زیان‌های وارده به اقتصاد عربستان چقدر است؟
حمله پهپادی مبارزان یمنی به تاسیسات نفتی عربستان سعودی و جهش قیمت‌ها یکی از مهم‌ترین رویدادهای صنعت نفت در روزهای اخیر بوده که تحلیل‌های متفاوتی درباره آن ارائه شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی که باعث متوقف شدن تولید بیش از پنج میلیون بشکه در روز نفت عربستان سعودی شد، علاوه بر برانگیختن نگرانی نسبت به امنیت عرضه نفت، آسیب‌پذیری اقتصاد عربستان را برجسته کرد. حملات پهپادی به میدان نفتی خریص و تاسیسات پالایش ابقیق باعث شد تحلیلگران درباره قیمت نفت ۸۰ دلاری و حتی صد دلاری، بسته به مدت زمانی که طول خواهد کشید تا فعالیت تاسیسات نفتی عربستان سعودی به وضعیت عادی برگردد، صحبت کنند. مقامات وزارت نفت عربستان گفته‌اند که تعمیر تاسیسات آسیب‌دیده و بازگشت تولید نفت این کشور به سطح قبلی حدود 40 روز طول می‌کشد. تعمیر تاسیسات نفتی آسیب‌دیده که شامل تولید و پالایش پنج تا هفت میلیون بشکه نفت در روز می‌شود، حدود 150 میلیارد دلار هزینه به عربستان تحمیل می‌کند؛ ضمن آن که اگر کاهش تولید عربستان آن‌طور که مقامات این کشور اعلام کرده‌اند حداکثر 40 روز طول بکشد، عربستان در این 40 روز حدود 14 میلیارد دلار درآمد صادرات نفتش را از دست می‌دهد. تا این جای کار این‌طور به نظر می‌رسد که اقتصاد عربستان از حملات اخیر بیش از 160 میلیارد دلار خسارت ببیند. البته این ارقام بر مبنای ادعای مقامات سعودی درباره احیای تاسیسات آسیب‌دیده طی 40 روز آینده است. این در حالی است که گزارش‌های غیررسمی بیانگر طولانی‌تر شدن دوره احیای تولید نفت این کشور است. روزنامه وال استریت ژورنال آمریکا به نقل از مقامات سعودی و پیمانکاران نفتی مطلع خبر داده که ممکن است بازسازی تاسیسات نفتی آسیب‌دیده آرامکوی عربستان که از حملات هفته گذشته به شدت آسیب‌دیده، نه در عرض چند هفته بلکه چند ماه و حتی یک سال طول بکشد. اگر توقف تولید از این دو میدان، سه ماه طول بکشد، عربستان 36 میلیارد دلار درآمد صادرات نفت را از دست می‌دهد. اگر احیای تولید نفت عربستان شش ماه طول بکشد، عدم النفع صادرات نفت این کشور به 72 میلیارد دلار می‌رسد. عربستان سال گذشته از محل صادرات نفت خام حدود 194 میلیارد دلار درآمد کسب کرد که به نظر می‌رسد با خسارات وارده به تاسیسات نفتی این کشور، نزدیک به یک سال درآمد نفتی این کشور از کفش خواهد رفت.
150 میلیارد دلار برای تعمیر پالایشگاه‌های آسیب‌دیده
سیدمهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی در خصوص تاثیرات از دست رفتن پنج میلیون بشکه نفت عربستان با حمله پهپادهای یمنی بر روی بازارهای نفتی گفت: بنده به این امر به دو صورت نگاه می‌کنم اول به‌صورت بدبینانه و دوم خوشبینانه. بدبینانه به این صورت که ممکن است در میزان خسارت و تلفات و حذف بشکه‌های نفتی بزرگ‌نمایی صورت گیرد تا آمریکا به این قضیه ورود پیدا کرده و برخورد با ایران صورت گیرد چون بنا دارند که این امر را به این نکته ربط دهند که اقتصاد دنیا با این حملات آسیب‌دیده است.
حسینی در ادامه یادآور شد: در حالت خوشبینانه حذف پنج میلیون بشکه نفت در روز سبب می‌شود مشتریان نفت این کشورها همچون چین، ژاپن و هندوستان با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند کما این که پالایشگاه‌های فرآوری محصولات نفتی عربستان آسیب‌دیده و صف‌های دراز و طویلی در پمپ بنزین‌های این کشور ایجاد شده است.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی تصریح کرد: به اعتقاد بنده تولید نفت عربستان نمی‌تواند 40 روزه به حالت قبلی و عادی خود برگردد چون در گذشته نیز با حمله صدام به کویت زمان زیادی صورت گرفت تا دوباره شرکت‌های نفتی کویت تجهیز شوند با این که 40 کشور دنیا به کویت برای بازسازی خطوط نفتی کمک کردند ولی برای عربستان این امر صورت نگرفته است.
وی درخصوص راهکارهای حل مشکل عرضه نفت در بازارهای جهانی افزود: استفاده از ذخایر راهبردی نفتی می‌تواند در کوتاه‌مدت به عنوان راه علاجی برای حل این مشکل تلقی شود و در بلندمدت این امر جوابگو نیست چون ذخایر راهبردی در فصولی صورت می‌گیرد که مصرف جهانی کاهش می‌یابد.
حسینی اذعان کرد: با تحریم‌های نفتی ایران، آمریکایی‌ها یک میلیون بشکه از ذخایر راهبردی خود برای تأمین بازارهای نفتی استفاده کرده‌اند ولی این امر در درازمدت نمی‌تواند اتفاق بیفتد چون دیگر نمی‌تواند سه‌میلیون بشکه دیگر از ذخایر خود برای جایگزینی نفت عربستان استفاده کند، ذخایر خود عربستان هم آن‌قدری نیست که بتواند بازار را تأمین کند. این کارشناس مسائل نفتی در خصوص خسارات ناشی از حمله پهپادهای یمنی به تاسیسات نفتی تشریح کرد: ساخت یک پالایشگاه نفتی صد هزار بشکه‌ای حدود سه میلیارد دلار هزینه برمی‌دارد اما احداث چند پالایشگاه در کنار هم با توان برداشت دو میلیون بشکه در روز حدود 60 میلیارد دلار هزینه برمی‌دارد که پنج میلیون بشکه آن 150 میلیارد دلار خواهد بود.
وی افزود: البته در کنار آن باید خسارت تولید نکردن را هم به این عدد اضافه کرد که پنج میلیون بشکه نفت در روز با قیمت نفت 70 دلاری چیزی حدود 350 میلیون دلار در روز خواهد بود، این اعداد صرفاً برای نفت خام است و بنابراین باید خسارت فرآورده‌های نفتی را به این عدد اضافه کرد.
حسینی در خصوص عرضه سهام آرامکو در بازار بورس نیز اذعان کرد: قطعاً این حمله روی قیمت سهام آرامکو در بازار بورس اثرگذار خواهد بود، در تحلیلی دیگر باید بگوییم که شاید خریداران اسرائیلی این سهام در بورس نیز برای حمله به این پالایشگاه‌ها و کم شدن قیمت سهام آن در بورس از هیچ کاری از جمله حمله به این تاسیسات ابایی نداشتند.
10درصد ظرفیت صادراتی جهان نابود شده است
محمدرضا اکبری، کارشناس حوزه نفت درخصوص تاثیرات از دست رفتن پنج میلیون بشکه نفت عربستان با حمله پهپادهای یمنی روی بازارهای نفتی گفت: میزان از دست رفتن نفت عربستان در حمله پهپادهای یمنی نزدیک به 10درصد ظرفیت نفت صادراتی جهان بوده است.
وی افزود: به نظر می‌رسد در حال حاضر کشورهای روسیه، عراق و امارات که می‌توانستند این میزان نفت را به بازارهای جهانی عرضه کنند، نتوانند از عهده آن برآیند، بنابراین خلأ کمبود نفت در بازار به‌زودی رفع نخواهد شد، از طرف دیگر ایران و ونزوئلا نیز به شدت در زمینه نفتی تحریم شده‌اند.
این کارشناس حوزه نفت تصریح کرد: بنابراین به نظر می‌رسد برای حل این مشکل و کنترل قیمت نفت در بازارهای جهانی، عربستان و آمریکا از ذخایر راهبردی خود استفاده کنند. این در حالی است که این ذخایر زمانی ایجاد می‌شد که مازاد تولید وجود داشت و باید برای همین ذخایر نیز جایگزینی وجود داشته باشد.
اکبری تشریح کرد: ذخایر راهبردی این دو کشور یک میلیارد و 800 میلیون بشکه برآورد می‌شود ولی باید ظرفیت مازادی وجود داشته باشد که بتوان جایگزین این امر کرد بنابراین تا یک مدت بازار به همین منوال ادامه خواهد یافت به شرط این که اتفاق جدیدی نیفتد.
وی درخصوص میزان خسارات واردشده به تاسیسات نفتی سعودی‌ها اظهار کرد: اگر هزینه‌های 40 روز زمان تعمیر تاسیسات آسیب‌دیده و جایگزینی ذخایر راهبردی را حساب کنیم، حداقل ده میلیارد دلار خسارت واردشده است.
این کارشناس مسائل نفتی افزود: قطعاً حمله پهپادهای یمنی به این تاسیسات روی سهام آرامکو در بورس تاثیرات زیادی خواهد گذاشت چون در حال حاضر آسیب‌پذیر بوده و اعداد و ارقام دقیق از میزان ذخایر راهبردی آن در دست سعودی‌هاست و نمی‌شود در بورس آن را عرضه کرد، هرچند در حال حاضر در صورت عرضه در بورس حباب منفی ایجاد خواهد کرد.
اکبری درخصوص راهکارهای کنترل قیمت نفت در بازارهای جهانی اذعان کرد: اول این که ذخایر راهبردی عربستان و آمریکا به بازار عرضه شود که البته این امر هم تبعات سنگین دیگری دارد و دوم این که معافیت‌های نفتی به کشورهایی همچون ایران و ونزوئلا برای عرضه نفتشان در بازارهای جهانی داده شود.
کاهش نرخ سهام آرامکو
منصور معظمی، معاون سابق امور بین‌الملل وزارت نفت به ابعاد دیگری از تخریب تجهیزات نفتی عربستان اشاره و تصریح کرد: کشور یمن با تاسیسات نفتی عربستان فاصله بسیاری دارد اما این کشور در محاصره توانسته با عملیات پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان آسیب برساند که نتیجه آن کاهش 70درصدی تولید این کشور بوده است.
وی با اشاره به این‌که حمله یمن به عربستان باعث شد تولید نفت این کشور حدود شش میلیون بشکه کاهش یابد افزود: حمله به دو میدان ابقیق و خریص برنامه‌ریزی‌های این کشور را در بخش اقتصادی بر هم زد و مشکلاتی به وجود آورد که برخی از آنها اکنون و برخی دیگر در آینده نمایان خواهد شد.
معظمی با بیان این‌که 70درصد تولید عربستان در میادین نفتی ابقیق و خریص صورت می‌گیرد ادامه داد: عربستان در طول سال‌های گذشته و پس از روی کار آمدن محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد این کشور، برنامه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زیادی برای خود تعریف کرده که نیازمند پول زیادی است که قرار بود این هزینه‌ها از بخش نفت تأمین شود.
این کارشناس نفت تصریح کرد: سند 2030 عربستان سعودی که به قول مقامات این کشور مدرنیزه کردن عربستان سعودی است و با ژست‌های خاصی در این مورد صحبت می‌کنند نیازمند هزینه‌هایی است که قرار شد تأمین منبع آن شرکت ملی نفت عربستان موسوم به آرامکو باشد.
وی به جزئیات عملکرد شرکت آرامکو پرداخت و گفت: آرامکو یا همان شرکت ملی نفت عربستان سعودی یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های نفتی جهان محسوب می‌شود که سرمایه آن بین 2000 تا 5000 میلیارد دلار برآورد شده است اما تاکنون گزارش مالی دقیقی از سوی این شرکت اعلام نشده است. عربستان قصد داشت با عرضه سهام شرکت آرامکو در بورس‌های جهانی بخشی از هزینه‌های مدرنیزه کردن را پوشش دهد اما این اتفاق با تردید سهامداران برای خرید همراه شد و قیمت این سهام سقوط چشمگیری داشت.
معظمی افزود: حمله یمن به تاسیسات نفتی عربستان سعودی نشان داد تا چه حد این تجهیزات آسیب‌پذیر هستند و همین موضوع باعث شد تا سهام آرامکو در یک روز حدود 500 میلیارد دلار کاهش یابد. البته این یک فرصت مناسب برای خریداران سهام شرکت آرامکو محسوب می‌شود تا بتوانند آن را ارزان‌تر در اختیار بگیرند.
معاون سابق امور بین‌الملل وزارت نفت گفت: حمله یمن به عربستان ابعاد دیگری هم دارد و آن هم بی‌اعتمادی خریداران نفت عربستان است. سعودی‌ها سرمایه‌گذاری زیادی برای تاسیسات نفتی خود کردند اما حمله اخیر یمنی‌ها نشان داد این هزینه‌ها برای جلوگیری از آسیب این تجهیزات و همچنین امنیت مناطق نفتی بار اضافی بر دوش بودجه عربستان بوده است.
وی تاکید کرد: آمریکا، روسیه و عربستان سعودی کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت در جهان هستند و تخریب تاسیسات نفتی سعودی‌ها به این وسعت قطعاً تاثیراتی بر قیمت نفت خواهد گذاشت. از سوی دیگر مشتریان نفتی عربستان اعتمادشان را به خرید از این کشور به‌دلیل نبود امنیت در تولید و تأمین این کالا کاهش یافته و ممکن است کشور دیگری را برای خرید انتخاب کنند.
ارزش آرامکو سقوط کرد
کارشناسان بر این باورند حتی اگر سعودی‌ها بتوانند طی هفته‌های آینده سطح تولید نفت خود را به میزان پیش از حمله یمن به تاسیسات البقیق برسانند، بعید به نظر می‌رسد ارزش سهام آرامکو به میزان مطلوب سعودی‌ها بازگردد.
نکته مهم‌تر آن‌که سعودی‌ها می‌خواستند در آینده نزدیک 5درصد سهام شرکت نفتی آرامکو را در بورس داخل این کشور و بورس‌های بین‌المللی عرضه کنند که این حمله باعث شد تا این برنامه سعودی‌ها نیز به تعویق بیفتد.
سعودی‌ها پیشتر کل ارزش شرکت آرامکو را 2000 میلیارد دلار اعلام کرده و می‌خواستند از محل عرضه 5درصد سهام آن، صد میلیارد دلار سرمایه محقق کنند. ممکن است سعودی‌ها توان جبران کاهش تولید نفت خود را داشته باشند و شاید بتوانند طی هفته‌های آینده سطح تولید خود را به میزان پیش از حمله یمن برسانند اما آنها نخواهند توانست ارزش آرامکو را به سطح 2000 میلیارد دلار بازگردانند. عرضه اولیه سهام آرامکو برای دولت عربستان بسیار اهمیت دارد، چرا که این مساله به محکم شدن جایگاه آرامکو در بازار جهانی نفت منجر خواهد شد.
یک‌سال زمان برای احیای تولید نفت عربستان
روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژونال نوشته است: براساس اعلام مقامات سعودی و پیمانکاران نفتی، شرکت نفت عربستان سعودی در حال مذاکره اضطراری با سازندگان تجهیزات و ارائه‌دهندگان خدمات است و حاضر است بهایی بیش از حد معمول برای قطعات و کار تعمیر پرداخت کند تا هر‌چه سریع‌تر کار بازسازی تاسیسات نفتی پایان یابد.
براساس اعلام مقامات و پیمانکاران نفتی اما کار بازسازی ممکن است به جای ده هفته -که وعده اولیه مدیران شرکت آرامکو بوده است -چند ماه و حتی یک سال طول بکشد.
یکی از مقامات سعودی گفته هزینه‌های بازسازی می‌تواند صدها میلیون دلار باشد. این هزینه جدای از هزینه کاهش قیمت سهام آرامکو و درآمد نفتی سعودی در پی کاهش بیش از پنج میلیون بشکه‌ای ظرفیت صادرات روزانه نفت سعودی بوده است.
بنا بر گزارش نشریه وال استریت ژورنال، پس از انتشار اطلاعاتی درباره این‌که عربستان سعودی نمی‌تواند به سرعت تولید نفت را احیا کند، قیمت نفت در بازارهای جهانی بالا رفت.
پیشتر ریاض اطمینان داده بود که پس از حمله پهپادها به پالایشگاه و تأسیسات نفتی عربستان، می‌تواند کار استخراج نفت را احیا کند. در آن زمان بازار با کاهش قیمت نفت واکنش نشان داد؛ اما به نوشته نشریه نامبرده، عربستان سعودی فاقد امکانات فنی برای رفع تمام عواقب حملات پهپادهاست و نمی‌تواند به سطح قبلی استخراج برگردد.
