مرگ خاموش مازندران زیر کوه زباله‌ها

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، هوا آفتابی است و ابرهای سفید با بادی که در ارتفاعات می‌وزد، در حال حرکتند. نسیمی که دره را درمی‌نوردد رایحه آزاردهنده‌ای از ارتفاعات با خود به سمت روستاهای اطراف می‌آورد. اهالی منطقه پس از 14سال هنوز به این بو عادت نکرده‌اند. آنها فقط می‌دانند از آن روزی که نمایندگانشان اجازه دادند فقط برای 3ماه زباله‌های یک شهر برای آبروداری به این منطقه بیاید، بیماری‌ها بین خود و دام‌هایشان بیشتر شده است. آخر آبروی کشور در میان بود و باید ساری برای مسابقات بین‌المللی کشتی بیشتر از هر وقت دیگر زیبا می‌شد. کسی فکر نمی‌کرد 3ماه، 14سال به درازا بینجامد.

از آن‌روزها که کامیون‌ها با جا زدن به هر دنده سنگین در پیچ‌های این منطقه کوهستانی، شیرابه‌های متعفن را در جاده کیاسر به سمنان می‌ریختند، 2سال می‌گذرد. اگر اعتراض اهالی نبود، لغزندگی جاده در اثر شیرابه‌ها همچنان منجر به تصادف می‌شد. تحصن‌های چند روزه و کفن‌پوشی اهالی برای تعیین تکلیف دپوی غیراصولی زباله، مسئولان را به صرافت انداخت تا پروژه‌های نیمه‌تمام زباله‌سوز را به نتیجه برسانند.

روزانه 400تن زباله بیمارستانی و دورریزهای خانگی و صنعتی از استان مازندران در منطقه «گویچاله» در مرز استان‌های مازندران و سمنان دپو می‌شود. قدم زدن در میان این زباله‌ها یادآوری می‌کند که مردم این سرزمین چه اندازه مصرف‌گرا شده‌اند. انواع اسباب‌بازی، لباس، قوطی‌ و بسته‌های پلاستیکی در میان زباله‌های‌‌تر درهم تنیده شده‌اند. کوهی از کیسه‌های پلاستیکی پر شده با انواع زباله‌های تفکیک نشده در پهنه‌ای وسیع تلنبار شده ‌است. زباله‌های بیمارستانی شامل انواع سرنگ و لباس‌های یک‌بار مصرف بیماران که دفن و امحای‌شان پروتکل‌های سخت‌گیرانه‌ دارد، در میان زباله‌ها خودنمایی می‌کند. لابه‌لای زباله‌ها جنازه یک سگ که به تازگی مرده خودنمایی می‌کند. چند سگ آنطرف‌تر بی‌خبر از جشن مگس‌ها و کرم‌ها با لاشه حیوان، سر یک تکه استخوان که با بار تازه به منطقه رسیده به هم پارس می‌کنند. گله به گله حوضچه‌های سیاه شیرابه میان انبوه زباله‌ها می‌درخشد. اهالی از باریدن باران دل خوش ندارند چراکه باریدن باران شیرابه‌ها را زنده و پویا می‌کند و بوی متعفن را بیشتر از همیشه متصاعد می‌کند.

زباله‌های ساری پیش از بازی‌های بین‌المللی کشتی در محدوده پارک جنگلی شهید زارع دپو می‌شد. البته دپوی زباله در دل جنگل‌های هیرکانی در همه شهر‌های شمالی مرسوم است. مخالفت سازمان محیط‌زیست با دپوی زباله در جنگل و تجمع آن در شهری که خود را آماده مسابقات جهانی می‌کرد، مسئولان را واداشت که به جایی خیلی دورتر از شهر رو بیاورند. آن زمان به‌نظر می‌رسید چند کیلومتر پس از تابلوی «به مازندران خوش‌ آمدید» از مسیر سمنان، در منطقه‌ای که به «گویچاله» معروف است، برای این پنهان‌کاری نزد مهمان مناسب باشد.

یکی از دلایلی که باعث شد مردم برای ادامه دپوی زباله در این منطقه رضایت دهند، وعده ساخت نیروگاه‌های زباله‌سوز در شهر‌های ساری و نوشهر بود. اوایل دهه90 کلنگ ساخت زباله‌سوز ساری به زمین زده شد و قرار بود ظرف مدت 2سال به سرانجام برسد و حتی برق تولیدی آن به وزارت نیرو فروخته شود. فرایند احداث زباله‌سوز نوشهر با جدیت بیشتر ادامه یافت به‌طوری که هم‌اکنون 90درصد آن انجام شده است. مشکلات مالی دولت و تحریم‌های جهانی اما بهره‌برداری از زباله‌سوز ساری را به تأخیر انداخت. زمزمه‌هایی نیز از تخلفات مالی مجریان، توسط شورای شهر ساری به گوش مردم رسید. به گفته اهالی، حفر چاله‌ای به عمق 25متر و مساحت 2هزار مترمربع در کنار محل فعلی دپوی زباله نشان از دور بودن زمان افتتاح نیروگاه‌های زباله‌سوز و سامان دادن به موضوع پسماند‌های این منطقه از شمال دارد.

دپوی زباله‌ شهرهای دور

مرگ یک چوپان و دام در حوضچه شیرابه و بروز سالک اهالی منطقه را به مرز تحصن و اعتراض رساند. اهالی چند روستای شهرستان «چهاردانگه» مازندران و «فولاد محله» مهدیشهر سمنان امسال عزاداری محرم خود را به‌صورت نمادین در کنار محل دپو برگزار کردند. حساسیت مردم و رسانه‌ها منجر به فنس‌کشی دور محل دپو و نصب دستگاه تصفیه شیرابه شد. حضور استاندار و فرماندار و وعده تکمیل زباله‌سوز ساری اعتراض‌ها را تا حدودی فرو ‌نشاند. اما عده‌ای همچنان معتقدند که مافیای زباله نمی‌‌گذارد پروژه زباله‌سوز ساری به سرانجام برسد. «روح‌الله شجاعی»  از اهالی منطقه چهاردانگه ساری گفت: چهاردانگه به لحاظ وسعت، بزرگ‌ترین بخش‌ استان است. 80کیلومتر پس از چهاردانگه به منطقه کویری می‌رسید که روستاها به‌دلیل مهاجرت اهالی، کم‌سکنه‌تر از سایر بخش‌های شمال است. از آنجا  که چهاردانگه با مناطق جنگلی فاصله بیشتری دارد، 14سال پیش به‌نظر می‌رسید که بهترین نقطه برای دپوی زباله‌ها به‌صورت موقت باشد. در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد اعتبارات وجود داشت ولی پشت گوش انداختن پروژه زباله‌سوز در ساری باعث شد، دپوی پسماند در این منطقه مانند سایر نقاط کشور به موضوعی بغرنج تبدیل شود. روح‌الله شجاعی گفت: زباله‌های دپو شده در منطقه گویچاله ساری، آب‌های زیرزمینی منطقه‌ای با جمعیت حدود 16هزار نفر را آلوده کرده است. نظارت بر کامیون‌ها و زباله‌هایشان از سوی هیچ نهادی انجام نمی‌شود. به‌طوری که چندی قبل در میان زباله‌ها، پسماند‌های بیمارستانی متعلق به دانشگاه علوم پزشکی آمل نیز پیدا شد. این نشان می‌دهد که  ممکن است از شهر‌های جویبار، قائم‌شهر، نکا و... نیز زباله به این منطقه وارد شود.

جای خالی مستندات قانونی

  به گفته «معین رضایی کلانتری»، عضو شورای  شهر  محل دپو اصولا براساس توافق شهرداری‌ها و شورای تامین استان مشخص می‌شود. اما در آن زمان بخشدار وقت با رئیس شورای تامین توافق می‌‌کنند که زباله‌ها برای 3‌ماه به چهاردانگه منتقل شود. اما اکنون بخشدار وقت چنین توافقی را تکذیب می‌کند. معین رضایی کلانتری، عضو شورای شهر کیاسر می‌گوید: تاکنون هیچ نوشته مکتوبی به‌دست نیامده است که شورای تامین اجازه این کار را به‌مدت 15سال داده باشد. به جرأت می‌توانم بگویم که این مسئله حتی قانونی هم نیست. وی با اشاره به آسیب‌های زیست‌محیطی دپوی غیراصولی زباله در این منطقه گفت: شهادت اهالی منطقه به افزایش بیماری‌ها و پژوهش‌های چند مرکز تحقیقاتی در استان نشان می‌دهد که پساب این زباله‌ها روی دام و کشاورزی منطقه تأثیر مخرب گذاشته است. شیوع سرطان و بیماری‌های نادر در نوزادان و همچنین بوی تعفنی که حداقل در 5روستای اطراف ساطع می‌شود ازجمله اعتراضات مردمی است. اهالی از 5سال گذشته خواستار قطع حمل زباله شدند. با تجمع اهالی، 70کامیونی که زباله‌ها را به همراه شیرابه‌های جاری به این منطقه می‌آورند، به حدود 5تریلی مخصوص حمل زباله کاهش یافت و دپو همراه با آهک‌پاشی انجام شد. البته تصفیه‌خانه‌ شیرابه که 2سال پیش راه انداختند هنوز کار نمی‌کند و بیشتر جنبه فریب دارد.  وی با اشاره به اینکه شهر «میاندورود» که فرماندار متفاوتی دارد نیز زباله‌های خود را به این منطقه می‌آورد، گفت: متاسفانه زباله‌های بیمارستانی نیز به این منطقه آورده شده است.شهرداری ساری 40هکتار محل دپو را خریداری کرده و مسئولیت این زباله‌ها با این شهرداری است.به اهالی دو وعده متفاوت درمورد راه‌اندازی زباله‌سوز ساری داده‌اند؛ یکی اواخر اسفند امسال و دیگری اواخر اردیبهشت سال آینده.اما سوال ما این است که با راه‌اندازی زباله‌سوز تکلیف زباله‌ای که هم‌اکنون در منطقه رها شده چه می‌شود؟

عضو شورای شهر کیاسر، سوءمدیریت و عدم نظارت را مشکل زباله در شهرستان ساری دانست و گفت: می‌خواهیم بدانیم پولی که پس از اعتراضات ما به شهرداری ساری پرداخت شد، چرا در سرفصل زباله هزینه نشد؟ سال97 حدود 40میلیارد تومان به شهرداری واریز شد.از دفتر مقام معظم رهبری نیز مبلغی برای این پروژه اختصاص یافت.از سال94 هر مسئولی که آمد گفت تا پایان سال زباله‌سوز ساری به اتمام می‌رسد، ولی این پروژه در حد ستون و فونداسیون باقی ماند.

جنایت علیه محیط زیست

سهیل اولادزاد، فعال محیط‌زیست درباره معضلات زیست‌محیطی که دپوی غیراصولی زباله در این منطقه ایجاد کرده است گفت: به دلیل میزان بارش و رطوبت بالا در مازندران، دپوی زباله، شیرابه زیادی تولید می‌کند.تجمع زباله در این منطقه فاجعه زیست‌محیطی ایجاد کرده است.آلوده‌شدن خاک و آب در مسیر 120کیلومتری ساری تا چهاردانگه از جمله مشکلات آن است. وی با اشاره به اینکه کیاسر به لحاظ زیست‌محیطی بسیار غنی است، گفت: «پارک ملی» کیاسر و منطقه حفاظت‌شده «شاهدژ» با فاصله کمی از محل دپو  قرار دارد. چشمه‌های «باداب‌سورت» نیز در این منطقه قرار دارد. این مناطق، حیات‌وحش غنی دارد و در این سال‌ها با دپوی غیرمسئولانه زباله آسیب دیده است. شیرابه‌ها عمدتا به سمت کیاشهر جاری می‌شود، اما به نظر می‌رسد مدیریت شهری که مسئولیت ساماندهی زباله‌ها را دارد به پروژه‌های بازیافت و پردازش زباله اهمیت نمی‌دهد. در سال‌هایی که کشور دچار تحریم‌های شدید نبود، شرکت‌های زیادی برای بازیافت و تولید کمپوست اعلام آمادگی کردند ولی هیچ‌کدام به نتیجه نرسید و به نظر می‌رسد مافیای زباله مانع این کار باشند. معضل تخریب محیط‌زیست با زباله‌های شهری و روستایی در شمال موضوعی قدیمی است. سهیل اولادزاد در این‌باره گفت: اخیرا شهرداری قائمشهر در یک‌متری ساحل رودخانه «تلار» زباله دپو می‌کند. این رودخانه از سوادکوه شروع می‌شود و به دریای خزر می‌ریزد. در میان راه هزاران زمین شالیکاری از این رود آبیاری می‌شود. شیرابه بدون هیچ مانعی به رودخانه وارد می‌شود. این وضعیت در رودخانه هراز با زباله‌های آمل تکرار می‌شود. در دل جنگل‌های بکر تنکابن و جاده‌های دوهزار و سه‌هزار نیز زباله بدون هیچ ملاحظه‌ای تخلیه می‌شود.