آیا قفل صندوق برای خرید هواپیما باز می‌شود؟
زمینه دریافت تسهیلات از صندوق توسعه ملی برای شرکت‌های هواپیمایی فراهم شد؛ این خبر محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی بود که هفته گذشته در جلسه با مدیران شرکت‌های هواپیمایی آن را اعلام کرد و گفت: در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی مصوبه‌ای دریافت کرده‌ایم و اکنون زمینه دریافت تسهیلات صندوق توسعه ملی برای خرید هواپیما فراهم شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، شاید قبل از هر چیزی بد نباشد که نگاهی به چگونگی و هدف از تاسیس این صندوق بیندازیم؛ «صندوق توسعه ملی» در سال 89 حدود یک دهه بعد از تشکیل «صندوق ذخیره ارزی» که به اعتقاد عده‌ای تجربه ناموفقی بود؛ با هدف تغییر نگاه به درآمدهای نفتی و تبدیل عواید ناشی از فروش نفت و گاز، میعانات و فرآورده‌های نفتی و ارایه تسهیلات از منابع این صندوق به بخش‌های خصوصی، تعاونی و عمومی غیردولتی با هدف تولید و توسعه سرمایه‌گذاری ایجاد شد.
استفاده از تسهیلات «صندوق توسعه ملی» برای خرید هواپیما در حالی از سوی وزیر راه و شهرسازی وعده داده شده است که چالش‌های جدی پیش روی شرکت‌های هواپیمایی برای استفاده از تسهیلات وجود دارد. از همین رو برای بررسی و تشریح چالش‌های موجود به سراغ محمدعلی ایلخانی رییس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، علیرضا منظری نماینده اسبق ایران در ایکائو و مقصود اسعدی‌سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی رفتیم تا ببینیم آیا قفل این صندوق به روی شرکت‌های هواپیمایی برای توسعه ناوگان باز خواهد شد یا خیر.
تسهیلات دلاری؛ چالش ایرلاین‌ها برای استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی
محمدعلی ایلخانی در گفت‌وگو با خبرنگار ما در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی به چه میزان بسترهای استفاده از تسهیلات این صندوق مهیاست، می‌گوید: یکی از چالش‌های اصلی ایرلاین‌ها برای استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی به دلیل اینکه این تسهیلات دلاری است، مشکل‌ساز خواهد بود. شرکت هواپیمایی از آینده نوسانات دلاری خبر ندارد این در حالی است که باید بازپرداخت این تسهیلات نیز با دلار انجام شود از همین رو این موضوع یک مقدار تصمیم‌گیری را برای ایرلاین‌ها سخت می‌کند.
او در ادامه سخنان خود اضافه می‌کند: اگر صندوق توسعه ملی بازپرداخت خود را ریالی در نظر بگیرد شاید در آن زمان ایرلاین‌ها تمایل بیشتری برای استفاده از این تسهیلات داشته باشند.
رییس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری در خصوص اینکه آیا تسهیلات این صندوق تنها در راستای خرید هواپیمای نو است، توضیح می‌دهد: خیر این تسهیلات تنها برای خرید هواپیمای نو نیست این در حالی است که در سال‌های گذشته صندوق توسعه برای خرید هواپیماهای دست دوم تسهیلات پرداخت کرده است. در سال‌های گذشته شرکت‌های خصوصی مانند شرکت هواپیمایی چابهار با استفاده از تسهیلات این صندوق اقدام به خرید هواپیمای دست دوم کردند که اکنون بخشی از هواپیماهای MD برای شرکت هواپیمایی ایران ایرتور پرواز می‌کند از طریق وام صندوق توسعه ملی خریداری شد.
ایرلاین‌ها علاقه‌مند به توسعه ناوگان هستند اما بسترها فراهم نیست
ایلخانی در تشریح این سوال که آیا شرکت‌های هواپیمایی داخلی به توسعه ناوگان خود با توجه به اینکه سفر هوایی از سبد خرید بخش زیادی از افراد جامعه حذف و دایره تقاضا محدودتر شده است، تمایل خواهند داشت، اظهار می‌کند: همه شرکت‌های هواپیمایی تمایل دارند که ناوگان خود را توسعه بدهند. او می‌گوید: ایرلاین‌ها در حال حاضر یک‌سری هزینه‌های ثابت دارند از همین رو شرکت هواپیمایی که 10 فروند هواپیما دارد اگر به 20 فروند هواپیما افزایش پیدا کند، نهایت 20 درصد هزینه‌شان افزایش خواهد یافت نه صددرصد.
عدم نقدینگی؛ همچنان گریبانگیر ایرلاین‌هاست
او با تاکید بر اینکه ایرلاین‌ها علاقه‌مند به توسعه ناوگان خود هستند اما موضوع اصلی اینجاست که چه کسی و چه نوع هواپیمایی را حاضر است به ما بفروشد، افزود: موضوع بعدی این است که اگر حتی هواپیمای مناسبی هم برای فروش به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی پیدا شد با توجه به عدم نقدینگی ایرلاین پول آن را از کجا می‌تواند تامین کند؟ حتی ما در همین ایام پروازهای اربعین مشکل کمبود ناوگان داریم و ایرلاین‌ها نمی‌توانند پاسخگوی تقاضای موجود باشند.
احتمال ارایه تسهیلات از سوی «صندوق توسعه ملی» بعید است
ایلخانی ابراز می‌کند: بنده بعید می‌دانم که شرکت هواپیمایی بتواند از صندوق توسعه ملی برای خرید هواپیما وام بگیرد چراکه خیلی سال است که این اتفاق نیفتاده که دلیل اصلی آن را بنده خیلی مطلع نیستم اما قطعا شرایط دریافت این تسهیلات بسیار سخت است. حتی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» برای خرید هواپیمای نو پسابرجامی نتوانست از صندوق توسعه ملی وام دریافت کند و از وام بانک صنعت و معدن استفاده کرد.
او با بیان اینکه پیدا کردن هواپیمایی که با شرایط فعلی اقتصاد کشور همخوانی داشته باشد بسیار مشکل است، بیان می‌کند: همان طور که خود شما اشاره کردید در حال حاضر بخشی از سفرهای هوایی از سبد هزینه خانواده‌ها حذف شده از همین رو خرید هواپیمایی که بتواند از لحاظ هزینه و قیمت بلیت هواپیما توجیه داشته باشد، سخت است.
خرید هواپیما در شرایط تحریم یعنی ساخت اسناد
ایلخانی با بیان اینکه مدارک و اسنادی که صندوق توسعه ملی برای ارایه تسهیلات برای خرید هواپیما از شرکت هواپیمایی می‌خواهد با توجه به اینکه ایرلاین باید تحریم‌ها را دور بزند؛ نمی‌تواند بدهد، افزود: خرید هواپیما در شرایط تحریم یعنی ساخت اسناد با هویت‌های مختلف از همین رو این هویت‌ها با کسی که از صندوق توسعه ملی وام می‌گیرد، سازگاری ندارد و از سوی دیگر دولت محدودیت‌های خودش را دارد.
استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی همیشه فراهم نبوده است
علیرضا منظری، کارشناس و تحلیلگر صنعت هواپیمایی در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما دارد، نظر خود را در خصوص ارایه تسهیلات صندوق توسعه ملی برای خرید هواپیما به شرکت‌های هواپیمایی اینگونه مطرح می‌کند: استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی برای شرکت‌های خصوصی امکان‌پذیر است که در برخی از مقاطع این امکان فراهم و در بسیاری از مواقع نیز این امکان فراهم نشده است. او در ادامه سخنان خود اضافه می‌کند: الزاما نمی‌توانیم بگوییم که تنها مشکل از سوی سیستم صندوق توسعه ملی یا از طرف شرکت‌های هواپیمایی بوده است؛ ایرلاین‌ها برای دریافت تسهیلات باید برنامه و توجیه اقتصادی داشته باشند و از سوی دیگر باید ضوابط خاصی که برای خرید هواپیما نیاز است را فراهم کنند تا با تقاضا و مدارکی که ارایه می‌دهند، صندوق به آن تسهیلات بدهد. از سوی دیگر صندوق توسعه ملی نیز یک‌سری مقررات و ضوابط خاصی دارد که به این سادگی برای شرکت‌های هواپیمایی شرایط آن فراهم نیست. به همین علت می‌توان گفت که این مشکلات و چالش‌ها از سوی دو طرف بوده است. منظری ادامه می‌دهد: حال اگر این چالش‌ها برای طرفین حل شده باشد که شرکت‌های هواپیمایی بتوانند از تسهیلات صندوق توسعه ملی استفاده کنند کار بسیاری خوبی برای توسعه ناوگان هوایی کشور خواهد بود.
باید ضوابط اخذ تسهیلات ساده شود
معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه ضوابط ارایه تسهیلات باید از سوی صندوق توسعه ملی ساده شود، ابراز می‌کند: با توجه به اینکه ایرلاین‌های داخلی باید با روش‌های دور زدن تحریم، هواپیما خریداری کنند از همین رو یک‌سری مدارک و اسناد این هواپیما به سادگی برای اینکه در اختیار سیستم صندوق توسعه ملی قرار داده شود، وجود ندارد باید برای آن راهکارهای جدید و ساده‌ای اخذ شود تا امکان دریافت تسهیلات برای ایرلاین‌ها فراهم شود.
او در تشریح روند اخذ این تسهیلات توضیح می‌دهد: صندوق توسعه ملی وامی را در اختیار شرکت هواپیمایی قرار می‌دهد و ایرلاین هواپیما را خریداری می‌کند و هواپیما در مالکیت شرکت هواپیمایی قرار می‌گیرد و تضامینی را به صندوق می‌سپارد که بر مبنای آن ایرلاین اقساط را پرداخت می‌کند و اگر شرکت هواپیمایی اقساط را پرداخت نکرد، بانک عامل می‌تواند اقساط را از محل تضامین برداشت کند که معمولا مشکل اصلی صندوق در نوع تضامین است.
تاکید جدی وزیر برای تامین مالی ایرلاین‌ها از طریق صندوق توسعه ملی
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در گفت‌وگو با هفته‌نامه حمل‌ونقل در خصوص اینکه آیا شرایط صندوق توسعه ملی برای ارایه تسهیلات به ایرلاین سختگیرانه است، توضیح می‌دهد: با توجه به صحبت‌هایی که وزیر راه و شهرسازی کرده و از سوی دیگر صندوق توسعه حمل و نقل که در هیات دولت مصوب شد به نظر می‌رسد که شرایط برای گرفتن تسهیلات برای شرکت‌های هواپیمایی فراهم شده است اما تاکنون شرکت‌های هواپیمایی اقدامی نکرده‌اند و وزیر راه و شهرسازی در جلسه‌ای که با شرکت‌های هواپیمایی داشت، تاکید کرد که ایرلاین‌ها بخشی از نیازهای خود را برای خرید هواپیما از طریق صندوق توسعه ملی تامین کنند.
مقصود اسعدی‌سامانی در ادامه می‌افزاید: تمایل ایرلاین‌ها برای استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی برای خرید هواپیما بستگی به شرایط بازار و بحث‌های امکان وارد کردن هواپیما دارد.
بازپرداخت اقساط به دلار ایرلاین‌ها را بی‌رغبت کرده است
او با بیان اینکه ارایه تسهیلات از سوی صندوق توسعه ملی دلاری است، تاکید می‌کند: یکی از موضوعاتی که باعث شده، شرکت‌های هواپیمایی رغبتی برای گرفتن تسهیلات از صندوق توسعه ملی نداشته باشند، بحث بازپرداخت اقساط به دلار است. حتی یک‌سری از ایرلاین‌ها که در گذشته از صندوق ذخیره ارزی یا صندوق توسعه ملی وام گرفته بودند اکنون به دلیل تغییر نرخ ارز برای بازپرداخت دچار مشکل هستند از همین رو در این زمینه لازم است دولت تدبیری را اتخاذ کند تا ایرلاین‌ها بتوانند از تسهیلات صندوق توسعه ملی استفاده کنند.
سامانی با بیان اینکه باید ایرلاین‌ها برای بازپرداخت تسهیلات، نرخ را با معادل همان زمانی که وام گرفته‌اند محاسبه کنند، گفت: در این راستا وزارت راه و شهرسازی هماهنگی‌هایی را با دولت در راستای حل این مشکلات انجام داده است و خوشبختانه وزیر راه و شهرسازی در این رابطه به درک مناسبی از شرایط شرکت‌های هواپیمایی رسیده‌اند و البته به لحاظ اشرافی که از گذشته به صنعت حمل‌ونقل هوایی داشته‌اند این موضوعات را درک می‌کنند و متناسب با آن پیگیری‌هایی را در دولت انجام می‌دهند.
او در ادامه در خصوص مشکل تضامینی که ایرلاین‌ها برای گرفتن تسهیلات از صندوق توسعه ملی دارند، توضیح داد: در این مبحث یک مصوبه‌ای است که خود هواپیما به عنوان تضمین مورد قبول قرار می‌گیرد و تا حدودی مشکل در این رابطه حل شده است.
