آیا رابطه تهران- مسقط تغییر می‌کند؟
دهم ژانویه میلادی، قابوس بن سعید، سلطان عمان درگذشت. با مرگ او سلطنت حدودا پنجاه ساله‌اش نیز پایان یافت. او بیشترین طول دوران پادشاهی را بین حاکمان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس داشت. فردای روزی که سلطان قابوس درگذشت، هیثم بن طارق آل سعید به عنوان جانشین او انتخاب شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، اجرای بدون مشکل، قاطعانه و سریع روند انتخاب جایگزین اهمیت ویژه‌ای برای سلطنت داشت، چراکه باید به سال‌ها گمانه‌زنی و ترس از درگیری داخلی که می‌توانست منجر به یک بحران جانشینی شود، پایان می‌داد.
وب‌سایت شورای آتلانتیک در مطلبی عنوان کرد: اکنون سلطان هیثم باید بتواند مانند همتای پیشین خود خوب عمل کند. احتمالا هیچ رهبر عربی اخیرا به اندازه سلطان قابوس در حکومت خود مشروعیت نداشته است. در واقع، قابوس در عمان بسیار محبوب بوده و به واسطه توسعه اقتصادی و اجتماعی مسقط اعتبار زیادی برای خود ایجاد کرده بود. در طول مدت (تقریبی)
50 سال که قابوس سکاندار کشتی عمان بود (یعنی از سال 1970- 2020)، این کشور را با سیاست خارجی خود از یک کشور دورافتاده در حاشیه خلیج‌فارس تبدیل به کشوری مدرن و مرفه کرد که نقشی کلیدی در خاورمیانه و همین‌طور دیپلماسی جهانی دارد.
اکنون که انتقال قدرت در مسقط به خوبی پیش رفته، این پرسش در ذهن بسیاری ایجاد شده که آیا ممکن است دیگر کشورهای خاورمیانه بخواهند بر رهبر جدید عمان نفوذ پیدا کنند؟ و چگونه می‌خواهند این کار را انجام دهند؟ درحالی که گفته می‌شود این احتمال وجود دارد که امارات‌متحده‌عربی یا عربستان‌سعودی از نفوذ خود برای اعمال فشار بر جانشین قابوس استفاده کنند تا در مواضع ضدایرانی‌شان مسقط را به سوی خود بکشانند، قطعا تهران از پیدایش چنین نتیجه‌ای جلوگیری خواهد کرد. در واقع، حفاظت از رابطه منحصر‌به‌فرد و خاص میان جمهوری اسلامی و عمان اهمیت زیادی برای ایران دارد، خصوصا با تداوم رویکرد «فشار حداکثری» دولت ترامپ.
عمان باوجود عضویت در شورای همکاری خلیج‌فارس روابطی قوی با تهران دارد؛ روابطی که قابوس برای گسترش آن تلاش زیادی کرد. باتوجه به اینکه ایران و عمان در حق حاکمیت بر تنگه هرمز مشترک هستند، مسقط درباره همکاری نزدیک با ایران در موضوعات منطقه‌ای واقع‌بینانه عمل کرده است. علاوه بر این، یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی عمان این بوده که میان همسایگان عرب خود و متحدان غربی آنها و ایران تعادل برقرار کند، در حالی که مقامات برخی دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس از «توسعه‌طلبی ایران» می‌ترسند، بیشترین نگرانی مسقط مربوط به تلاش عربستان‌سعودی برای سلطه در شبه جزیره بزرگ‌تر عربی است، بنابراین همکاری روزافزون با ایران، عمان را قادر ساخته تا با پادشاهی سعودی به عنوان مرکز شورای همکاری خلیج‌فارس مقابله کند؛ کشوری که هیچ‌گاه به حاکمیت کشورهای کوچک‌تر شورا احترام نگذاشته است. بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که سلطان هیثم بخواهد در روابط خود با ایران تغییر ایجاد کند. این ماه دولت عمان برای تاکید بر استمرار، انسجام و وحدت در امور داخلی و خارجی سلطنت خود و روش‌های تجارت در تلاش بوده است. یکی از دانشجویان دکترا در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن معتقد است: «قابوس رفته اما حکومت او همچنان پابرجاست و تصور چنین حکومتی بدون حمایت ایران آن هم زمانی که بیشترین نیاز را به آن دارد، غیرممکن است.»
سلطان جدید عمان در اولین سخنان خود پس از به قدرت رسیدن تایید کرد که کشورش پس از قابوس نیز به پیروی از اصول سیاست خارجی که مسقط از سال 1970 پذیرای آن است، ادامه خواهد داد. او گفت: «ما همان خط سلطان قابوس و اصولی که او برای سیاست خارجی، همزیستی مسالمت‌آمیز در بین ملل و مردم و عدم دخالت در امور دیگران مشخص کرده است را دنبال خواهیم کرد.» سلطان هیثم نیز مانند همتای پیشین خود متعهد شده است که همزیستی مسالمت‌آمیز و یکپارچگی اقتصادی را در همه کشورهای حوزه خلیج‌فارس از جمله ایران ترویج دهد.
از زمانی که سلطان هیثم به قدرت رسیده، ایران برای نشان دادن تعهد خود در حمایت از او و همچنین حفاظت از روابط میان دو کشور، گام‌های مهمی برداشته است. دو روز پس از
به قدرت رسیدن رهبر جدید عمان، حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران برای او پیام تبریک فرستاد و بر «اعتماد متقابل» میان مسقط و تهران تاکید کرد. روحانی گفت: «امیدوارم در دوران رهبری شما روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها با دانش و بصیرت بیشتری رشد کند.» چهار روز بعد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران برای مذاکره با یوسف بن‌علوی، دیپلمات ارشد عمان راهی مسقط شد.
سال‌هاست عمان به عنوان یک کانون پشتیبان سوم شخص کارآمد میان کشورهای غربی و عربی در یک‌سو و جمهوری اسلامی در سوی دیگر شناخته می‌شود. امروز در منطقه خلیج‌فارس وضعیت آشفته‌ای برقرار است که توانایی مسقط برای ایجاد تعادل در سیاست خارجی ناهماهنگ آن را بیشتر به چالش می‌کشد. سلطان هیثم با تمرکز بر استمرار استراتژی‌های منطقه‌ای عمان که هدف آن گسترش ثبات و اعتدال و کاهش تنش‌هاست، با چالش‌های بزرگی روبه‌رو خواهد بود، چراکه روابط ایران و امریکا همچنان تیره و تار باقی ماند و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس نگران وقوع جنگ جدیدی هستند که به ناچار بحران‌های بزرگی برای منافع عمان ایجاد می‌کند. با این حال این شرایط فرصت جدیدی نیز برای سلطان جدید مسقط فراهم می‌کند تا در اوایل سلطنت خود ثابت کند که رهبری باهوش است.
