائه شد.
