غارت به اسم مبارزه با تروریسم
همزمان با ادعای رییس‌جمهور امریکا، در مورد موفقیت در تامین امنیت میادین نفتی سوریه و کنترل بر نفت سوریه، کارشناسان تاکید می‌کنند که اقدام امریکا در بهره‌برداری از منابع نفتی یک منطقه تحت اشغال بر اساس پیمان‌های بین‌المللی یک جنایت جنگی تلقی می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد؛ با وجود ادعای دونالد ترامپ مبنی بر قصدش برای تسلط بر میادین نفتی سوریه و بهره‌برداری از منافع ملی آن، مقام‌های نظامی امریکا از جمله مارک میلی، فرمانده ستاد مشترک نیروهای مسلح، هدف امریکا را حفاظت از منابع نفتی سوریه از تسلط مجدد داعش بر آنها توصیف کرده‌اند. مارک اسپر، وزیر دفاع امریکا هم گفته است که هدف از حضور نظامیان امریکایی جلوگیری از دستیابی سوریه و دولت بشار اسد به منابع نفتی است. اما مدارک منتشر شده نشان می‌دهد که ادعای ترامپ مبنی بر تلاش امریکا برای بهره‌برداری غیرقانونی از منابع طبیعی سوریه، به واقعیت نزدیک‌تر هستند. دونالد ترامپ، هفته پیش در سخنرانی‌اش در شیکاگو گفته‌بود: «فراموش نکنید، ما نفت را نگه می‌داریم. همیشه گفته‌بودم که نفت را نگه دارید. 45 میلیون دلار در ماه؟ نفت را نگه دارید.» بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه نیز به تازگی در واکنش به این اظهارات ترامپ، او را «بهترین رییس‌جمهور امریکا» معرفی کرده بود. اسد در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی سوریه روز جمعه تاکید کرد: «رییس‌جمهوران قبلی امریکا مرتکب جنایت می‌شدند با ادعای دفاع‌شان از حقوق بشر و اصول منحصر به فرد و عالی امریکا، جایزه نوبل گرفته‌اند، اما ترامپ شفاف‌ترین آنها است، مستقیم می‌گوید که ما نفت را می‌خواهیم.»
جنایت جنگی
شبکه خبری آر‌تی روسیه می‌نویسد: «حکومتی که خود را پرچمدار حاکمیت قانون معرفی می‌کند، در حال نقض کردن همان تحریم‌هایی است که خودش علیه نفت سوریه وضع کرده است.» به گفته سخنگوی وزارت خارجه روسیه، امریکایی‌ها ماهانه معادل 30 میلیون دلار از نفت سوریه را به خارج از مرزهای این کشور قاچاق می‌کنند؛ عملی که نه تنها غارت منابع یک کشور مستقل محسوب می‌شود، بلکه بر اساس قوانین تحریمی خود امریکا هم قدغن هستند. استیون ولادک، استاد حقوق و امنیت ملی در دانشگاه تگزاس شهر آستین به آسوشیتدپرس می‌گوید که اصولا هیچ مبنای حقوقی برای استدلال ترامپ در مورد منابع نفتی سوریه وجود ندارد. جیمز گراهام استوارت، استاد حقوق در دانشگاه بریتیش کلمبیا، به ان‌پی‌آر می‌گوید: «ترامپ در سخنانش هیچ اشاره‌ای به مالک منابع نفتی سوریه نکرده است، در حالی که این یک مساله کلیدی است. مساله دوم این است که اصولا دولت امریکا قصد دارد با این نفت چه کند؟ اگر امریکا قصد دارد امنیت این میادین نفتی را برای مالکان اصلی‌اش حفظ کند، ممکن است استدلال قابل قبولی به نظر برسد اما اگر می‌خواهد این نفت را بدون رضایت مالک تصاحب کند، اقدامش معادل جنایت جنگی خواهد بود.» این استاد دانشگاه با اشاره به قراردادها و کنوانسیون‌های بین‌المللی که امریکا به آنها متعهد شده است، از جمله کنوانسیون چهارم ژنو تاکید می‌کند که اقدام به تصاحب منابع طبیعی یک کشور در شرایط جنگی بدون رضایت مالک، غارتگری و جنایت جنگی تلقی می‌شود. جیمز گراهام استوارت به رویه حقوق بین‌الملل عمومی اشاره می‌کند و تاکید می‌کند: «در دادگاه‌های نورنبرگ، پس از جنگ جهانی دوم، والتر فانک، مدیرعامل کمپانی نفتی کنتینانتال به دلیل استخراج نفت از مناطق تحت اشغال آلمان نازی در اروپا و استفاده از آن به نفع ارتش آلمان، به جنایت جنگی محکوم شد.»
امریکا با نفت سوریه چه می‌کند؟
هفته گذشته وزارت دفاع روسیه، مدارکی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد دولت ایالات متحده، به صورت پیوسته از زمان حضور در خاک سوریه در حال قاچاق سوخت از خاک این کشور به خارج است. در شرایطی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا به تازگی تاکید کرده‌بود بخشی از نیروهای امریکایی را برای حفاظت از میادین نفتی سوریه در خاک این کشور نگه می‌دارد، بر اساس تازه‌ترین مدارکی که از سوی مسکو منتشر شده است، عملیات بهره‌برداری و قاچاق نفت خام از سوریه، مدت‌هاست که توسط یک کمپانی تحت کنترل امریکا و تحت حفاظت نیروهای امریکایی از خاک این کشور به خارج انجام می‌شود. بر اساس تصاویر هوایی که از سوی وزارت دفاع روسیه منتشر شده است، تانکرهای سوخت امریکایی در استان‌های دیرالزور و حسکه، در انتقال نفت از خاک سوریه به پالایشگاه‌هایی در خارج از این کشور مشارکت دارند. ایگو کوناشنکف، مقام رسمی وزارت دفاع روسیه، تاکید کرد که کاروان تانکرهای امریکایی که این نفت را به خارج از مرزهای سوریه می‌برند، به صورت مستقیم توسط نظامیان امریکا حفاظت می‌شوند. این مقام روس تاکید کرده است که نهادهای دولتی امریکا دست کم ماهی 30 میلیون دلار از قاچاق سوخت درآمد کسب می‌کنند، در حالی که این اقدامات حتی تحت مقررات داخلی امریکا هم غیرقانونی محسوب می‌شود و نه تنها تحریم‌های وضع شده علیه صنعت نفت سوریه توسط واشنگتن را نقض می‌کند، بلکه قوانین مالیات در امریکا را هم نقض می‌کند. به گفته این مسوول روسی، ارتش امریکا برای بهره‌برداری از این منابع نفتی شرکتی با عنوان SADCAB با مدیریت ارتش امریکا ایجاد کرده است که تحت حاکمیت ادعایی حکومت خودمختار سوریه شرقی ایجاد شده است.
سوریه چقدر نفت دارد؟
راجر دیوان و دانیل یرگین، پژوهشگران بازار نفت در ان‌پی‌آر می‌نویسند: «تولید نفت سوریه در بهترین حالت پیش از آغاز بحران داخلی این کشور در سال 2011 به 385 هزار بشکه در روز می‌رسید. این رقم تنها 0.5 درصد از کل تولید نفت خام در جهان است.» اما از سال 2011 تاکنون ظرفیت تولید نفت سوریه از این هم بسیار کمتر شده است. بر اثر جنگ داخلی و تصرف چاه‌های نفت توسط داعش، تولید نفت در سوریه در اوج قدرت داعش به 40 هزار بشکه نفت در روز رسید، 90 درصد کمتر از سال 2011. یادداشت‌نویسان ان‌پی‌آر تاکید می‌کنند: «هر چند میزان نفت خام تولید شده در این دوران بسیار ناچیز بود، اما همین میزان نفت هم توانست به یک منبع درآمد مطمئن برای داعش تبدیل شود و بیش از 500 میلیون دلار درآمد برای این گروه داشت. این میزان درآمد باعث شد داعش به منابع مالی دسترسی داشته باشد که تاکنون هیچ سازمان تروریستی دیگری از آن بهره‌مند نشده‌بود و در واقع این گروه را به ثروتمندترین گروه تروریستی تمام جهان تبدیل کرد.» از سال 2015 تاکنون که نیروهای امریکایی برای پشتیبانی از گروه‌های کرد در منطقه شرق فرات عملیات خود را آغاز کردند، بسیاری از تاسیسات میادین نفتی سوریه که همچنان مشغول تولید نفت بودند بر اثر بمباران و درگیری‌های زمینی، از بین رفته‌اند. به نوشته ان‌پی‌آر «هر چند در حال حاضر هیچ رقم دقیقی وجود ندارد، اما برآورد می‌شود کل خروجی نفت سوریه به 15 تا 30 هزار بشکه در روز برسد.»
اهمیت نفت سوریه
ترامپ در ادعاهایش در مورد نفت سوریه، حتی نام شرکت‌های امریکایی که برای بهره‌برداری از این منابع در نظر دارد را هم به زبان آورده است، اما کارشناسان معتقدند که اصولا احتمال سرمایه‌گذاری کمپانی‌های امریکایی در میادین نفتی سوریه در شرایط کنونی، بسیار ناچیز است. جیسون بوردف، مدیر مرکز سیاست‌های انرژی در دانشگاه کلمبیا به آسوشیتد پرس می‌گوید: «میزان ناچیز منابع نفتی در سوریه، احتمال بروز درگیری‌های نظامی، موانع حقوقی برای سرمایه‌گذاری کمپانی‌های امریکایی از جمله تحریم‌های مصوب دولت امریکا، باعث می‌شود که اصولا هیچ کمپانی در امریکا برای سرمایه‌گذاری در منابع نفت سوریه علاقه‌مند نباشد.» با وجود ادعای دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا در مورد اهمیت نفت سوریه، کارشناسان اصولا نسبت به اهمیت این میادین نفتی در بازار جهانی نفت تردید کرده‌اند. به نوشته دیوان و یرگین در ان‌پی‌آر «میادین نفتی سوریه در دو منطقه بیابانی در شرق سوریه واقع شده‌اند. یکی در شمال شرقی این کشور و دیگر در امتداد رود فرات. این میادین نفتی به هیچ‌وجه قابل قیاس با منابع سرشار نفت در عراق یا خلیج فارس نیستند. میادین نفتی سوریه به نسبت کوچک، پراکنده و دور از سواحل و تاسیسات بندری مدیترانه هستند. می‌توان گفت که در مجموع کل ذخایر نفت سوریه، نقشی کاملا حاشیه‌ای در بازی مهم نفت خاورمیانه و خلیج فارس برعهده دارند.» سامر عبود، کارشناس جغرافیای سیاسی در یادداشتی در میدل ایست‌ای می‌نویسد: «این دیدگاه ترامپی که تصور می‌کند میادین نفتی سوریه باید برای منافع امریکا حفظ شوند و اینکه منافع امریکا از طریق دسترسی به میادین نفتی تامین می‌شود، یک جهان‌بینی متوهمانه است که از سوبرداشت در مورد نحوه عملکرد بازار جهانی و تولید نفت خام سرچشمه می‌گیرد.» به نوشته این کارشناس «درآمد نفت سوریه به کار امریکا نمی‌آید، میزان آن هم در سطحی نیست که در بازار جهانی نفت تاثیری بگذارد، اما درآمد حاصل از فروش نفت می‌تواند برای بازسازی سوریه و تامین منابع حکومت سوریه استفاده شود و اینکه چه کسی به این منابع دسترسی داشته‌باشد، از این لحاظ برای همه جهانیان اهمیت دارد.»
