صنایع‌دستی زیر سایه آمار کمّی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛  در حالی که هنوز زیرساخت‌های پذیرش گردشگر، خصوصا در روستاهای ثبت جهانی در ایران مورد مناقشه است، زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله، شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی، ملایر به عنوان شهر جهانی مبلمان منبت و روستای قاسم‌آباد از استان گیلان به عنوان روستای جهانی چادر شب‌بافی در فهرست شهرها و روستاهای جهانی صنایع‌دستی قرار گرفتند. با ثبت این چهار شهر و روستا، تعداد شهرها و روستاهای جهانی ایران در این فهرست از ۱۰ به ۱۴ رسید تا همچنان ایران رتبه اول جهان را از این لحاظ دارا باشد، پس از ایران کشور چین با ثبت 6 شهر و روستای جهانی صنایع‌دستی در مقام دوم قرار دارد. نشست خبری روز دوشنبه با حضور معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، استانداران فارس، همدان و مدیران کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان و زنجان برای تشریح ظرفیت‌های این شهرها از منظر صنایع‌دستی برگزار شد. در حالی که پیش از این علی وقف‌چی، نماینده زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تصویب قانون حمایت از استادکاران و صنعتگران صنایع‌دستی گفته بود که اکثر فعالان صنایع‌دستی و حتی سردمداران آن این قانون را مطالعه نکرده‌اند و از وضعیت صنعتگران و بیمه نشدن آنها انتقاد کرده بودند، بی‌توجهی به وضعیت صنعتگران، خاصه در ایام سخت اقتصادی در حالی صورت می‌گیرد که عموما اشتغال به صنایع‌دستی می‌تواند به عنوان یکی از پایدارترین و کم‌هزینه‌ترین شیوه‌های اشتغال‌زایی باشد. انتقاد از ارائه آمار، بدون تشریح سیاستگذاری‌های کلان و برنامه‌ریزی در حوزه صنایع‌دستی در پرسش یکی از خبرنگاران این نشست تجلی یافت، اینکه چرا ثبت جهانی یک شهر در ایران به جای آنکه نقطه عطفی برای پیشرفت و افزایش کیفیت صنایع‌دستی و البته متعادل‌سازی قیمت‌های آن باشد، تبدیل به نقطه‌ای برای نزول و کاهش کیفیت‌ها و افزایش قیمت صنایع‌دستی می‌شود. محمودیان برای پاسخ به این سوال نیز به ارائه آمار کمی اکتفا کرد و گفت: «آمارهای کمی، رشد را نشان می‌دهند چنانکه بر اساس شاخص‌های در نظر گرفته شده در برنامه ششم توسعه شاهد افزایش تعداد کارت‌های صادر شده، صنعتگران فعال، نشان‌های ملی، مهرهای مرغوبیت کالا، آموزش صنایع‌دستی و طراحی محصولات، ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی و خانه‌های خلاق، نمونه‌های بسته‌بندی، مستندنگاری و برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی هستیم.»

بیمه صنعتگران صنایع‌دستی

نشست خبری «شهرهای جهانی صنایع‌دستی» پیش از ظهر روز دوشنبه ۱۴ بهمن با حضور استانداران استان‌های همدان و فارس و مدیران کل میراث فرهنگی همدان، زنجان، فارس و گیلان در سالن فجر ساختمان وزارت میراث فرهنگی برگزار شد.  پویا محمودیان، معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این نشست با ارائه توضیحاتی از اهمیت ثبت جهانی سه شهر و یک روستا گفت: «جهانی ‌شدن در حوزه صنایع‌دستی مساله جدیدی است و ما خود را در ابتدای راه می‌بینیم و به برنامه‌ریزی‌های جامع در این حوزه نیازمندیم تا به اهدافی که برای جهانی‌شدن کشور متصوریم، برسیم.» محمودیان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در میان آمار ارائه شده کمی، توجهی به وضعیت صنعتگران این حوزه به چشم نمی‌خورد، گفت: «ارائه آمار یکی از ابتدایی‌ترین روش‌های سیاستگذاری است.» معاون صنایع‌دستی در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر اینکه چرا ثبت جهانی یک شهر در عمل نتایج مثبتی را برای محصولات صنایع‌دستی آن شهر به وجود نمی‌آورد، گفت: «آمارهای کمی، رشد را نشان می‌دهند چنانکه بر اساس شاخص‌های در نظر گرفته شده در برنامه ششم توسعه شاهد افزایش تعداد کارت‌های صادر شده، صنعتگران فعال، نشان‌های ملی، مهرهای مرغوبیت کالا، آموزش صنایع‌دستی و طراحی محصولات، ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی و خانه‌های خلاق، نمونه‌های بسته‌بندی، مستندنگاری و برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی هستیم.» محمودیان در پاسخ  مبنی بر وضعیت بیمه صنعتگران و شرایط ارائه تسهیلات به آنها گفت: «سال گذشته بعد از پنج سال که بیمه صنعتگران و هنرمندان کشور قطع کامل بود و ریزش بیمه داشتیم، با پیگیری توانستیم دومرتبه و مجدد روند بیمه ‌شدن صنعتگران را آغاز کنیم، اما به دلیل بودجه‌ای که به ما اختصاص داده شد فقط توانستیم بیمه تامین اجتماعی را برای ۸۱۲ نفر فراهم کنیم.» معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی ادامه داد: «در سال جدید نیز تعدادی از آنها تحت پوشش قرار گرفتند، اما صندوق بیمه روستاییان و عشایر نیز برای مناطق زیر 10 هزار نفر به این حوزه ورود و حدود ۴۰۰۰ نفر را بیمه کرد. روند پیگیری اختصاص بودجه برای صنعتگران مجدانه پیگیری شده است.» محمودیان در انتها تاکید کرد که صندوق توسعه روستایی وعده داده است که این بیمه شامل افراد ساکن در شهرهای بالای 10 هزار نفر هم بشود و علاوه برآن، این معاون وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور تاکید کرد که این وزارتخانه نوپا برای اولین بار توانسته است در بودجه سال 99 ردیف مشخصی را برای بیمه هنرمندان تعریف کند. پویا محمودیان در ادامه نشست در پاسخ به پرسشی که به وضعیت معافیت از مالیات صنعتگران حوزه صنایع‌دستی اشاره می‌کرد، گفت: «ما توانستیم طی روزهای گذشته، تعاملی با نمایندگان مجلس و مرکز پژوهش‌های مجلس داشته باشیم و در نهایت توانستیم صنایع‌دستی را از مالیات بر ارزش افزوده معاف کنیم که سال‌ها یکی از دغدغه‌های فعالان این صنف بود که محقق شد.»

تحریم‌ها محرومیت ایجاد نمی‌کنند

عنایت‌الله رحیمی، استاندار فارس در این نشست، شناسایی 80 رشته و 55 زیررشته تحصیلی مرتبط با صنایع‌دستی در شیراز را نشان از رونق هنر صنایع‌دستی در این شهر دانست. دو شهر آباده به عنوان شهر جهانی منبت و شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی در استان فارس نکته دیگری بود که استاندار فارس به آن اشاره کرد و گفت: «ما در شیراز ۵۰۰ واحد فروش صنایع‌دستی داریم که از طریق گمرک و آمار چمدانی حدود ۵ میلیون دلار در سال ۹۸ بوده است.» اقداماتی که تاکنون در استان فارس برای رونق تولید صنایع‌دستی صورت گرفته است، به گزارش این استاندار شامل این موارد است: صدور ۱۱ پرونده انفرادی کارگاه صنایع دستی، تامین مواد مورد نیاز، ارائه تسهیلات به هنرمندان، معرفی ۸ نفر برای دریافت تسهیلات روستایی، صدور مجوز اقامتگاه تخصصی فرش در ایزدخواست، تشکیل دبیرخانه صنایع‌دستی شیراز، تشکیل اولین اتاق صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در شیراز، پیشنهاد مهر جهانی صنایع‌دستی برای همه مرسولات پستی و واگذاری بناهای تاریخی برای تبدیل آنها به خانه‌های صنایع‌دستی. استاندار فارس در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه تحریم‌ها چه تاثیری روی صادرات صنایع‌دستی استان فارس گذاشته است، گفت: «صادرات صنایع‌دستی در سال ۹۸ با ۱۷ درصد رشد مواجه بوده است. اگر قرار بود که تحریم‌ها روی ما تاثیر داشته باشد، از کشورهای اروپایی و امریکایی گردشگر به ایران نمی‌آمد. تحریم شاید محدودیت ایجاد کند، ولی محرومیت نه.» مصیب امیری، مدیرکل میراث و گردشگری استان فارس نیز با اشاره به راه‌اندازی مجتمع تجاری جهانی در حوزه صنایع‌دستی در شهر شیراز گفت: «این مجتمع هم‌اکنون فعال است و ۱۳۷ غرفه دارد که به هنرمندان صنایع‌دستی داده شده تا تولیدات برای بازاریابی و فروش به این مرکز آورده شود.» به گفته او، صادرات صنایع‌دستی استان فارس در سال ۹۸، ۵ میلیون دلار بود که نسبت به سال گذشته با ۱۷ درصد رشد همراه است. در این میان برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلف، کارگاه‌های آموزشی، تامین مواد اولیه تولید صنایع‌دستی و ارائه تسهیلات به هنرمندان از جمله شرایطی است که این استان برای رونق صنایع‌دستی فراهم کرده است.

سیدسعید شاهرخی، استاندار همدان نیز با اشاره به ثبت دو شهر از این استان در فهرست شهرهای جهانی صنایع‌دستی گفت: «مجلس شورای اسلامی همدان را به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن ایران‌زمین انتخاب کرده است. در این میان ۱۰۶۱ اثر ثبت ملی شده در این استان وجود دارد و ثبت جهانی تپه هگمتانه را در دست اقدام داریم. در این میان لالجین و ملایر به عنوان شهرهای جهانی صنایع‌دستی ثبت شده‌اند.» او ادامه داد: «در استان همدان ۱۵۰ رشته صنایع‌دستی فعال است و بیش از ۴۳ هزار و ۵۰۰ نفر در این حوزه فعالیت دارند که ۷ درصد ظرفیت اشتغال موجود در عرصه صنایع‌دستی است. در این میان انگور ملایر به عنوان پنجاه و سومین میراث کشاورزی جهان در فائو ثبت شده است و سیر و گردوی تویسرکان نیز در لیست ثبت قرار دارند.» شاهرخی خاطرنشان کرد: «9 هزار نفر به صورت مستقیم و ۱۱ هزار نفر به صورت غیرمستقیم در ملایر در حوزه مبل منبت فعال هستند و 4 هزار و 300 کارگاه مبل منبت در این شهر فعال است. در عین حال ۴۰۰ فروشگاه مبل منبت نیز در سطح شهر فعالیت می‌کنند چنانکه در بلوار ۳۲ متری ملایر قیمت مبل‌ها یک‌دوم آن چیزی است که در سایر شهرها به فروش می‌رسد. این رونق سبب شد تا شهرهای همجوار مانند تویسرکان نیز به این حوزه ورود پیدا کنند.»