آیا آمریکا در عراق می‌ماند؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، این در حالی است که برهم صالح، رییس‌جمهوری عراق هفته گذشته برای عبور از بحران پس از مدت‌ها کشمکش محمد توفیق علاوی را برای تصدی پست نخست‌وزیری معرفی کرد تا عادل عبدالمهدی رسما از سمت نخست‌وزیری کنار گذاشته شود. اما از همان ساعات ابتدایی معرفی محمد علاوی در خیابان‌ها معترضان او را گزینه مطلوب خود نمی‌دانستند و معتقد بودند که علاوی نیز با سایر سیاستمداران کنونی عراقی تفاوتی ندارد. با این وجود علاوی در نطق آغاز به کار خود از معترضان خواست تا از او حمایت کنند تا بتواند تغییرات عمده‌ای را رقم بزند. همچنین او وعده اصلاحات عمده در تعیین وزرا خبر داد و به نحوی عنوان کرد که قصد دارد برخلاف رویه گذشته رویکردی غیرحزبی و قومی در تعیین وزرا اتخاذ کند. بسیاری نیز از همان ابتدا بر این عقیده بودند او گزینه مقتدی صدر و ائتلاف سائرون برای تصدی پست نخست‌وزیری است و صدر توانسته سایر گروه‌های سیاسی را نیز برای تعیین علاوی راضی کند. از طرفی گروه صدر که نفوذ زیادی در میان معترضان و خیابان‌ها دارد نیز به نحوی در تلاش است به نفع علاوی خیابان‌ها و معترضان را آرام کند. همین موضوع نیز باعث درگیری میان نیروهای صدر و برخی معترضان در بغداد شد، چراکه طرفداران مقتدی صدر تلاش کردند برای آرام کردن فضا وارد عمل شوند ولی همین موضوع منجر به درگیری میان طرفین شد و حالا خبر می‌رسد بار دیگر نیروهای امنیتی کنترل اوضاع در بغداد را به دست گرفتند و اوضاع آرام‌تر شده و درگیری‌های گروهی به پایان رسیده است. تا به امروز به نظر می‌رسد که صدر تمام‌قد پشت سر نخست‌وزیری علاوی قرار گرفته است، اما اینکه فردا ممکن است چه اتفاقی رخ دهد روشن و مشخص نیست، زیرا روحیه مقتدی صدر تعیین نمی‌کند که تا یک هفته دیگر موافق علاوی است یا اپوزیسیون او، با این حال به نظر می‌رسد تا زمانی که علاوی حمایت صدر را پشت‌سر خود داشته باشد، می‌تواند به عنوان نخست‌وزیر در سمت خود حضور داشته باشد، ولی این موضوع تضمین‌کننده بازگرداندن معترضان به خانه‌های خود نیست، چراکه کماکان آنها در خیابان‌ها حضور دارند و علیه علاوی نیز شعار می‌دهند.

اما نکته‌ای که درخصوص توفیق علاوی وجود دارد

به نظر می‌رسد هم ایران و هم امریکا از انتخاب او راضی هستند. آسیا تایمز در تحلیلی عنوان می‌کند، علاوی از جمله سیاستمدارانی است که در دوره صدام به ایران نیامد و در انگلستان زندگی کرد. از طرفی او نسبت به پسر عمویش ایاد علاوی که اولین دولت رسمی عراق بین سال 2005-2004 را تشکیل داد، خوشنام‌تر است و با هیچ‌یک از دستگاه‌های اطلاعاتی غربی همکاری نکرده است.

از طرفی مخالفان هر اعتراضی که نسبت به او داشته باشند، نمی‌توانند عنوان کنند علاوی فردی نزدیک به تهران است. از طرفی هر چند او یک سیاستمدار شیعه به شمار می‌آید و به دنبال یک رابطه خوب و منطقی با ایران است. همچنین گفته می‌شود هر چند او فردی بسیار مذهبی به حساب می‌آید اما به لحاظ سیاسی تفکراتی سکولار دارد. از طرفی او دو بار از کابینه نوری مالکی به دلایلی که خود عنوان کرده فرقه‌گرایی مالکی و فساد در دولت بوده از آن خارج شده است.

از طرفی هیچ دلیلی وجود ندارد که امریکا نیز از این انتخاب خوشحال نباشد، چراکه واشنگتن نمی‌خواست یک فرد کاملا نزدیک به ایران در بغداد حضور داشته باشد. اما تهران به دلیل اینکه ثبات عراق را در اولویت خود قرار داده و آن را مهم‌تر از هر چیزی می‌داند از انتصاب محمد توفیق علاوی استقبال کرده است.

البته بسیاری نگران وضعیت شکننده عراق هستند چراکه هر اتفاقی می‌تواند موجب شکست توفیق علاوی شود. ممکن است انتخاب او باعث اختلافات میان جریان سائرون به رهبری مقتدی صدر و فتح به رهبری هادی العامری شود، چراکه جریان فتح و فراکسیون البنا با رضایت قلبی مهر تایید بر انتخاب علاوی نزدند.

امریکایی‌ها طی ماه‌های اخیر از اعتراضات علیه دولت این کشور حمایت کردند و عملا با برکناری عادل عبدالمهدی به یکی از اهداف اصلی خود رسیدند. عبدالمهدی به هیچ عنوان گزینه ایالات‌متحده نبود و طی دو سال گذشته و به‌خصوص با روی کار آمدن دونالد ترامپ روز به روز نفوذ سیاسی امریکا در عراق کمرنگ و کمرنگ‌تر شد. امریکایی‌ها امیدوارند پس از ترور سردار سلیمانی و به شهادت رساندن ایشان در عراق که منجر به رای پارلمان این کشور برای خروج نیروهای امریکایی از خاک این کشور شد، بار دیگر موقعیت خود را در این کشور بازیابی کرده و به نوعی روندی را که عادل عبدالمهدی برای خروج نیروهای امریکایی از عراق کلید زده بود، متوقف کنند.

جنبش اعتراضی که در عراق شکل گرفت اگرچه بخش عمده آن اعتراضات مردمی خودجوش به حساب می‌آمد اما نقش دولت‌های امریکا، عربستان و امارات را در این جریان برای کاهش نفوذ ژئوپلیتیک ایران در عراق نمی‌توان نادیده گرفت.

به نوشته آسیاتایمز جنبش اعتراضی عراق شباهت چشمگیری با هنگ‌کنگ دارد که به نحوی توانست دولت محلی این منطقه را به زانو درآورد. جنبش عراق یک جنبش بسیار جوان است که بیشترین اعضای آن را جوانان و نوجوانان زیر 25 سال تشکیل می‌دهد و در آن نیز زنان مشارکت قابل‌توجهی دارند.

جنبش اعتراضی عراق نیز مانند هنگ‌کنگ رهبری متحدی ندارد و با این وجود از طریق درخواست‌های انتزاعی خود ازجمله حذف نخبگان سیاسی فعلی تلاش کرده‌اند تا خود را به عنوان عاملی برای تصمیم‌گیری در تعیین نخست‌وزیر معرفی کنند. چیدن شواهد کنار یکدیگر به نظر می‌رسد یک رشته مخفی پشت پرده اعتراضات هنگ‌کنگ و عراق را به یکدیگر متصل کرده است.

عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق در تاریخ

5 ژانویه در مجلس از 2 گفت‌وگوی تلفنی خود با دونالد ترامپ پرده برداشت که در آن رییس‌جمهور ایالات‌متحده او را تهدید کرده بود که اگر او مطابق با خواسته‌های امریکا عمل نکند با اعتراضات او را سرنگون خواهند کرد. حتی گفته می‌شود امریکا تک‌تیراندازانی را برای هدف قرار دادن معترضان در بالای ساختمان‌ها تعیین کرد تا بتواند از این طریق فشار را علیه دولت بیشتر کند.

در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد امریکایی‌ها همه ‌چیز را منوط به موقعیت آینده مذاکرات با دولت مرکزی عراق کرده‌اند، زیرا هنگامی که توافقنامه تجاری ایالات‌متحده و چین به امضا رسید اعتراضات در هنگ‌کنگ نیز فروکش کرد. در عراق نیز به نظر می‌رسد اعتراضات و آینده دولت علاوی به آینده مذاکراتی که با امریکایی‌ها انجام خواهند داد، بستگی دارد و اگر با چنین اتفاقی شاهد مرگ ناگهانی جنبش اعتراضی عراق نیز باشیم نباید تعجب کرد. دولت ترامپ امیدوار است روابط با بغداد را نجات دهد و به همین دلیل است که ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده ارشد امریکا در خاورمیانه هفته گذشته به بغداد سفر کرد و به نظر می‌رسد این سفر برای نجات موقعیت امریکا در عراق صورت گرفته است. اما در این میان نباید فراموش کرد که موفقیت امریکایی‌ها در عراق تماما بستگی به آن دارد که بتوانند مقتدی صدر را با خود همراه کنند، چراکه او نشان داده کلید حل بسیاری از مشکلات در عراق است.