کسب و کاری که سود در سود است و ضرر ندارد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، هزاران سال است که گاو، جزئی از زندگی روزانه کشاورزی به‌شمار می‌آید. انسان در برابر حفاظت، نگهداری و تغذیه این حیوان، از فراورده‌های گوناگون آن استفاده می‌کرد. نزدیک به 6 هزار سال پیش از میلاد مسیح، بشر شیوه زندگی خود را تغییر داد، شکار حیوانات را کنار گذاشت، به زراعت پرداخت و به اهلی کردن حیوانات همّت گماشت، نخست سگ و سپس گوسفند و بز و گاو را اهلی کرد.

اگرچه چگونگی اهلی شدن گاو کاملاً مشخص نیست اما زمان آغاز آن از آثار باستانی و نشانه‌های باستان‌شناسی پیدا است. یکی از تمدنهای نخستین که به اهلی کردن گاو پرداخت در خاورمیانه قرار داشت. کتیبه‌ای از معبدی در عراق به دست آمده که مربوط به 4500 سال پیش از میلاد مسیح است و شخصی را در حال دوشیدن شیر از گاو نشان می‌دهد. باستان‌شناسان چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که اهلی شدن گاو در آسیا خاورمیانه بین 4 هزار و 500 تا 6 هزار سال قبل از میلاد انجام شده است. شواهدی دیگر نشان می‌دهد که در همین زمان، اهلی شدن گاو در اروپا به‌طور جداگانه‌ای نیز انجام شده است.

در حال حاضر، حدود یک میلیون و 600 هزار واحد دامداری زیر نظر اتحادیه­ دامداران ایران مشغول به فعالیت هستند که وظیفه تأمین گوشت و شیر کشور را به‌عهده دارند. بر اساس آمارهای اعلام‌شده توسط وزارت کشاورزی، در حال حاضر 3 میلیون نفر در امور دامپروری کشور در قالب واحدهای صنعتی، سنتی، دامی کوچک و بزرگ و عشایری فعالیت دارند که ارزش سرمایه­ آنان در زیربخش دام و طیور بیش از 209 هزار میلیارد ریال است. این مسئله نشانگر اهمیت بسیار بالای صنعت دام و طیور در اقتصاد کشور است.

شروع کار با 2 گاو بود

قادر دشتی که 46 بهار از عمرش می‌گذرد، هم‌اکنون ساکن دهلران است. او دارای 4 فرزند پسر است که هر 4 فرزندش در فعالیتها به او کمک می‌کنند. او که فردی باانگیزه و بانشاط است درباره ورودش به عرصه پرورش گاو شیرده این چنین می‌گوید: «شغل پدرم گاوداری بود. من همیشه بعد از تعطیل شدن مدرسه به سوله گاوداری می‌آمدم و هم بازی می‌کردم و هم به پدرم کمک می‌کردم. کم‌کم به این شغل علاقمند شدم. درنظرم بود که وقتی بزرگتر شدم شغل پدرم را ادامه دهم. زمان گذشت و من بزرگتر شدم. تحصیلاتم را نتوانستم تا دانشگاه ادامه دهم. از طریق یکی از دوستانم با حرفه کابینت‌سازی آشنا شدم. کار کابینت کار هنری بود و از انجام آن رضایت داشتم درآمدش هم بد نبود. حرفه کابینت‌سازی را تا مدتی ادامه دادم، کنارش دست‌وپاشکسته پرورش گاو شیری را هم انجام می‌دادم. اما بعد از مدتی کار و کاسبی چوب و کابینت‌سازی به‌دلیل رکود مسکن کساد شد و همچنین دست هم زیاد شده بود. این شد که خیلی زود تغییر رویه دادم به‌صورت جدی‌تر وارد شغل پرورش گاو شیری شدم».

او می‌افزاید: «سوله پدری که در اختیارم بود، فقط باید یک برنامه‌ریزی مدون انجام می‌دادم تا گاوداری از نو راه بیفتد. شروع کارم فقط با 2 رأس گاو بود. هم کار کابینت می‌کردم و هم کار گاوداری. اما با توسعه کارم در گاوداری و افزایش تعداد گاوها از 4 فرزند پسرم هم کمک گرفتم. الآن با هم کار پرورش گاو شیری را انجام می‌دهیم. این شغل در دهلران به‌دلیل آب‌وهوای خوب و دشت‌های فراوان، درآمدزایی خوبی دارد. وقتی هوا خوب باشد گاوها را به دشت می‌بریم و وقتی هوا مساعد نباشد در سوله به گاوها علوفه می‌دهیم. هزینه علوفه گاوها خیلی بالاست و به‌صرفه نیست که همواره علوفه بدهیم. برای 6 نفر اشتغالزایی داشته‌ام. از درآمدم راضی هستم. با درآمد این شغل یکی از پسرهایم داماد شده است».

گاوداری شغل پربرکتی است

این پرورش‌دهنده گاو شیری خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر 20 عدد گاو شیری دارم که از فروش شیرهای این گاوها کسب درآمد می‌کنم. اول هر سال تعدادی تلیسه (گوساله جوان ماده نزاییده) نیز خریداری می‌کنم تا بزرگ شوند. تلیسه‌ها معمولا 8ماهه هستند. زمان باردار شدن این تلیسه‌ها در 16 تا 18 ماهگی آنها است، یعنی نزدیک به 8 الی 10 ماه از آنها مراقبت می‌کنیم تا به زمان استاندارد باروری برسند. وقتی 18ماهه شدند از طریق لقاح مصنوعی آنها را بارور می‌کنیم. از هر گاو تلیسه 10 بچه در  10 سال متوالی می‌شود گرفت. بعد از مدتی وقتی این گاوهای شیری پیرتر شدند آنها را به کشتارگاه تحویل می‌دهیم. این چرخه هر سال تکرار می‌شود. بعضی گوساله‌ها را هم می‌فروشیم، یعنی درآمدم هم از فروش شیر و هم از فروش گوساله و هم از فروش گوشت است».

قادر دشتی اظهار می‌کند: «گاوداری واقعاً شغل لذتبخشی است. من می‌گویم این شغل شغل سود در سود است، ضرر ندارد، تماماً برکت است. تولید روزانه شیر در مزرعه ما به‌طور میانگین 25 تا 20 کیلوگرم از هر گاو است. هر گاو با توجه به نژادش شیردهی متفاوتی دارد. شیرها را به‌قیمت هر کیلو 2 هزار تومان می‌فروشیم. برای فروش شیر مشکلی نداریم حتی شرمنده اقوام می‌شویم، شیر زود به فروش می‌رسد، بستنی‌فروش‌ها، لبنیاتی‌ها و فروشگاه‌ها مشتری دائم ما هستند. میانگین درآمد ماهانه مزرعه پرورش گاو شیری با کسر هزینه‌های جاری ماهانه 15 میلیون تومان است. با توجه به تجربه‌ای که از پدرم در نگهداری از گاوها به‌یادگار دارم دامپزشک گاوها خودم هستم و درمان گاوها و واکسن زدن آنها با خودم است. البته دامپزشکی را به پسر بزرگم هم یاد دادم».

لقاح مصنوعی انجام می‌دهیم

او می‌افزاید: «امروزه دورانی که دامداران به‌انتظار لطف طبیعت، زادوولد دامهای خود را تسلیم سرنوشت می‌کردند سپری شده است. علم و دانش به کمک بشر آمده و میزان زادوولد را در دامها به‌مقدار زیادی بالا برده است. برای موفقیت در کار دامداری همراه شدن با پیشرفتهای علمی ضروری به‌نظر می‌رسد. متخصصان علوم دامپروری عقیده دارند تلقیح مصنوعی یکی از پیشرفتهایی است که در عصر حاضر می‌تواند کمک زیادی به دامداران کند. استفاده از گاوهای ممتاز برای افزایش انتقال توان تولید، ‌کنترل امراض و مهمتر از همه اصلاح تعداد بیشماری دام همگی مدیون تلقیح مصنوعی است. استفاده از این روش بسیار مفید فایده و به‌صرفه است. در این روش اسپرم گاو نر را با سوزن به رحم گاو ماده انتقال می‌دهند بعد از گذشت 9 ماه و 9 روز گوساله به دنیا می‌آید. از زمان باروری تا 8 ماه گاو ماده شیر می‌دهد. در 40 روز آخر، شیر مادر قطع می‌شود تا گاو ماده آماده به دنیا آوردن گوساله شود. بعد از به دنیا آمدن گوساله بعد از 40 روز دوباره به گاو ماده سوزن می‌زنیم تا بارور شود. معمولاً گاو ماده با این روش ظرفیت باروری برای 10 گوساله را دارد. هزینه هر سوزن بین 50 تا 200 هزار تومان است که با توجه به نژاد گاو قیمت‌ها متفاوت است».

هزینه‌های مختلف در یک گاوداری

این فعال اقتصاد مقاومتی خاطرنشان می‌کند: «بیشترین هزینه مربوط به تغذیه است که این هزینه در ایران متجاوز از 60 درصد است. پس خرید به‌موقع علوفه و خوراک و کاهش ضایعات آن در کاهش هزینه تغذیه مؤثر است. یک دامپرور آگاه، موقع فراوانی محصول یا سر فصل، خوراک دام خود را تهیه می‌نماید. تولید شیر و گرفتن گوساله هدف نهایی و بازدهی یک گاوداری شیری است و گاوی که آبستن نشود یا تولید پایینی داشته باشد، نگه‌داری‌اش اقتصادی نیست. معمولاً هر گاو به‌ازای هر کیلو شیر 2 تا 5 برابر علوفه مصرف می‌کند. گاوداری مانند هر سازمانی نیازمند اداره و مدیریت صحیح است. هیچ کس نمی‌تواند با اتکای به سرمایه خود در کار گاوداری موفق شود بدون آنکه اصول مدیریت را رعایت کند. دامپرور با موجود زنده سر و کار دارد که تعطیل‌بردار نیست و مراقبت دایمی و شبانه‌روزی می‌خواهد، تنها داشتن گاو اصیل کافی نیست، مدیریت باید عالی باشد».

با دو رأس گاو هم می‌توان شروع کرد

قادر دشتی می‌گوید: «من انتظاری از دولت ندارم. فقط باید به این جوانها کمک کرد. باید برای جوانان اشتغالزایی کرد. باید برای جوانان امید و انگیزه ایجاد کرد. جوانان با خیلی از مشاغل آشنایی ندارند. باید به جوانها آموزش داد که با 2 رأس گاو هم می‌شود شروع کرد. جوانها باید بدانند که باید از کم شروع کرد تا به قله موفقیت رسید، مثلاً 2 رأس گاو اگر در روز 50 کیلو شیر بدهد و کیلویی 2 هزار تومان هم که این شیرها را بفروشند می‌شود 100 هزار تومان. با یک حساب سرانگشتی می‌بینیم که می‌شود حتی با 2 رأس گاو هم پیشرفت کرد. زندگی یک زن و شوهر با ماهی 3 میلیون تومان در ماه نمی‌چرخد؟ در سال اول 2 رأس است و از سالهای بعد گاو ماده بارور می‌شود و تعداد گاوها افزایش می‌یابد. تعجب می‌کنم از این جوان‌هایی که در روستا با وجود این همه پتانسل و ظرفیت، باز هم برای کار به شهر می‌روند و متأسفانه اکثراً در شهر هم به‌دلیل ناشی بودن یا سرگرم شدن با شغل‌های کاذب شکست می‌خورند».