ناتوانی ٧٠درصد مردم از پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی
روی کاغذ نوشته ١٥٨هزار تومان و منشی ٣٠٠هزار تومان از کارت می‌کشد. چرا؟ چون خدمات دندانپزشکی تعرفه بیمه‌ای ندارد! مراجعه‌کننده‌ها بلاتکلیف مانده‌اند. نمی‌دانند فهرست تعرفه‌های دندانپزشکی را که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده، باور کنند یا قیمتی که منشی دندانپزشک به آنها میدهد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، در فهرستی که وزارت بهداشت از تعرفه‌های دندانپزشکی امسال منتشر کرده، قیمت‌ها با آنچه در مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی است، تفاوت قابل توجهی دارد. مثلا در همین لیست، ترمیم یک‌سحطی دندان با آمالگام، ١١٠هزار تومان و سه‌سطحی ١٨٠هزار تومان است و دندانپزشکان مرکز شهر برای پرکردن ساده یک دندان حدود ٣٠٠هزار تومان پول می‌گیرند؛ یعنی حدود سه برابر تعرفه اعلام شده. قیمت ایمپلنت درجه یک با یک واحد روکش، ٢میلیون و ٣٦٠هزار تومان است و در برخی کلینیک‌ها قیمت تا ٥میلیون تومان هم می‌رسد. همه اینها درحالی است که براساس اعلام مسئولان این وزارتخانه، تمام پزشکان و کلینیک‌های درمانی ملزم به رعایت این تعرفه‌ها در سال٩٨ هستند. تفاوت این قیمت‌ها زمانی که ماجرا به خدمات زیبایی دندان می‌رسد، عجیب‌تر هم می‌شود، مثلا کامپوزیت دندان از ٢٠٠ هزار تومان تا یک‌میلیون تومان می‌رسد. دندانپزشکان می‌گویند نوع مواد است که قیمت خدمات دندانی را مشخص می‌کند، اما درنهایت به نظر می‌رسد تعیین قیمت سلیقه‌ای است، یعنی هزینه‌های اداره مطب، اجاره مکان، حقوق دستیار، اعتبار پزشک و محل قرارگرفتن مطب بر قیمت گذاری نهایی موثر است.
بالابودن تعرفه‌های دندانپزشکی موضوعی است که اخیرا از سوی یکی از اعضای شورای‌عالی نظام پزشکی مطرح شد، وقتی گفت که ٧٠درصد مردم توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند: «بالابودن این تعرفه‌ها سبب شده گروهی از بیماران به جای درمان، کشیدن دندان را انتخاب کنند.» به گفته بهنام عباسیان، آمار مراجعه بیماران به مراکز درمانی دولتی برای کشیدن دندان بالا رفته است. حالا او می‌گوید که چاره کار تعرفه است. مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند با اینکه تعرفه‌های دندانپزشکی مصوب بیمه نیست، اما حداقل و حداکثری دارند و مردم اگر با تعرفه‌های بسیار بالا مواجه شدند، با سامانه ١٩٠ وزارت بهداشت تماس بگیرند.
مافیای واردات بر سر راه تولید مواد دندانپزشکی ارزان‌قیمت
چرا خدمات دندانپزشکی گران است؟ محمدرضا طاهریان، مدیرعامل تعاونی دندانپزشکان ایران، به این سوال پاسخ میدهد. او می‌گوید که یکی از دلایل گران‌بودن خدمات دندانپزشکی موادی است که برای ترمیم دندان استفاده می‌شود و معمولا این مواد وارداتی‌اند و قیمت بالایی هم دارند. اما نکته قابل توجهی که از سوی این دندانپزشک مطرح می‌شود این است که اگر از تولید داخل حمایت شود، مواد دندانپزشکی ارزان‌قیمتی هم تولید می‌شود و درنهایت روی تعرفه‌ها تأثیرگذار خواهد بود. به گفته او، دست‌های پنهان مانع از این شده‌اند تا مواد ارزان‌قیمت در داخل کشور تولید شود؛ این درحالی است که در ایران توانایی تولید مواد دندانپزشکی وجود دارد: «مردم توان مالی برای پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی ندارند و دلیل اصلی آن هم به مشکلات اقتصادی برمی‌گردد چرا که ما در شرایط تحریم به سر می‌بریم در حالی که تولیدات ما واردات‌محور و مواد دندانپزشکی هم گران است و تحت پوشش بیمه نیست؛ فقط ایران این شرایط را ندارد، در کشوری مثل کانادا که درمان رایگان است، هزینه‌های دندانپزشکی را مردم خودشان باید پرداخت کنند در کشورهای اروپایی برای برخورداری از خدمات ارزان‌تر دندانپزشکی باید بیمه‌های گران‌قیمتی خرید.»
اما این تمام ماجرا نیست، تأکید این دندانپزشک بر نداشتن وابستگی به واردات و کنترل قیمت‌ها است: «در ایران این مواد ساخته شده اما مافیای واردات جلوی تولید آن را گرفت و به جای آن مواد قاچاق و بدکیفیت خارجی را به مواد داخلی ترجیح داد.» به گفته طاهریان در ایران اسید هیدروفلوریک با قیمت ٣٠هزار تومان تولید می‌شود اما نوع خارجی و بدکیفیت آن ٢٥٠هزار تومان است یا پراکسید هیدروژن داخلی ٥٠هزار تومان است و خارجی‌اش ٤٥٠هزار تومان قیمت دارد و متاسفانه از نوع خارجی آنها استفاده می‌شود؛ همین هزینه‌ها منجر شده تا قیمت خدمات دندانپزشکی بالا باشد. بیشترین میزان واردات هم از کشورهای اروپایی و آمریکایی است و از چین هم واردات به کشور انجام می‌شود. به گفته این دندانپزشک، یک شرکت تولید‌کننده داخلی گوتاپرکا را که ماده‌ای برای پرکردن ریشه دندان است، تولید می‌کرد، اما جریان واردات سبب شد تا این کارخانه با ٨٠ کارگر تعطیل شود. همین تولیدکننده‌ها حالا تبدیل به وارد‌کننده شده‌اند.
با همه اینها اما نمی‌توان انکار کرد که در تعیین تعرفه‌های دندانپزشکی نه فقط مواد که محل قرارگیری مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی نیز تأثیر گذارند. این موضوع را طاهریان هم تأیید می‌کند و می‌گوید که هزینه‌های دندانپزشکی به گونه‌ای است که حتی قشر متوسط هم از پس آن برنمی‌آید و بیمه‌ها به دلیل بی‌پولی نمی‌توانند این خدمات را تحت پوشش قرار دهند: «ناتوانی مردم در پرداخت‌کردن هزینه خدمات دندانپزشکی مساوی است با مراجعه‌نکردن آنها و مراجعه‌نکردن‌شان به معنی بی‌توجهی به سلامت دهان و دندان و درنهایت ابتلا به بیماری‌های حادتر است.» به گفته این دندانپزشک، وقتی دهانی بی‌دندان شود، حرف‌زدن سخت می‌شود، عضلات صورت می‌افتد و چروک می‌شود. عفونت‌های دندان مانند عفونت‌های گلو می‌توانند عمل کنند.
بیمه‌ها بیشتر همکاری کنند
بهاره شیرازی، دندانپزشک هم تأیید می‌کند که مراجعه دیرهنگام به دندانپزشک باعث از دست‌رفتن بیشتر نسوج دندان در اثر پوسیدگی‌ها و پیشرفت مشکلات متعدد می‌شود. به گفته این دندانپزشک، یکی از علت‌های بالارفتن هزینه‌های درمان همین مراجعه دیرهنگام است: «در کنار هزینه‌های بالای خدمات دندانپزشکی، هزینه از دست‌رفتن دندان‌ها و باقی‌ماندن عفونت‌ها و حتی پیشرفت آنها به صورت آبسه و تشخیص داده‌نشدن برخی از ضایعات دهانی، مشکلات لثه و بوی بد دهان، بسیار بیشتر از مسائل مالی است.» این دندانپزشک می‌گوید که هزینه‌های دندانپزشکی تنوع زیادی دارد و به عوامل زیادی مثل مواد استفاده‌شده، برندهای مختلف و نظر خود دندانپزشک بستگی دارد؛ اما او درنهایت از سازمان‌های بیمه‌گر می‌خواهد تا همکاری بیشتری در زمینه پوشش خدمات دندانپزشکی کنند؛ حتی بیمه‌های تکمیلی.
چرا خدمات دندانپزشکی بیمه نمی‌شود؟
سازمان‌های بیمه‌گر زیر بار بیمه‌کردن خدمات دندانپزشکی نمی‌روند. آنها یک دلیل واضح دارند: بی‌پولی. حالا چندین سال است که مسئولان وزارت بهداشت هر بار که درباره تعرفه‌های سنگین خدمات دندانپزشکی مورد سوال قرار گرفتند، وعده دادند که این اتفاق خواهد افتاد؛ اما این وعده رنگ واقعیت ندیده است. پس از سال‌ها تلاش برای بیمه‌شدن خدمات دندانپزشکی، حالا دبیر شورای عالی بیمه می‌گوید که قرار است فعلا فقط تعرفه‌های این بخش مشخص شود. قبلا به نقل از او خبر آمده بود که تا سال آینده این خدمات بیمه می‌شوند اما رضوی می‌گوید که چنین اتفاقی فعلا نمی‌افتد؛ یعنی تا زمانی که منابع مالی تأمین نشود، نمی‌توان این خدمات را تحت پوشش بیمه قرار داد: «ما به دنبال اعلام تعرفه‌ها هستیم؛ چون تاکنون خدمات دندانپزشکی تعرفه نداشته یا اگر هم داشته در مواردی خیلی محدود بوده است. ما تعرفه‌ها را اعلام می‌کنیم تا افراد از جزییات قیمت این خدمات باخبر شوند؛ اما برنامه‌ای برای پوشش بیمه‌ای آنها نداریم، چرا که این اتفاق منوط به تأمین منابع مالی بیمه‌ها است.» او در توضیح اینکه در حال حاضر تعرفه‌های دندانپزشکی چگونه تعیین می‌شود؟ می‌گوید: «یکسری از تعرفه‌های مربوط به خدمات دندانپزشکی، در دوره‌های مختلف، مشخص شده‌اند اما از مسیر شورای عالی بیمه یا هیأت وزیران رد نشده‌اند، در حال حاضر تعرفه‌های دندانپزشکی بر این اساس تعیین می‌شود اما هیچ جمع‌بندی در ارتباط با آن وجود ندارد، به همین دلیل ما دنبال این هستیم که بتوانیم این تعرفه‌ها را قانونمند کنیم و مردم و پزشکان بدانند برای هر خدمتی چقدر باید پول بگیرند و بدهند.» به گفته او، خدمات دندانپزشکی به دلیل نوع کاری که انجام می‌شود و هم به دلیل استفاده از مواد خاص شرایط خودش را دارد، به همین دلیل هم تحت پوشش بیمه قرار نگرفته است: «خدمات دندانپزشکی جزو اقداماتی است که می‌تواند جلوی ابتلا به بیماری‌های دیگر را بگیرد، به همین دلیل برای بالابردن میزان مراجعه مردم برای درمان باید تکلیف هزینه‌های این بخش مشخص شود.» دبیر شورای عالی بیمه می‌گوید که تعرفه خدمات دندانپزشکی باید شفاف شود و توضیح میدهد: «در شرایطی که منابع مالی بیمه‌ها تأمین نشده، باید بیمه‌های تکمیلی وارد کار شوند و یکسری از خدمات این بخش را تحت پوشش قرار دهند؛ به هر حال در سال‌های گذشته خدمات دندانپزشکی پیشرفت زیادی کرده است، بدون اینکه هزینه‌های آن تحت پوشش قرار گیرد، به همین دلیل باید بیمه‌های تکمیلی هزینه‌های این بخش را تقبل کند.» رضوی هم ناتوانی مالی ٧٠درصد مردم را در پرداخت هزینه‌های خدمات دندانپزشکی تأیید می‌کند: «باید تمام هزینه‌ها و تعرفه‌ها مستند شود و در ادامه برای بالابردن میزان پوشش بیمه‌ای اقداماتی انجام داد. اولین مرحله شفاف‌سازی است که با اعلام تعرفه‌ها این اتفاق می‌افتد.» براساس اعلام او، افرادی که در پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی با مشکل مواجه هستند می‌توانند به کلینیک‌های دندانپزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی یا مراکز بهداشتی وزارت بهداشت مراجعه کنند، در این مراکز هزینه‌های خدمات دندانپزشکی به نسبت سایر مراکز پایین‌تر و برای افراد جامعه قابل دسترس‌تر است.
خدمات دندانپزشکی در همه جای دنیا تعرفه‌های گران‌قیمتی دارد
اینها اما تنها صحبت‌هایی نبود که درباره پوشش بیمه‌ای خدمات دندانپزشکی شد، حسین حسینی، کارشناس امور دندانپزشکی اداره کل درمان مستقیم سازمان تأمین اجتماعی هم در گفت‌و‌گوی کوتاهی می‌گوید که خدمات دندانپزشکی به دلیل وابسته‌بودن به تجهیزات پزشکی پیشرفته و مواد دندانپزشکی در تمام دنیا به‌عنوان خدمات گران‌قیمت شناخته می‌شود و تقریبا در هیچ کشوری تحت پوشش بیمه‌های پایه نیست. او می‌گوید که در تمام کشورهای دنیا خدمات دندانپزشکی در قالب بیمه‌های مکمل و خدمات مازاد ارایه می‌شود. حسینی این را هم اضافه می‌کند که متولی تعرفه‌گذاری خدمات دندانپزشکی، مثل سایر خدمات پزشکی در کشور، به عهده شورای عالی خدمات درمانی است و وزارت بهداشت متولی این کار است.
حقوق‌مان نمی‌رسد
«سه چهار‌سال است چند دندانم خراب شده و هنوز نرفته‌ام درست کنم، پوسیدگی‌اش آن‌قدر زیاد شده که دندان در دهانم خرد شده است. پول ندارم.» اینها را سمیرا می‌گوید. زن کارمندی که ماهانه کمی بیشتر از دومیلیون تومان حقوق می‌گیرد و می‌گوید آن‌قدر هزینه‌های جانبی دارد که اصلا به درمان نمی‌رسد: «الان بروم دندانپزشکی، باید بالای سه‌میلیون تومان هزینه کنم و منتظرم تا بیمه تکمیلی مناسبی پیدا و از خدمات آن استفاده کنم.» سمیرا، قبل از تعطیلات چند روز پیش، به داروخانه رفت و چند مدل قرص مُسکن خرید تا درد دندانش کم شود: «درست قبل از تعطیلات درد دندانم شروع شد، واقعا چاره‌ای نداشتم جز مصرف قرص. حالا منتظرم تا حقوق بگیرم و حداقل بروم یکی از دندان‌هایم را درست کنم.» سمیرا خاطره تلخی از یکی از دوستانش تعریف می‌کند؛ کسی که با درد دندان به دندانپزشکی رفت و بعد از اینکه آمپول بی‌حسی به دندانش زده شد، از مطب خارج شد و به خانه رفت و با ابزار تعمیر، دندانش را کشید. چون پول درست کردن دندانش را نداشت. سمیرا کارمند است و می‌گوید شاید از نظر ظاهری، قشر متوسط جامعه به شمار بروند، اما خیلی از افراد این طبقه، توانایی پرداخت هزینه‌های درمان، مثل دندانپزشکی را ندارند. مجید هم کارمند دیگری است، او ماهانه نزدیک به سه‌میلیون تومان حقوق می‌گیرد، ازدواج کرده است و یک فرزند دارد. او می‌گوید اگر بیمه تکمیلی‌اش نبود، خود و خانواده‌اش نمی‌توانستند هزینه‌های دندانپزشکی را پرداخت کنند: «برای ایمپلنت یک‌جا زنگ زدیم، گفتند کره‌ای دومیلیون و ٣٠٠ و آلمانی دومیلیون و ٨٠٠هزار تومان. بالای شهر هم نبود، حالا شما تصور کنید چند ماه باید پول‌مان را جمع کنیم تا بتوانیم یک دندان درست کنیم.»
خیران به کمک آمده‌اند
آنهایی که هزینه درمان دندان ندارند، چه باید کنند؟ چند سالی است گروهی از خیّران با راه‌اندازی درمانگاه‌های خیریه، خدمات درمان ارزان‌تری به مراجعه‌کنندگان می‌دهند. یکی از آنها درمانگاه خیریه انصارالحسین است؛ درمانگاهی که ١٤دندانپزشک دارد و تعرفه‌هایش بسیار متفاوت از کلینیک‌ها و مطب‌های دیگر است. تعرفه این درمانگاه برای کشیدن دندان بین ٣٥ تا ٥٥هزار تومان است. عصب‌کشی همراه با پر کردن دندان، نزدیک به ٣٠٠هزار تومان است، روکش هم قیمتی در همین حدود دارد. به گفته مسئول این درمانگاه، این بخش با کمک خیّران، فعالیت می‌کند. سعیده اصلانی دندانپزشک است، او هم برای دو خیریه فعالیت می‌کند و خودش را دندانپزشک داوطلب می‌داند. او می‌گوید که در تهران، بیشتر افراد، به دلیل فقر مالی به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند. اما در شهرهای محروم، ماجرای دسترسی نداشتن به امکانات درمانی، دلیل اصلی است. او برای دو خیریه نورآوران سلامت و جمعیت امام علی(ع) فعالیت می‌کند. نورآوران سلامت، موسسه‌ای است که دندانپزشکان و چشم‌پزشکان داوطلب دارد و در تهران و مناطق محروم فعالیت می‌کند: «این موسسه مناطق محروم را شناسایی می‌کند، تیم به منطقه می‌رود و به مدت سه ماه مستقر می‌شود، دندانپزشکان به مدت یک هفته به محل می‌روند و کارهای دندانپزشکی انجام می‌دهند.» به گفته اصلانی، برخی از اهالی مناطق محروم، بیشتر از چهار ساعت با نخستین شهری که خدمات درمانی دارد، فاصله دارند و همین هم می‌شود تا شرایط بهداشت دندان‌شان خوب نباشد. این دندانپزشک تاکنون به اندیکای خوزستان، نوبندیان چابهار و مناطق عشایرنشین در چهارمحال و بختیاری سفر کرده است: «در شهر تهران، بیشتر مراجعه‌کننده‌ها از سوی جمعیت امام علی(ع) به ما معرفی می‌شوند، اینها افرادی‌اند که درگیر فقرند، البته فقر فرهنگی را هم باید به آن اضافه کرد، چرا که خیلی وقت‌ها ما درمان انجام می‌دهیم، یک مدت بعد، دوباره همان افراد با دندان‌های خراب مراجعه می‌کنند که نشان میدهد در آن مدت توجهی به بهداشت دهان و دندان‌شان نداشته‌اند.» این دندانپزشک معتقد است خیلی از افراد شاید نه به دلیل نداشتن پول، بلکه به دلیل بی‌توجهی به سلامت دهان و دندان، به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند: «من بارها دیده‌ام افراد برای خرید کفش و لباس، هزینه‌های بالایی می‌کنند، اما وقتی به دندانپزشکی می‌رسد، پول نمی‌دهند.» هر چند هم تأیید می‌کند که هزینه‌های این بخش بالاست و شاید یکی از دلایلی که باعث شده است پزشکان زیادی نتوانند با طرح‌های داوطلبانه همکاری کنند، همین شرایط اقتصادی است: «وقتی اوضاع اقتصادی خوب نباشد، پزشک هم ارزیابی می‌کند و می‌بیند که اگر در مطب باشد، درآمد بیشتری خواهد داشت تا اینکه به منطقه‌ای برود و کار رایگان دندانپزشکی انجام دهد.» اصلانی می‌گوید افراد از سوی جمعیت امام علی(ع) و موسسه نورآوران، شناسایی می‌شوند و در صورتی که ناتوانی مالی‌شان تأیید شود، برای درمان مراجعه می‌کنند.
