زنان؛ کارگران ارزان بخش کشاورزی

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، برآورد‌ها نشان می‌دهد یک سوم کارگران جهان در بخش کشاورزی فعالیت دارند. زنان بخش مهمی را در نیروی کار کشاورزی به خود اختصاص داده‌اند، در کشورهای توسعه‌یافته 36درصد و در کشورهای در حال توسعه 44‌درصد نیروی کار کشاورزی را زنان تشکیل می‌دهند. به گزارش ایلنا، کاظم خاوازی (معاون وزیر جهاد کشاورزی) می‌گوید: در ایران سهم زنان از بخش کشاورزی 11‌درصد است. در استان‌های مختلف کشور به‌تبع فعالیت بیشتر شاغلان در بخش کشاورزی، ‌درصد زنان کشاورز نیز تغییر می‌کند. در برخی روستا‌ها به‌ویژه در استان‌های شمالی تعداد زنان کشاورز بیشتر از مردان است.

زنان؛ کارگران ارزان بخش کشاورزی

برای بسیاری تصویر زنی چکمه‌پوش که در شالیزار‌ها مشغول برنج‌کاری است، تصویری است که از زن کشاورز وجود دارد. هرچند زنان فقط شالیکاری نمی‌کنند و در هر بخش کشاورزی از باغداری گرفته تا کاشت صیفی‌جات و حتی مواردی مانند توتون‌کاری، ذرت‌کاری، کاشت ذرت، گندم و جو می‌توان فعالیت زنان را ردگیری کرد، اما می‌توان گفت که در شمال کشور و به‌واسطه شالیکاری، زنان بیشتری روی زمین کار می‌کنند. قاسم سوخته‌سرایی، رئیس نظام صنفی کشاورزی استان گلستان می‌گوید: زنان کشاورز را باید به دو دسته تقسیم کرد. گروه اول کشاورزان زمین‌دار هستند که روی زمین خود کار می‌کنند و گروه دوم زنان کشاورز روزمزد هستند. تعداد زنان کشاورز روزمزد بیشتر از زنان زمین‌دار است.او ادامه می‌دهد: هر چند زنان زمین‌دار هم مشکلات خاص خودشان را دارند، اما زنان کارگر روزمزد مشکلات بیشتری داشته و در زمینه دریافت دستمزد و همچنین بیمه با گرفتاری‌هایی دست و پنجه نرم می‌کنند.رئیس نظام صنفی کشاورزی استان گلستان با اشاره به اینکه در استان گلستان شاهد فعالیت زنان کارگر روزمزد در بخش‌های مختلف کشاورزی هستیم، عنوان می‌کند: مزدی که به این زنان پرداخت می‌شود نسبت به مردان کشاورز کمتر است و به‌طور میانگین می‌توان عنوان کرد چه در زمینه شالیکاری، چه در مورد صیفی‌جات و چه در مورد محصولات باغی زنان کشاورز 60‌درصد مردان مزد می‌گیرند. او درخصوص اینکه علت پرداخت دستمزد پایین به زنان چیست، می‌گوید: باید این نکته را در نظر گرفت که به‌ویژه در سال‌های اخیر کشاورزان با مشکلات عدیده‌ای رو‌به‌رو بوده‌اند. هزینه تولید در بخش کشاورزی بالا رفته است و کشاورزان به هر دری می‌زنند تا این هزینه را پایین بیاورند. آنها نمی‌توانند به مردان مزد کمتری بدهند، چون قبول نمی‌کنند که کار کنند، اما زنان به‌دلایل مختلف حاضر می‌شوند با دستمزد کمتر کار کنند. سوخته‌سرایی ادامه می‌دهد: برای مثال در بخش کشاورزی ما شاهد تبلیغات وسیعی در زمینه گیاهان دارویی هستیم. تبلیغات به‌گونه‌ای است که انگار هرکسی در این حوزه فعالیت می‌کند سود زیادی می‌برد، اما در استان گلستان ما شاهد این هستیم که برداشت محصولی مثل گل گاوزبان اصلا به‌صرفه نبوده است. زنان کشاورز حاضر نیستند محصول را برای خودشان برداشت کنند، چراکه می‌دانند سودی نمی‌برند، یعنی دستمزد ناچیزی که می‌گیرند بهتر از این است که خودشان محصول را برداشت کنند. او با تاکید بر اینکه زنان کشاورز مشکلات زیادی دارند، می‌گوید: البته مشکلات حوزه کشاورزی همه‌گیر است. برای مثال در بحث بیمه کمک‌هایی می‌شود و تامین اجتماعی استان حتی بیشتر از ظرفیت اقدام به بیمه کشاورزان کرده، اما با مشکلاتی که وجود دارد بیم آن می‌رود که همین افراد بیمه شده هم نتوانند بیمه خودشان را ادامه دهند. در این صورت امیدی به بیمه افراد تازه نیست.

دریافت وام‌میلیاردی راحت‌تر از وام اشتغال

در یکی دو سال اخیر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اجرای طرح‌هایی در زمینه حمایت از مشاغل روستاییان و عشایر خبر داده است. اخیرا معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به اینکه فعالیت در روستا خانوادگی است و تولیدات کشاورزی تاثیر روزافزونی در اقتصاد و امنیت غذایی کشور دارد، تصریح کرد: سهم قابل‌توجهی از این کارها توسط زنان روستایی انجام می‌شود و به همین دلیل یکی از جهت‌گیری‌های ما همکاری با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان استاندارد در راستای استانداردسازی محصولات است که اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته است. او گفت: در حال حاضر بیش از سه‌هزار و 200 صندوق داریم که با حمایت وزارت جهاد توسعه یافته و بیش از 130‌هزار زن روستایی در این صندوق‌ها تحت حمایت قرار گرفته‌اند و این رقم باید افزایش یابد. همچنین یکی از مسائلی که زنان روستایی با آن رو‌به‌رو هستند ناتوانی در پیدا کردن ضامن و سپردن وثیقه برای دریافت وام است. رئیس نظام صنفی کشاورزی استان گلستان می‌گوید: مشکل پیداکردن ضامن برای دریافت وام برای همه و به طریق اولی برای زنان روستایی وجود دارد. قوانین بانکداری در ایران به این صورت است که بانک‌ها سختگیری‌های زیادی برای پرداخت وام‌های خرد می‌کنند در حالی که برخی افراد می‌توانند به‌راحتی وام‌های‌میلیاردی بگیرند، برای دادن یک وام چند‌میلیونی به روستاییان چند ضامن و چند وثیقه طلب می‌کنند. اگر عنوان می‌کنیم که طرحی را کلیدزده و می‌خواهیم مشکلات روستاییان را حل کنیم، باید زمینه دریافت تسهیلات را هم فراهم کنیم. در غیراین صورت بازهم اقشار ضعیف جا می‌مانند و وام به کسانی می‌رسد که تمکن نسبی دارند.

حمایت از کار زنان

هر چند مشارکت اقتصادی زنان در ایران به نسبت میانگین جهانی پایین است، اما در سال‌های اخیر زنان تمایل بیشتری به نقش‌آفرینی در حوزه اقتصاد نشان داده و آمار جویندگان کار در میان آنها افزایش داشته است. با این همه موانع بر سر شغل زنان همچنان وجود دارد. این موانع باعث می‌شود زنان برای متقاعد کردن کارفرمایان مزد کمتری را قبول کنند و از برخی حقوق خود بگذرند. در این شرایط زنان کشاورز که در بسیاری موارد از فقر رنج می‌برند و به شدت خود را نیازمند کار احساس می‌کنند، حاضر می‌شوند با مزد کمتری کار کنند. آنها تشکلی ندارند و ماهیت کارشان طوری‌ نیست که بتوانند دنبال بیمه و مسائل رفاهی خود باشند. کشاورزی کاری سخت و طاقت‌فرساست. زنان شالیکار مجبورند برای کاشت و برداشت برنج ساعات طولانی در آب و در زمین‌های مرطوب بمانند. کشاورزی در بخش‌های دیگر هم سختی‌های خودش را دارد. جایی که استفاده از ماشین‌آلات صنعتی کم باشد و کشاورزی سنتی صورت گیرد، کارگر باید جور ماشین را بکشد. این افراد خیلی زود فرسوده می‌شوند و با انواع و اقسام مشکلات رو‌به‌رو هستند. هر چند نمی‌توان به زمین‌دارانی که اغلب خود هم کشاورز هستند خرده گرفت که چرا مزد بیشتری نمی‌دهند یا کارگرشان را بیمه نمی‌کنند، اما می‌توان انتظار داشت که دولت حمایت‌هایی از زنان کشاورز به‌ویژه در بخش بیمه داشته باشد. زمین‌داران به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید شاید قادر به پرداخت حقوق بالاتری نباشند. دولت نیز نمی‌تواند بخشی از حقوق کارگران بخش کشاورزی را متقبل شود، اما می‌توان با افزایش حمایت‌ها و همچنین خرید تضمینی محصول برخی از مشکلات را حل کرد. مشکل عمده‌ای که کشاورزان در چند سال اخیر با آن دست به گریبان بوده‌اند این بوده که محصول‌شان مشتری نداشته است. قیمت‌های خرید تضمینی نباید به‌گونه‌ای تعیین شود که فرق چندانی با قیمت‌گذاری دلالان نداشته باشد.حل مشکل تولید‌کنندگان بخش کشاورزی می‌تواند از مشکلات کارگران این حوزه به‌ویژه زنان کشاورز بکاهد.