گزینه‌های روی میز ایران درباره برجام
ایران در گام‌های بعدی کاهش تعهدات برجامی، ۵ گزینه را روی میز دارد تا در مقابل بدعهدی‌های مکرر طرف‌های غربی «اقدام متقابل» کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، گروه سیاست- محسن احدی؛ به‌رغم برداشته شدن چهار گام کاهش تعهدات هسته‌ای ذیل برجام توسط ایران، اروپایی‌ها همچنان به تعهدات خود عمل نکرده و آمریکا نیز به کارشکنی‌های خود ادامه می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز هفته گذشته بار دیگر تحت فشار آمریکا و رژیم صهیونیستی شبهاتی را نسبت به پرونده هسته‌ای کشورمان اعلام کرد.
علاوه بر گزارش آژانس انرژی اتمی، دو هفته قبل سازمان انرژی اتمی در بیانیه‌ای از کارشکنی بازرس آژانس خبر داد و اعلام کرد که دستگاه‌های «ددکتور» مجتمع نظنز علامت هشداری نسبت به یکی از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای داده و از همین رو اعتبارنامه وی لغو و این بازرس از کشور خارج شد.
بر همین اساس، در پی گزارش آژانس انرژی اتمی و بدعهدی ادامه دار اروپایی‌ها، با بررسی مواضع مسئولان کشور، به نظر می رسد ایران از این به بعد دست به ابتکاراتی خواهد زد تا به بدعهدی‌ها و تلاش برای خرابکاری علیه صنایع هسته‌ای جواب درخور و شایسته‌ای دهد.
۱- محدود کردن بازرسی‌ها
با توجه به اینکه ایران تحت شدیدترین نوع بازرسی‌های قرار دارد، به نظر می‌رسد ایران می تواند برای محدود کردن بازرسی‌ها، در سه بخش محدوده بازرسی، تعداد بازرس‌ها و سطح دسترسی اقدام کند.
در همین راستا نیز بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نشست خبری خود با خبرنگاران که روز شنبه ۱۸ آبان در سایت غنی‌سازی فردو انجام گرفت، در مورداحتمال کاهش بازرسی‌ها گفت: باید این نکته را نیز بگویم که در برخی موارد که مربوط به کاهش تعهدات برجامی ما می‌شود دیگر لزومی به بازرسی‌های آژانس نیست و اگر آنها می‌خواهند همچنان به این کار ادامه دهند، وقت خود را تلف می‌کنند.
محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی نیز در همین رابطه و با اشاره به بدعهدی طرف‌های غربی تصریح کرد: در صورت ادامه بدعهدی اروپایی‌ها و تامین نشدن منافع کشور، محدودیت‌هایی را در مقابل بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایجاد خواهد شد.
محمدجواد جمالی نوبندگانی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز بیان کرد: اعمال برخی محدودیت‌ها مقابل بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات هسته‌ای ایران را به‌عنوان بخشی از کاهش تعهدات برجامی کشور می‌تواند در دستور کار باشد.
سیدحسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز درباره احتمال ایجاد محدودیت در بازرس‌ها از صنعت هسته‌ای کشورمان گفت: پیشنهاد می‌کنم که اگر گام کاهشی تعهدات را در حوزه نظارت برداریم و تعهدات نظارتی را کاهش دهیم، قطعا گام موثر و مفیدی خواهد بود.
۲- افزایش سطح غنی‌سازی
ایران پیش از برجام در سطح ۲۰ درصد به غنی‌سازی می‌پرداخت و بسیاری این موضوع را ابزار قدرتی در دست کشور برای چانه‌زنی می‌دانستند. تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که با توجه به خط قرمز بودن غنی‌سازی بالای پنج درصد، اگر مسئولان کشور بازگشت به سطح ۲۰ درصدی را اعلام کنند، می تواند گام موثری در مقابل بدعهدی طرف های غربی باشد.
کمالوندی در نشست خبری خود در فردو در همین باره اظهار داشت: توان غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد را داریم و بر اساس نیاز کشور و دستور مسئولان آن را انجام می‌دهیم.
همچنین علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه بازدید خبرنگاران از مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی روشن (نطنز) در پاسخ گفت: هرگاه مقام‌های ارشد کشور درباره غنی‌سازی ۲۰ درصدی دستور دهند، ما در چهار دقیقه به آن دست پیدا می‌کنیم.
نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در همین زمینه گفت: کاهش تعهدات ایران شامل می‌تواند افزایش سطح غنی‌سازی تا سطح مورد نیاز باشد تا اروپایی‌ها را وادار به اجرای تعهدات خود کند.
۳- عدم اجرای پروتکل الحاقی
ایران طبق برجام، اجرای پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کند و طبق مفاد توافق، کشورمان باید در هشتمین سال روز توافق با روز ارائه گزارش مدیرکل آژانس، پروتکل الحاقی را در مجلس شورای اسلامی بررسی و تصویب کند.
اما با توجه به این موضوع که آمریکا به صورت یک‌جانبه از برجام خارج شده و سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه نیز به تعهدات خود عمل نمی‌کنند، برخی از مسئولان عدم اجرای پروتکل الحاقی را به عنوان یکی از گزینه های روی میز ایران مطرح کردند و این اقدام را هشداری جدی به طرف‌های اروپایی باقی‌مانده در برجام برای اجرای تعهدات خود می‌دانند.
علی مطهری نائب رئیس سابق مجلس شورای اسلامی در همین زمینه تصریح کرد: حال که تا این حد ایران را تحت فشار قرار می‌دهند و بیش از سایر کشورها تاسیسات هسته‌ای را بازدید می‌کنند، می‌توانیم از اجرای پروتکل الحاقی خودداری کنیم.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با تاکید بر عدم اجرای پروتکل الحاقی به عنوان یکی از گزینه های روی میز ایران گفت: وقتی پروتکل الحاقی به صورت داوطلبانه در حال اجرا است؛ اما طرف مقابل به تعهداتش عمل نمی‌کند، جمهوری اسلامی می‌تواند انجام اجرای داوطلبانه این پروتکل را متوقف کند.
۴- خروج از NPT
ایران در سال ۱۹۶۸ به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) پیوست و بعد از انقلاب اسلامی، همیشه عضویت در این پیمان مورد مناقشه بوده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند ادامه حضور کشورمان در NPT با توجه به بدعهدی‌های مکرر غربی‌ها در انجام تعهدات به‌رغم اجرای مفاد برجام از سوی ایران، کاری اشتباه است.
دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز پیش از اقدام ترامپ در ترک برجام گفته بود: در صورت خروج آمریکا از توافق اتمی موسوم به برجام، یکی از گزینه‌های ایران، خروج از پیمان منع گسترش سلاح های اتمی (ان.پی.تی) است.
پس از خروج آمریکا از برجام، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در راستای مواضع دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه سازمان انرژی اتمی چندین پیشنهاد برای کاهش تعهدات ارائه کرده، گفت: سازمان انرژی اتمی ۱۵ پیشنهاد ارائه کرده که برای آینده مورد اقدام قرار می‌گیرد و خروج از NPT نیز یکی از همین پیشنهادات است.
با توجه به اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی و سخنگوی سازمان انرژی اتمی به وضوح مشخص می شود که خروج از NPT یکی از گزینه‌های روی میز ایران برای مقابله با بدعهدی‌های آمریکا و کشورهای اروپایی بوده و امکان اتخاذ این تصمیم در زمان خود بسیار زیاد است.
علاوه بر اظهارات شمخانی و کمالوندی، حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در لندن نیز با اشاره به ادامه بدعهدی‌های طرف مقابل در توافق هسته‌ای در جمع خبرنگاران و رسانه‌های انگلیسی گفت: در برخی از حلقه‌ها و بین بعضی شخصیت‌ها در ایران این نظریه وجود دارد که در حال حاضر از عضویت در NPT سودی نمی‌بریم. به دنبال مسائلی که در مورد برجام پیش آمده، تعداد بیشتری از مردم به صحبت‌هایی که در مورد خروج از NPT می‌شود، توجه می‌کنند.
علی مطهری نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در همین زمینه تصریح کرد: خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای اقدام مناسبی است تا از این پس تعهدی نداشته باشیم. همانطور که رژیم صهیونیستی عضو NPT نیست و هر کاری که دوست دارد انجام می‌دهد، ایران نیز می‌تواند از این پیمان خارج شود.
۵- خروج از برجام
یکی از مهمترین گزینه های پرتکرار برای مقابله با بدعهدی های طرف های غربی و کارشکنی های ادامه دار آمریکا، خروج از برجام است و محمدجوادظریف وزیر امور خارجه نیز در مصاحبه‌ای می گوید: ایران گزینه‌های متعددی دارد و خروج از برجام نیز یک گزینه است. حتما این اقدام یکی از ده‌ها گزینه ما است.
وی همچنین در میزگردی با روزنامه‌نگاران که در مقر ایران در سازمان ملل متحد برگزار شد هم گفت: اگر مکانیسم مالی اروپا موثر نباشد، ایران ممکن است از توافق هسته‌ای خارج شود.
علاوه بر وزیر امور خارجه، سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در ۱۸ اردیبهشت در گفتگو با شبکه ۲ رسانه ملی خروج از برجام را یکی از گزینه های روی میز ایران اعلام می کند و می گوید: ما خروج از برجام را در دستور کار قرار داریم.
عراقچی در گفتگوی دیگری با تاکید بر اینکه اصل بر منافع کشور است، نه اینکه برجام حفظ شود، تصریح کرد: اگر منافع کشور ایجاب کند که برجام را کنار بگذاریم، این کار صورت می‌گیرد.
بنابراین بر اساس آنچه که در بالا آورده شد، ایران در گام های بعدی کاهش تعهدات برجامی ۵ گزینه را روی میز دارد تا در مقابل بدعهدی‌های مکرر طرف‌های غربی «اقدام متقابل» کند.
