دور زدن تحریم‌ها با توسعه تبادلات تجاری با همسایگان
در شرایطی که روابط تجاری ایران و اروپا روزبه‌روز در حال تحلیل رفتن است، ظرفیت دست‌نخورده بازار منطقه و کشورهای همسایه، فرصت مناسبی برای ایران است.
15 کشور همسایه در سال گذشته 24 میلیارد دلار کالای ایرانی وارد کردند؛ در حالی که 28 کشور عضو اتحادیه اروپا فقط 1/1 میلیارد دلار کالا از ایران خریده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، روند نزولی تجارت ایران با اروپا در سال جاری نیز تشدید شده به طوری که ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در چهار ماه اول سال ۲۰۱۹ روی هم رفته 3/1 میلیارد یورو صادرات به ایران داشته‌اند که این میزان نسبت به چهار ماه اول سال ۲۰۱۸ کاهش حدود ۵۶ درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که ایران فقط ۲۱۸ میلیون یورو کالا به اروپا صادر کرده که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل افت ۹۳ درصدی نشان می‌دهد. با توجه به پیروی شرکت‌ها و دولت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا، امیدی به بهبود روابط تجاری ایران و اروپا نیست اما قطعاً برای تجار ایرانی، بن‌بستی وجود ندارد و بازار منطقه روی ایران باز است. 15 کشور همسایه ایران سالانه 1100 میلیارد دلار کالا وارد می‌کنند که سهم ایران از این بازار، فقط 2 درصد بوده که بسیار ناچیز است. ایران اگر سهم 2 درصدی از بازار منطقه را به 4 درصد افزایش دهد، بین 20 تا 30 میلیارد دلار، درآمد جدید کسب می‌کند و خیالش از تحریم‌های نفتی و غیرنفتی راحت خواهد شد.
حسین راغفر، استاد دانشگاه در خصوص توسعه تبادلات تجاری با همسایگان به جای تبادلات تجاری با اروپا و مزایای این امر گفت: سیاست‌گذاران کشور در سال‌های گذشته همواره ساده‌ترین راه‌حل مشکل درآمدی کشور را که فروش نفت و مواد خام دیگر است، دنبال کرده‌اند و به دیگر امور توجه زیادی نکرده‌اند این در حالی است که باید از دیگر ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کشور (هم در داخل و هم در اطراف خودمان) بهره ببریم.
وی افزود: یکی از ظرفیت‌های گسترده کشور در بحث اقتصادی، توسعه تبادلات تجاری با 15 کشور پیرامون و همسایه است، به‌طوری که فقط تنها در عراق زمینه‌های سرمایه‌گذاری زیرساختی زیادی برای ورود بخش خصوصی کشورمان به خصوص صنعت ساختمان‌سازی دارد، اگرچه موانعی نیز در این امر وجود دارد که باید آنها را نیز از طریق دیپلماسی اقتصادی حل کرد.
این کارشناس اقتصادی تشریح کرد: این امر حتی می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های خارجی زیادی را نیز به کشورمان گسیل کند و راهکاری برای دور زدن درست تحریم‌ها قلمداد شود، منوط به این که در کنار این کار، دیپلماسی قوی اقتصادی صورت گیرد؛ چیزی که در چند سال اخیر شاهد آن نبوده‌ایم.
به‌جای اروپا، همسایگانمان را دریابیم
بیژن عبدی، کارشناس اقتصادی در خصوص توسعه تبادلات تجاری با همسایگان به جای تبادلات تجاری با اروپا و مزایای آن گفت: سیاست‌های اقتصادی کشور باید به سمت حمایت از تولید ملی، تنوع‌بخشی به صادرات، تقویت روابط دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسایه، شبکه جدید ارزی با روسیه به جای سوئیفت و پیوستن به اتحادیه اوراسیا برود و از طرف دیگر استفاده از تعرفه‌های تجاری در روابط با کشورهای همسایه با توجه به جمعیت آنها می‌تواند زمینه گسترش مبادلات با این کشورها باشد.
وی افزود: در صورت تقویت تبادلات تجاری با 15 کشور همسایه از تجارت با اروپا بی‌نیاز خواهیم شد با این حال خودمان دست خودمان را با تکیه بر اروپای غربی بسته‌ایم و این در حالی است که بسیاری از همسایگانمان (روسیه و چین) مثلا در حوزه هواپیمایی می‌توانند به راحتی نیازهای کشورمان را تأمین کنند.
ظرفیت یک میلیارد دلاری توسعه مبادلات تجاری با قطر
عدنان موسی‌پور، رئیس اتاق مشترک ایران و قطر گفت: به دلایل مسائل سیاسی در سالیان گذشته روابط ایران و قطر بسیار منجمد بود و این دو کشور همواره تبادل تجاری پایینی با هم داشتند. وی افزود: با تحریم قطر توسط کشورهای عربی همچون امارات، مصر و عربستان و کمک ایران به این کشور خصوصا در زمینه تأمین مواد غذایی روابط تجاری قطر با کشورمان در دو سال اخیر رو به بهبود رفته، هرچند نسبت به میزان ظرفیت توسعه تبادلات تجاری همچنان فرسنگ‌ها فاصله وجود دارد. رئیس اتاق مشترک ایران و قطر با بیان این‌که تقویت روابط ایران با کشورهای همسایه بهتر از تجارت با اروپاییان است، تصریح کرد: در گذشته تبادل تجاری بین دو کشور بین 40 تا 50 میلیون دلار و هم‌اکنون 250 میلیون دلار است که این میزان تبادل قابلیت افزایش به یک میلیارد دلار را دارد که در این امر تحریم‌ها تاثیرات زیادی می‌توانند ایفا کنند، البته در صورت سرمایه‌گذاری مشترک بین دو کشور می‌توانیم به بیش از یک میلیارد دلار برسیم.
ظرفیت 2 میلیارد دلاری عمان برای توسعه تبادلات تجاری با ایران
محسن ضرابی، رئیس اتاق مشترک ایران و عمان گفت: عمان مزایای زیادی برای توسعه تبادل تجاری با ایران دارد.وی افزود: عمان کشوری پنج میلیون نفری با واردات 20 میلیارد دلاری در سال است و به این لحاظ می‌تواند بازار خوبی برای صادرات کالاهای تولیدی کشورمان باشد. حجم صادرات کالاهای کشورمان به عمان سال گذشته به 728 میلیون دلار افزایش یافته است.رئیس اتاق مشترک ایران و عمان تصریح کرد: روابط سیاسی ایران و عمان همواره خوب بوده است، بنابراین این کشور به سه جهت می‌تواند بازار خوبی برای صادرات مجدد کشورمان باشد؛ اول این که بازارهای خوبی برای صادرات کالاهای ایرانی وجود دارد، ولی روابط سیاسی کشورمان با کشورهای مقصد خوب نیست به همین جهت از طریق عمان می‌توانیم به این بازارها دسترسی داشته باشیم.
دوم این که از گذشته تاکنون عمان روابط خوبی با کشورهای آفریقایی داشته است و راه ورود کالاهای یمنی است؛ بنابراین می‌توانیم به این کشورها دسترسی پیدا کنیم و سوم این که عمان با 15 کشور عربی - آفریقایی، آمریکا، سنگاپور، چهار کشور اروپایی و کشورهای شینگن قرارداد تجارت آزاد دارد، بنابراین اگر کالاها را به عمان صادر کنیم، می‌توانیم با تعرفه صفر درصد به این کشورها برسانیم.
این فعال اقتصادی تشریح کرد: دو بندر صلاله و سها منطقه‌های آزاد زیادی دارند که شرکت‌های ایرانی می‌توانند با ثبت خودشان در آن به تبادل تجاری بپردازند، چون به‌راحتی می‌توانیم سهم بیشتری از بازار عمان داشته باشیم؛ به همین دلیل می‌توانیم سهم دو میلیارد دلاری در بازار عمان داشته باشیم.
ظرفیت 7 میلیارد دلاری افغانستان برای صادرات کالاهای ایرانی
سیدحسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان گفت: کشور ما سرشار از نعمت‌های خدادادی نفت، گاز، پتروشیمی و برق است، به همین دلیل ظرفیت‌های صادراتی زیادی برای تأمین بازار همسایگان دارد.وی افزود: به صورت کلی افغانستان بیشتر محصولات مورد نیاز خود را از دیگر کشورها تأمین می‌کند بنابراین بهتر است به جای سرمایه‌گذاری روی تبادل تجاری با کشورهای دورتر، از همسایگانمان غافل نباشیم، این در حالی است که بسیاری از این کشورها دارای زبان، سنت و فرهنگ مشابه با ما هستند.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان با بیان این که رونق تولید و صادرات به همسایگان باید در اولویت دولتمردان اقتصادی قرار گیرد، تشریح کرد: با دیدار بین ایران و سران طالبان اوضاع افغانستان در آینده آرام‌تر از قبل می‌شود، به همین دلیل باید روابط اقتصادی و تجاری خود را با این کشور توسعه دهیم.
سلیمی در ادامه یادآور شد: در حال حاضر بیشتر بازار مصرفی افغانستان را چینی‌ها و ترک‌ها در اختیار دارند. این در حالی است که صادرات ایران به این کشور به حدود دو میلیارد دلار می‌رسد که می‌توانیم این عدد را به هفت میلیارد دلار (آن هم به آسانی) برسانیم، چون هزینه واردات کالاهای مصرفی افغان‌ها از ترکیه و چین بسیار گران تمام می‌شود.
در قیاس با 18 کشور اروپایی
تجارت با عراق 10 برابر بیشتر سود دارد
یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک ایران و عراق گفت: موقعیت ژئوپلتیک ایران آن را به هاب منطقه‌ای تبدیل کرده است و تمام اطراف آن دروازه طلایی مبادلات تجارت بین‌المللی است.
وی افزود: در 18 کشور اطراف بازار 600 میلیون نفری یا به عبارت دیگر هزار میلیارد دلاری وجود دارد که امکان بهره‌برداری 200 تا 300 میلیارد دلاری برای ایران به راحتی وجود دارد ولی با این حال از حداقل تبادل تجاری استفاده می‌کنیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به مزایای تبادل تجاری با کشورهای همسایه (دین، تاریخ، زبان و...) تصریح کرد: امنیت جمهوری اسلامی ایران به ارتباط تنگاتنگ با همسایگانمان برمی‌گردد. آل اسحاق درخصوص روابط تجاری ایران و عراق نیز یادآور شد: تبادلات تجاری ایران با عراق باید به مرز 20 میلیارد دلار در سال برسد که هم‌اکنون این عدد به 13میلیارد دلار می‌رسد. با این حال روابط تجاری با این کشور می‌تواند تحولات امنیتی و سیاسی زیادی برای کشور به همراه داشته باشد این در حالی است که در غیر این صورت با کاهش تبادلات تجاری با این کشور باید شاهد از دست رفتن این موفقیت‌ها باشیم و بازار این کشور را به‌راحتی به رقبای خود (ترکیه، عربستان و عمان) واگذار کنیم.
وی افزود: ظرفیت صادرات انرژی (برق و گاز) به کشورهای همسایه حدود 15میلیارد دلار است، با این حال به‌راحتی هم می‌توانیم تعاملات تجاری خود با ترکیه را که در حال حاضر 15 میلیارد دلار است به 30 میلیارد دلار برسانیم و تبادلات تجاری با افغانستان را که دو میلیارد دلار است را نیز می‌توانیم به شش میلیارد دلار برسانیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق اظهار کرد: صادرات ایران به عراق نیز در پنج ماهه ابتدای سال 98 نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد 30 درصدی مواجه بوده است که این افزایش بیشتر به‌دلیل صادرات انرژی بوده است.
آل‌اسحاق با بیان این که تا 20 سال آینده عراق بزرگ‌ترین بازار منطقه‌ای ایران خواهد بود، تاکید کرد: عراق به‌دلیل صادرات نفت از درآمد هنگفتی برخوردار است و نیاز شدیدی به سرمایه‌گذاری دارد و ما هم به لحاظ داشتن مزیت‌هایی همچون مزیت‌های فنی و مهندسی، صادرات کالا و خدمات بازرگانی می‌توانیم ارتباطات خود را با عراق تقویت کنیم.
وی اذعان کرد: با این حال بزرگ‌ترین اشکال کشورمان این است که نزد دولتمردان همیشه تجارت به عنوان موضوعی حاشیه‌ای در ارتباطات با کشورهای دیگر مطرح بوده است و این در حالی است که طبق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی کشورمان باید برون‌زای درون‌نگر باشد تا بتوانیم در عرصه تجارت صادرات‌محور باشیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان این که باید واردات برای تولید و در جهت صادرات انجام گیرد، تصریح کرد: سهم کشورمان از تجارت جهانی سه هزارم درصد است که این عدد باید به یک درصد برسد، چون ظرفیت آن در کشور وجود دارد و با توسعه تجارت با همسایگانمان می‌توانیم بی‌نیاز از اروپاییان باشیم به‌طوری که مذاکره با 18 کشور اروپایی که دولت تاکید زیادی بر آن داشت، نهایتا می‌توانست سه میلیارد دلار (در حال حاضر 200 الی 300 میلیون دلار) برای ایران رهاورد داشته باشد که یک‌دهم تجارت با عراق هم نبود.
آل‌اسحاق در پایان گفت: کل ارز مورد نیاز کالایی کشورمان حدود 50 میلیارد دلار در سال است که می‌توانیم آن را با تجارت با چهار کشور منطقه‌ای به‌دست بیاوریم.
