چرا در فصل بهار چرت می‌زنیم؟
به رغم بیداری طبیعت در فصل بهار، انسان‌ها بیشتر ترجیح می‌دهند در این فصل بخوابند، چرا که اغلب آن‌ها بدون آنکه بدانند دچار کسالت بهاری می‌شوند.
کسالت بهاری از دیدگاه پزشکی بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه این حالت ناشی از تغییرات بدن به واسطه گذر از فصل زمستان به فصل بهار است. این تغییرات تنها مختص انسان نیست، بلکه در میان جانوران نیز تغییرات چشمگیری در این زمینه مشاهده می‌شود. کافی است نگاهی به پرندگان بیندازیم؛ اغلب پرندگان بر خلاف دیگر ماه‌های سال، به ناگاه در اوایل اسفند یا ساکت می‌شوند یا به ندرت آواز می‌خوانند. دانشمندان تحقیقات بسیاری را به منظور کشف علل تغییر وضعیت و دگرگونی احساسات در انسان‌ها و جانوران در فصل بهار انجام داده‌اند. آن‌ها با مطرح کردن این پرسش که آیا دلیل این تغییر وضعیت، بلند بودن روزهاست یا خیر، دست به آزمایش‌های متعددی زدند. دانشمندان دریافتند که دو نوع هورمون در این رابطه نقش بسیار مهمی دارند: هورمون «ملاتونین» که هورمون خواب نیز نامیده می‌شود و هورمون «سروتونین» یا هورمون نشاط که شادی‌آور بوده و ترشح آن موجب ایجاد تحرک و انرژی در بدن می‌گردد. هورمون ملاتونین توسط هیپوفیر در مغز تولید می‌شود و همان گونه که اشاره شد، هدایت ریتم خواب و بیداری انسان بر عهده این هورمون است. میزان بالای ملاتونین در بدن فعالیت جسم را کاهش داده و میزان نشاط و سرحالی را پایین می‌آورد، اما در طول روز و ساعات روشن سروتونین (هورمون شادی) بیشتری تولید می‌شود و این هورمون میزان فعالیت جسم را بالا برده و نشاط و احساس شادی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. به گفته پزشکان، ۱ تا ۲ ساعت گردش در هوای آزاد بعد از طلوع خورشید می‌تواند به ترشح بیشتر سروتونین در فاصله زمانی کوتاه‌تر کمک کند که نتیجه آن افزایش نشاط در بدن و رفع خستگی و کسالت است. دانشمندان همچنین معتقدند، تغییرات شدید آب و هوایی باعث نیاز بیش از حد معمول انسان به خواب در فصل بهار می‌شود. رگ‌های خونی بدن انسان به خوبی قادرند با هرگونه دمایی خود را وفق دهند. بر این اساس رگ‌های بدن در فصل گرما گشاد و در سرما دوباره تنگ می‌شوند. با این وجود رگ‌ها نمی‌توانند در بهار به حد کافی و با سرعت مورد نیاز، خود را با تغییرات سریع و نسبتا شدید آب و هوایی تطابق دهند که نتیجه این حالت ایجاد سرگیجه و سردرد در انسان است. از سویی دیگر، بدن انسان در فصل بهار به شدت نیازمند تامین انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن است، چرا که کمبود این ماده مهم حیاتی، خون‌سازی را دچار اختلال کرده و به دنبال آن روند تامین اکسیژن مورد نیاز بدن مختل می‌شود که نتیجه آن خستگی، ضعف و افت کارایی بدن است. به گفته محققان دانشگاه آکسفورد میزان خواب انسان توسط یک رشته سلول عصبی درون چشم کنترل می‌شود. محققان دریافتند که دو مرکز عصبی در مغز به صورت مستقیم توسط این اعصاب فعال و کنترل شده و در انسان ایجاد حس خواب و بیداری می‌کنند. متخصصان امیدوارند با مشخص کردن کامل این سیستم بتوانند شیوه جدید درمانی را برای جلوگیری از بروز اختلالات در سیستم خواب انسان و همچنین درمان آن ارائه دهند.
