وضعیت اهدای عضو در ایران از نظر آمار و ارقام چگونه است؟
مرگ ایده‌آلش را از حالا برای خود ترسیم کرده است؛ نه مرگ آرام در بستر خواب را می‌خواهد و نه مرگ از قبل دانسته. مرگ ایده‌آلش تصادف است؛ یک تصادف جدی و خونین که آمبولانس‌ها سراسیمه شوند و کار از کار بگذرد و به آرزویش برسد؛ اهدای همه اعضای بدنش. حالا این نوع مردن، مرگ ایده‌آل خیلی‌هاست.
50درصد مرگ مغزی‌ها در کشور با تصادف رخ می‌دهد و آنها که می‌خواهند اعضای بدنشان را بعد از مرگ اهدا کنند، حتماً باید مرگ مغزی شده باشند. برای آنها که از قبل کارت اهدای عضو گرفته‌اند، اتفاق ساده‌ای است: «بدن من که قرار است بعد از مرگ خوراک موجودات زیر خاک شود، بگذار تن دیگری را سلامت نگه دارد. بگذار یک نفر دیگر، بیشتر نفس بکشد، بیشتر زندگی کند». البته این همه ماجرا نیست.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، با وجود داشتن کارت اهدای عضو، خانواده و اولیای دم هر فرد مرگ مغزی‌شده می‌توانند مخالف این اهدای عضو باشند. همین است که با وجود آنکه گفته می‌شود 10درصد ایرانیان کارت اهدای عضو دارند، هر سال فقط اعضای بدن یک‌سوم افراد مرگ مغزی اهدا می‌شود. 6هزار عضو قابل اهدا زیرخاک می‌رود و هر روز 10نفر به‌خاطر نرسیدن عضو، جان خود را از دست می‌دهند.
پیشرفت اهدای عضو در طول 18سال
پیوند کلیه در ایران برای نخستین بار در سال 1347 انجام شد و تا زمان انقلاب اسلامی، 80مورد پیوند کلیه در کشور صورت گرفت. پس از انقلاب نیز دکتر ایرج فاضل که به‌عنوان پدر اهدای عضو ایران شناخته می‌شود در سال1368 موفق شد نخستین فتوای پیوند ارگان از فرد مرگ مغزی به بیماران نیازمند را از امام‌خمینی(ره) دریافت کند؛ فتوایی که بالاخره پس از 11سال در سال 79به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به این ترتیب قانون پیوند اعضا از فرد مرگ مغزی تصویب شد. در سال 82نخستین شبکه اهدای عضو در کشور دایر شد. از شروع انجام پیوند کلیه در کشور بیش از ۹۰ درصد پیوندها از فرد زنده صورت می‌گرفت اما هم‌اکنون بیش از ۶۰ درصد پیوند کلیه‌ها از افراد مرگ مغزی است.
رتبه نخست ایران در آسیا
شاخص اهدای عضو در کشور برای هر یک میلیون نفر(PMP) در سال 79معادل 2/0درصد بود که این رقم در سال97 به 26/11رسیده که نشان‌دهنده رشد 60برابری این شاخص در طول 18سال است. اما با توجه به تعداد افراد مرگ مغزی‌شده در ایران که سالانه 8هزار مورد است، این توان وجود دارد که میزان اهدای عضو را به 4برابر برسانیم. شاخص PMP (تعداد اهدای عضو در یک میلیون نفر جمعیت) نسبت به 80میلیون نفر جمعیت باید 40باشد. این میزان در سال‌های 96و 97 به‌طور میانگین در کل کشور 5/11 بوده و با عدد 40 فاصله زیادی دارد. عمده‌ترین مشکل در این زمینه، آماده‌نبودن زیرساخت‌های لازم عنوان می‌شود. با این حال ایران با نزدیک‌شدن به عدد 12 از نظر آمار اهدای عضو در آسیا رتبه اول را در اختیار دارد. در اسپانیا این عدد معادل 46.9 است که رتبه اول دنیا را به‌خود اختصاص داده است.
مقایسه ایران با دنیا از نظر اهدای عضو
اسپانیا رتبه اول دنیا از نظر اهدای عضو را دارد و ایران از این نظر در رتبه 38دنیا در سال 2018 قرار گرفته است. قابل ذکر است که کشورهایی مثل آلمان، کره‌جنوبی، چین، ژاپن، ترکیه، هنگ‌کنگ و... از نظر اهدای عضو با ایران فاصله بسیار زیادی دارند و در رتبه‌های خیلی پایین‌تر ایستاده‌اند. یکی از راه‌های فرهنگسازی جهت اهدای عضو که مسلماً از رضایت‌گیری خانواده‌ها سهل‌تر می‌تواند باشد توسعه فرهنگ دریافت کارت اهدای عضو است. طبق قانون جمهوری اسلامی ایران و بیشتر کشورهای جهان، برای اهدای عضو رضایت اولیای‌دم ضروری است و حتی با وجود داشتن کارت اهدای عضو درصورت عدم‌رضایت اولیای دم اهدا انجام نخواهد شد. داشتن کارت اهدای عضو که نشان از رضایت قبلی فرد مرگ مغزی‌شده از اهدای اعضایش است، می‌تواند در رضایت خانواده‌اش مؤثر واقع شده و احتمال اعلام رضایت خانواده را بیشتر می‌کند.
آیـا می‌دانستید؟
هر 10دقیقه یک نفر به لیست انتظار پیوند اعضا اضافه می‌شود
فردی که مرگ مغزی شده است می‌تواند جان 8 انسان را نجات دهد
کلیه، قلب، کبد، شش، روده، لوزالمعده و چشم مهم‌ترین اندام‌های پیوندی به شمار می‌روند
بیشتر موارد مرگ مغزی در بازه سنی 20 تا 40سال اتفاق می‌افتد
اهدای عضو در سال 98 در مقایسه با سال‌های گذشته رشد 40درصدی داشته است
ایران در آسیا و شمال آفریقا رتبه یک پیوند از دهنده مرگ مغزی را دارد
متوسط رضایت‌گیری از خانواده‌های افراد مرگ مغزی برای اهدای عضو70درصد است
سؤال -جواب
یک بیمار نیازمند دریافت عضو پیوندی چه مدت باید در لیست انتظار بماند؟
مدت زمانی که بیمار در فهرست انتظار خواهد بود می‌تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجودبودن عضو پیوندی و سازگاری آن به طول انجامد. متأسفانه بین ۱۰ تا ۲۵ درصد بیماران لیست انتظار اعضای مختلف هر سال در ایران به‌دلیل نرسیدن به‌موقع عضو پیوندی فوت می‌کنند.
واحدهای اهدای عضو چگونه از وجود افراد مرگ مغزی مطلع خواهند شد؟
طبق مصوبه هیأت وزیران و دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۳۸۱ همه بیمارستان‌های دولتی و خصوصی موظفند بیماران کمای عمیق خود را به مراکز اهدای عضو اطلاع دهند. به محض شناسایی بیمار کمای عمیق که احتمال مرگ مغزی آن می‌رود، پرسنل بیمارستان‌ها با واحدهای فراهم‌آوری اعضای پیوندی تماس گرفته و آنها را مطلع می‌کنند.
جسد اهدا‌کننده مرگ مغزی پس از اهدای عضو تغییر شکل می‌دهد؟
به جای اعضای برداشت‌شده پروتز گذاشته شده و جای عمل فقط به‌صورت یک خط از بالای جناغ سینه تا ناف که به‌صورت پلاستیک دوخته شده دیده می‌شود. جسد اهدا‌کننده پس از این ترمیم، بسیار دقیق و ظریف به سردخانه فرستاده و روز بعد در هر نقطه‌ای از کشور که مدنظر خانواده باشد برای خاکسپاری تحویل ایشان می‌شود.
درصورت مرگ طبیعی نیز امکان اهدای عضو وجود دارد؟
بله، بعد از مرگ کامل به‌صورت طبیعی تا 48ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهداست.
38رتبه ایران از نظر اهدای عضو میان 100کشور دنیاست
%10 ایرانیان کارت اهدای عضو دارند
%58آمریکایی‌ها کارت اهدای عضو دارند
82.000.000نفر جمعیت ایران در سال 1398 است
25.000نفر تعداد بیماران نیازمند پیوند عضو در کشور است
1.000نفر سالانه به اهدای عضو رضایت می‌دهند
10 تا 7نفر روزانه به‌دلیل نرسیدن عضو پیوندی جان خود را در ایران از دست می‌دهند
926 نفرتعداد افراد دچار مرگ مغزی در سال97 بود که اعضای خود را اهدا کردند
8.000نفر سالانه در ایران دچار مرگ مغزی می‌شوند که نیمی از آنها قابلیت اهدای عضو دارند
تعداد اهدای عضو و پیوند اعضا از ابتدا تا پایان سال 1397
ارگان‌هایی که بیشترین نیاز به آنها وجود دارد
