چتر امنیتی روسیه و ترکیه بر فراز شمال سوریه
تحولات شمال سوریه روی دور تند قرار گرفته‌اند. ارتش ترکیه صبح چهارشنبه اعلام کرد که پس از توافق میان آنکارا و مسکو، انتظار دارد جنگجویان کرد از مرز ترکیه و سوریه عقب‌نشینی کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، وزارت دفاع در بیانیه‌ای اعلام کرد که ارتش ترکیه وارد منطقه عملیاتی جدید تا زمان تعیین تکلیف وضعیت آتش بس نخواهد شد و در مواضع قبلی خود باقی خواهد ماند. این اعلامیه پس از آن منتشر شد که سه‌شنبه شب رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه و همتای روس او ولادیمیر پوتین به یک توافق در خصوص شمال سوریه رسیده‌اند. در این توافقنامه نیروهای روسیه و ترکیه خلأ نظامی ایجاد شده از خروج ناگهانی ایالات متحده در شمال سوریه را پر خواهند کرد. به نوشته نیویورک تایمز در توافق جدید اجازه داده می‌شود در مناطقی که پیش‌تر کردها حضور داشتند، ارتش سوریه کنترل اوضاع را در دست بگیرد. این توافق بیشترین دستاورد را برای دولت سوریه داشت که عملا می‌تواند پس از سال‌ها بار دیگر کنترل مرزهای شمالی خود را به دست آورد.
طبق شرایطی که در توافق به دست آمده مبارزان کرد باید تا دوشنبه شب بیش از 20 مایل از مرز ترکیه عقب‌نشینی کنند و به نیروهای ترکیه اجازه داده می‌شود که نیروهای ترکیه با نفوذ به عمق 6 مایلی در داخل سوریه که حدود 10 کیلومتر می‌شود به انجام گشت‌زنی مشترک با نیروهای روسیه در طول منطقه مرزی بپردازند و همچنین این اجازه داده می‌شود که ترکیه بتواند بر منطقه عمیق‌تر در خاک سوریه که به طول حدود 20 مایل دیگر در داخل سوریه می‌شود نظارت کامل داشته باشد.
مقام‌های کرد هیچ نقشی در مذاکرات میان پوتین و اردوغان نداشتند و هیچ واکنشی تا زمان تنظیم این گزارش به این توافقنامه نداده‌اند. اما آنها پیش‌تر اجازه داده بودند که نیروهای روسیه وسوریه در مناطق هم مرز با منطقه امن مورد نظر ترکیه مستقر شوند و گفته می‌شود کردها تا پیش از زمان آتش‌بس مورد توافق میان ترکیه و امریکا منطقه مورد مناقشه را ترک کنند.
شرایط کنونی وضعیت در جنگ داخلی سوریه ریشه در ابتدای این بحران دارد. هنگامی که داعش روز به روز قدرت می‌گرفت و سرزمین‌های خود را گسترش می‌داد شبه‌نظامیان کرد سوری توانستند جلوی پیشروی داعش را بگیرند و به نوعی یک خودمختاری در شمال شرقی سوریه برقرار کنند. در حالی که دولت سوریه به‌شدت درگیر سایر مناطقی بود که شورشیان در تصرف خود داشتند، از همین رو ظهور این شبه نظامیان کرد دولت ترکیه را نگران کرده بود. با وجود اینکه این گروه متحد امریکا در جنگ با داعش بودند اما حالا حمایت‌ها از آنها برداشته شده است و مجبور هستند برای در امان ماندن از نظامیان ترکیه زیر پرچم روسیه و سوریه قرار بگیرند تا امنیت و جان آنها حفظ شود. هشام السخیف سخنگوی یکی از نیروهای تحت حمایت ترکیه، با وجود توافق میان آنکارا و مسکو می‌گوید: ما به روسیه اعتماد نداریم، چرا که روس‌ها قبلا به هیچ توافقی پایبند نبودند. البته او ادامه داد که اکنون خوشحالیم که رویای ایجاد یک منطقه خودمختار به پایان رسیده است. وی گفت: این موضوع برای ما لذت‌بخش است هرچند به تمام آن‌چیزی که می‌خواستیم نرسیدیم.
ان‌بی‌سی در گزارشی عنوان می‌کند رجب طیب اردوغان و پوتین پس از ساعت‌ها مذاکره قلمرو نفوذ ژئوپولیتیک خود در سوریه را مشخص کردند.از هفته آینده در حالی نیروهای ترکیه‌ای و روسی گشت زنی مشترک خود را آغاز می‌کنند که نیروهای امریکایی از سوریه خارج شده‌اند و به سمت غرب عراق روانه شده‌اند. در این گزارش عنوان شده هرچند توافق روسیه و ترکیه مختصر بود اما نتایج گسترده‌ای را برای منطقه می‌تواند در پی داشته باشد. کردهای سوریه، بسیار علاقه‌مند به شنیدن سرنوشت این نشست بودند. این توافق تنها به کردها یک مجال تنفس داده تا فرصت بیشتری برای عقب‌نشینی از مرزهای تعیین شده در شمال شرقی سوریه داشته باشند.
ان‌بی‌سی عنوان می‌کند که این یک ضربه مهم برای جلوگیری از کردهایی بود که خواهان خودمختاری بیشتر در طول بحران سوریه بودند و این امید را داشتند منطقه‌ای بزرگ را برای ایجاد منطقه‌ای خودمختار در اختیار داشته باشند. قبل از حمله 9 اکتبر ترکیه کردها تقریبا یک چهارم سوریه را تحت کنترل داشتند و مناطق سرشار از نفت و آب نیز در اختیار آنها بود و بزرگ‌ترین بخشی از خاک سوریه به حساب می‌آمد که دولت اسد بر آن هیچ‌گونه کنترلی نداشت. حالا طبق توافق باید بیش از آنچه قبلا پیش‌بینی شده بود به عقب بازگردند و این ضربه بزرگی به رویای استقلال‌طلبی و خود مختاری در این منطقه وارد می‌کند.
اما این توافق شاید برای هیچ کس جز اسد قابل توجه نبود. دولت اسد اکنون قادر خواهد بود کنترل بخش مهمی از منطقه مرزی با ترکیه را در اختیار داشته باشد و از این طریق قلمرو خود را نیز گسترش دهد. اتفاقی که تا چند هفته پیش کاملا به دور از ذهن به نظر می‌‌رسید. در سوی دیگر این معامله اجازه می‌دهد که ترکیه کنترل خود بر بخش‌هایی از سوریه را تحکیم ببخشد که این موضوع می‌تواند تمامیت ارضی سوریه را خدشه دار کند. چرا که اسد بارها تاکید کرده که قصد دارد حاکمیت خود را به تمام سرزمین سوریه گسترش دهد.
اما نباید فراموش کرد این توافق برای اردوغان نیز بسیار حایز اهمیت بود، زیرا او اکنون اهداف بلندمدت خود را در منطقه هموار‌تر می‌بینید. او در گام اول توانسته کردها را که یک تهدید امنیتی برای خود می‌دیده را از مرز ترکیه جدا کند، تا فاصله‌ای قابل توجه با سرزمین‌های اصلی ترکیه پیدا کنند و در سوی دیگر فضای اسکان بیش از سه میلیون پناهجوی سوری را که در ترکیه زندگی می‌کردند را نیز فراهم می‌کند.
در گام سوم اردوغان به عنوان یک بازیگر مهم و قدرتمند در سطح جهانی شناخته می‌شود که قادر است بدون حمایت ایالات متحده کار خود را پیش ببرد و نشان دهد رهبر ترکیه به سمت روسیه بیشتر گرایش دارد.
در خصوص روسیه نیز باید گفت که مسکو به رهبری پوتین در جریان این اتفاق نشان داد که نقش تعیین‌کننده‌ای را در منطقه ایفا می‌کند و به عنوان یک رهبر سریعا جای خالی مانده واشنگتن را پر می‌کند و از طرفی کنترل اسد بر سرزمین‌های داخلی سوریه بیشتر می‌شود که خواست اصلی روسیه است. حال نباید جای تعجب داشته باشد که اگر طی روزهای آینده شاهد یک اتفاق قابل توجه در تحولات ادلب نیز باشیم.
ولی در شرایطی که ترکیه و روسیه در حال خط‌کشی منافع خود در سوریه بودند ایالات متحده تلاش کرد هرچه سریع‌تر سوریه را ترک کند تا نشان دهد نمی‌خواهد مواضع خود در زمین سوریه را حفظ کند. از طرفی در حالی نیروهای امریکایی به عراق نقل‌مکان کردند که مقام‌های عراقی عنوان کردند که نباید نیروهای امریکایی از سوریه خارج شده در عراق باقی بمانند و مستقر شوند. با این وجود دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا در توییتر خود بدون اشاره به توافق میان روسیه و ترکیه برای ادامه آتش بس در سوریه، بیشتر سعی کرد از این آب گل‌آلود برای خود ماهی بگیرد. او ادامه آتش بس را یک موفقیت بزرگ برای خود خواند و گفت که ماموریت‌های نظامی پایان یافته است و کردها اکنون در امان هستند و بسیار خوب با ما کار کردند. زندان‌های اسرای داعشی در شرایط امن قرار دارند. اما واقعیت آن است که ادامه این آتش بس بیشتر به دلیل توافقی بوده که میان ترکیه و روسیه به دست آمد و نیروهای کرد سوری زیر چتر حمایتی روسیه و سوریه در امان ماندند.
