درخشش زود‌گذر در بازار سکه؟

رسیدن قیمت هر اونس طلا به بالاترین رقم از سه ماه و نیم گذشته منجر به صعود قیمت سکه در بازارهای داخلی شد که در نتیجه آن پس از پشت سر گذاشتن یک دوره رکودی بلندمدت، رونق و هیجان به این بازارها بازگشت به گونه‌ای که در این هفته شاهد افزایش چشمگیر حجم و ارزش قراردادهای معامله شده آتی، دادوستد سررسید نزدیک آتی در قیمت‌های بیش از سکه نقدی، افزایش بهای دو سررسید دور آتی به بالای یک میلیون تومان در پی نزدیک شدن سکه نقدی به یک میلیون تومان و افزایش قابل توجه اختلاف قیمت میان سررسیدهای جاری سکه آتی بودیم. با تداوم روند صعودی قیمت ها، شرکت بورس کالای ایران طی دو مرحله بر میزان وجه تضمین اولیه این بازار افزود. از سوی دیگر کال مارجین شدن فروشندگان آتی هم بر ادامه دار شدن روند افزایش قیمت‌ها در این بازار اثر گذاشت. اواخر شهریور سال 92 بود که حجم قراردادهای معامله شده آتی سکه برای آخرین بار توانسته بود ارقام بالای 10 هزار قرارداد روزانه را ثبت کند. پیش از آن هم در نیمه اول امسال این حجم، روزانه به حدود 20 هزار قرارداد رسیده بود. از آن زمان تا هفته گذشته به دلایل گوناگون که منجر به سایه انداختن رکودی سنگین بر بازار سکه بورس کالای ایران و کناره‌گیری معامله گران از حضور در این بازار شد، دیگر شاهد پنج رقمی شدن میزان این قراردادها نبودیم. طی دو هفته گذشته اما رخدادهایی به وقوع پیوست که آتی سکه را دوباره به یاد روزهای خوش گذشته انداخت. مهم‌ترین این عوامل، بازگشت اونس طلا به ارقام بالای 1300 دلار بود. به این ترتیب بازار سکه تهران هم برای چند روزی از رکود خارج شد تا به دنبال خود سررسیدهای جاری آتی را هم صعودی کند و موجب شود تا رسیدن بهای سکه نقدی به بیش از 930 هزار تومان در ابتدای هفته گذشته، بالاخره دورترین سررسید سکه آتی را به بالای یک میلیون تومان برساند و سررسید بهمن هم پس از مدت‌ها، بالاتر از قیمت نقدی دادوستد شود. به این ترتیب سکه تمام بهار آزادی طرح جدید روز شنبه در مقایسه با شنبه گذشته (19 بهمن) بیش از 50 هزار تومان افزایش قیمت داشت. سقف قیمتی سکه بازار نقدی در هفته گذشته البته 945 هزار تومان بود که روز دوشنبه ثبت شد؛ یعنی حدود 7 درصد افزایش نسبت به قیمت هفته قبل از آن. در این روز با افزایش نگرانی‌ها نسبت به وضعیت اقتصادی آمریکا در پی برخی آمار منتشر شده، قیمت جهانی طلا با رسیدن به 1331 دلار، بالاترین رقم در بیش از سه ماه و نیم گذشته را ثبت کرد. بهای دلار، اما در طول این مدت افت و خیز نسبتا زیادی را البته در دامنه محدود تجربه کرد؛ با این حال توجه سکه‌های نقدی و آتی بیشتر به تحرکات اونس طلا بود. اتفاق مهم دیگر این بود که پس از ماه‌ها که سررسید نزدیک آتی زیر قیمت سکه نقدی معامله می‌شد، طی دو روز ابتدای هفته گذشته، شاهد افزایش قابل توجه اختلاف قیمت سررسید اسفند با سکه نقدی بودیم که این اختلاف در ساعاتی به 40 هزار تومان هم رسید. به این ترتیب روند صعودی این دو روز توجه معامله گران سکه را دوباره به آتی معطوف کرد تا حجم و ارزش معاملات این بازار هم افزایش پیدا کند به طوری که این حجم در روز یکشنبه بیش از 15 هزار قرارداد معامله شده بود یعنی افزایش 11.5 درصدی در طول یک ماه. افزایش حجم معاملات در بازارهای نقدی و آتی سکه در طول دو هفته گذشته باعث شد تا برخی کارشناسان اقتصادی از بازگشت خاصیت جهت‌دهی «قیمت» به بازارها سخن بگویند؛ خاصیتی که به دلیل رکود سنگین چند ماه اخیر در بازار سکه و دلار، از دست رفته بود. از سوی دیگر این شائبه وجود داشت که این صعود در قیمت و حجم معاملات در بازارهای طلایی، پتانسیل بازگشت یک تقاضای سفته‌بازی شدید را داشته باشد. با توجه به اینکه قیمت دلار تقریبا ثبات دارد، در صورت ادامه دار شدن روند افزایش قیمت جهانی طلا و به تبع آن، بهای سکه در بازارهای داخلی این گمان وجود داشت که این تقاضا بتواند بازار طلا که دارای تقاضای حقیقی (مصرفی) است، تحت تاثیر قرار دهد چراکه سکه در قیمت‌های فعلی کالای مصرفی به حساب نمی‌آید؛ اما اونس طلا به تدریج تغییر مسیر داد و در طول یک هفته گذشته از 1331 دلار، به سمت کاهش قیمت فاصله گرفت. به این ترتیب سکه با اینکه در برابر ریزش قیمت مقاومت می‌کرد اما به هر حال از حجم معاملات آن کاسته شد. در پی تداوم افزایش قیمت‌ها، میانگین قیمت تسویه سررسیدهای آتی افزایش پیدا کرد، بنابراین بورس کالا در هفته گذشته دو بار بر میزان وجه تضمین افزود که البته بر اساس آخرین اطلاعیه، دومین افزایش از فردا چهارم اسفند به اجرا گذاشته خواهد شد که پس از اتمام روز معاملاتی، وجه تضمین اولیه برابر دو میلیون تومان خواهد بود. در هفته گذشته به دلیل اضافه شدن بر میزان وجه تضمین مورد نیاز برای آتی سکه در کنار افزایش قیمت ها، بر فروشندگان این بازار فشار زیادی وارد شد که به کال مارجین شدن بسیاری از آنها انجامید. در همین حال بر جسارت خریداران افزوده شده بود و همین مساله موجب شد تا این ترس وجود داشته باشد که چنین روندی به افزایش قیمت‌ها دامن زده و کال مارجین شدن هرچه بیشتر فروشندگان را موجب شود. البته آغاز کاهش قیمت‌ها با ریزش‌های تدریجی اونس طلا، تا حدودی این ترس را کمرنگ کرد. اما در مورد اینکه چرا در برخی روزهای هفته گذشته در حالی که اونس طلا و سکه نقدی با کاهش قیمت روبه‌رو شدند، آتی بر قیمت برخی سررسیدهایش افزود، باید گفت دلایل متعددی برای این مساله وجود دارد که یکی از آنها مساله کال مارجین شدن فروشندگان و دامن زدن به افزایش قیمت‌ها بود و دلیل دیگر اینکه آتی سکه به دلیل دارا بودن سررسیدهای نزدیک و دور، با تقاضای متفاوتی نسبت به بازار نقدی سکه روبه رو است بنابراین تقاضا در این بازار کاملا منطبق با سکه نقدی نیست. برخی تحلیلگران اقتصادی با مطالعه روند حرکتی قیمت سکه در هفته گذشته، بر وجود تناقضاتی اشاره می‌کنند. از یکسو با مقایسه تحرکات قیمتی سکه و اونس طلا در بیش از یک هفته گذشته می‌بینیم در شرایطی که بهای اونس طلا بین 3 تا 4 درصد رشد داشته، سکه در بازار تهران بین 9 تا 10 درصد افزایش قیمت داشته است. به عبارت دیگر بازارهای داخلی بسیار هیجانی‌تر عمل کردند. نکته اینجا است که در دو هفته اخیر، به جز نوسانات اونس طلا، عامل محرک دیگری برای صعود قیمت سکه‌های نقدی و آتی وجود نداشته است. اگر ریزش‌های بورس اوراق بهادار را یکی از عوامل تاثیر گذار تلقی کنیم، این بورس روز یکشنبه روند رو به بهبودی را به خود دید و شاخص مجددا مثبت شد، اما در همین شرایط در این روز شاهد افزایش قابل توجه قیمت سکه‌های آتی بودیم. از طرف دیگر به دلیل افزایش ارزش پول ملی در کنار کاهش تورم، باید شاهد افت استقبال از بازار سکه باشیم که روند مشاهده شده در یکی، دو هفته اخیر، خلاف این انتظار بوده است. به هر ترتیب از یک طرف بهبود شاخص بورس اوراق بهادار در روزهای پایانی هفته گذشته و از سوی دیگر افت تدریجی قیمت اونس طلا، در صورت تداوم می‌تواند دوباره بازارهای سکه را در رکود فرو ببرد، به عبارت دیگر روند هفته گذشته می‌تواند پایدار نباشد. اما عاملی هم در این میان وجود دارد که پتانسیل افزایش تقاضا را دارا است و آن نزدیک شدن به شب عید و ورود تقاضا برای سکه است که البته بیشتر سکه‌های ربع و گرمی را هدف قرار می‌دهد. در این میان اگر چنانچه تقاضا برای دلار مسافرتی در کنار تقاضا برای دلار به‌منظور واردات را هم در نظر بگیریم، افزایش قیمت‌ها با شیب ملایم دور از انتظار نیست؛ با این پیش فرض که اونس طلا جهش صعودی ناگهانی را تجربه نکند.