نیمی از کودکان تهرانی پیش دبستانی نمی‌روند
نتایج کنکور سراسری امسال و یکه‌تازی دانش‌آموزان مدارس پولی، اگرچه برای چند روزی بحث عدالت آموزشی و تحصیل رایگان را به صدر اخبار کشاند، اما به نظر میآید بازار شهریه مدارس را هم داغ کرد و حالا عطش خانواده‌ها برای ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس نام‌دار بیشتر شده‌است.
در سمت دیگر هم صاحبان برخی مدارس غیرانتفاعی این فرصت را غنیمت شمرده و شهریه‌ها را به‌طور کم‌سابقه‌ای افزایش دادند تا بعضی از دانش‌آموزان چاره‌ای جز تغییر مدرسه محل تحصیل خود نداشته باشند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، وزارت آموزشوپرورش اما می‌گوید که شهریه، نرخ مشخص و مصوبی دارد و همه می‌توانند با مراجعه به سامانه «مشارکت‌ها» ((mosharekatha.ir نرخ مصوب هر مدرسه را ببینند و تخلفات را گزارش دهند. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعیین شهریه‌ای فراتر از نرخ مصوب، مربوط به یک یا دو مدرسه نیست. علاوه‌براین، ماجرای پیش‌دبستانی هم همچنان حکایت خود را دارد و اگرچه این پایه تحصیلی به‌طور رسمی اجباری نیست، اما بازماندن از این دوره می‌تواند روی روند تحصیلی تأثیر منفی بگذارد.
درحالی‌که «رضوان حکیم‌زاده»، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، دوره پیش‌دبستانی را «کلید عدالت آموزشی» می‌داند، اما کافی است بدانیم که در بسیاری از استان‌های ایران حتی یک مرکز آموزش پیش‌دبستانی رایگان هم وجود ندارد. گران‌شدن آموزش اگرچه از نظر وزارت آموزشوپرورش و بعضی مسئولان زیرنظر و کنترل‌‌شده‌است، اما والدین دانش‌آموزان نظر متفاوتی دارند.
یک مثال برای مقایسه؛ نرخ مصوب ۷میلیون و ۹۰۰هزار، شهریه اخذشده ۲۳میلیون تومان «سعید صالح»، مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش می‌گوید که در سال تحصیلی پیش‌رو بیشترین مقدار شهریه مربوط به متوسطه دوم ۱۴میلیون و ۶۲۱هزار تومان است.
او البته توضیح می‌دهد که در برخی مناطق و براساس خواسته‌های والدین از مدارس و درخواست امکانات بیشتر، صاحب‌مدرسه می‌تواند این اعداد را تا سقف ۳۰درصد افزایش دهد که در این صورت بالاترین مقدار قانونی شهریه دانش‌آموزی امسال را باید حدود ۱۹میلیون تومان بدانیم.
او همچنین شهریه مصوب مدارس غیرانتفاعی متوسطه اول در تهران را دست‌کم ۵میلیون و ۵۴۶هزار تومان و در بالاترین حالت، ۱۱میلیون و ۵۴۱هزار تومان می‌داند. با احتساب امکان افزایش حداکثر ۳۰درصدی این عدد که متناسب با امکانات قابل افزایش است، حداقل شهریه متوسطه اول ۷میلیون و ۲۰۹هزار و ۸۰۰ تومان و حداکثر مقدار آن ۱۵میلیون تومان است، اما به سختی می‌توان مدرسه‌ای را در مناطق یک، دو و سه تهران پیدا کرد که چنین سقفی را رعایت کند. به‌عنوان مثال و براساس اطلاعات موثق والدین، مدرسه‌ای دخترانه در منطقه سه برای‌سال تحصیلی پیش‌رو ۲۳میلیون شهریه گرفته که البته ۵میلیون آن مربوط به سرویس حمل‌ونقل است. این روزنامه شهریه مصوب همین مدرسه غیرانتفاعی را در سامانه مشارکت‌ها بررسی کرده که عدد آن کمتر از ۸میلیون است. مشابه این موضوع البته در دیگر مناطق تهران هم دیده می‌شود و براساس گفته‌های مردمی، مدارس شهریه‌ای فراتر از نرخ مصوب از دانش‌آموزان می‌گیرند.
پیش‌دبستانی؛ پایه اجباری ولی پولی؟
اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.»
اما به نظر میآید این اصل دست‌کم درباره پیش‌دبستانی چندان لحاظ نمی‌شود. درحال حاضر در بسیاری از مناطق و استان‌های ایران پیش‌دبستانی رایگان وجود ندارد، هرچند که در سال‌های گذشته وزارت آموزشوپرورش تلاش کرده که در مناطق محروم، نقاط مرزی و همچنین استان‌های محروم با ساکنان دوزبانه، امکان تحصیل رایگان کودکان در پایه پیش‌دبستانی را فراهم کند.
پیش‌دبستانی اگرچه از نظر کارشناسان آموزش و همچنین مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش یکی از پایه‌های تحصیلی مهم و اثرگذار است، اما براساس اسناد رسمی، فعلا پایه آموزشی اجباری محسوب نمی‌شود و شاید به همین دلیل در بسیاری از استان‌ها مرکزی برای آموزش رایگان در این زمینه وجود ندارد.
«رضوان حکیم‌زاده» معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش دراین‌باره می‌گوید: «بیش‌دبستانی یک دوره رسمی است که درسند تحول بنیادین هم به آن اشاره شده و به‌عنوان یکی از راهکارهای توسعه عدالت آموزشی در مناطق محروم و دو زبانه از آن نام برده شده است. گذراندن این دوره با توجه به اهمیت آن بر روند آموزش از نظر ما برای موفقیت الزام است. با توجه به کمبود منابع مالی اما سیاست دولت این است که در مناطق محروم زمینه تحصیل رایگان در پیش‌دبستانی فراهم شود.» او درباره اهمیت این دوره همچنین می‌گوید: «پیش‌دبستانی کلید عدالت آموزشی است و این‌طور نیست که بگوییم فقط اهمیت دارد. چون دانش‌آموزی که از مناطق محروم و دو زبانه وارد مدرسه می‌شود ممکن است آمادگی‌های ابتدایی را کسب نکند و این در مقایسه با کودک مناطق برخوردار متفاوت است. به همین دلیل تلاش ما این است که دست‌کم در مناطق کم‌برخوردار و دوزبانه این پایه حالت اجبار و رایگان بگیرد.»
حکیم‌زاده به نتایج پژوهشی تازه که در معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم انجام شده، اشاره می‌کند: «یکی از نتایج این پژوهش نشان می‌دهد کودکانی که تکرار پایه داشته‌اند پیش‌دبستانی نداشتند؛ من این خبر را اولین بار است که اعلام می‌کنم و نتیجه مهمی است.» اما با چنین اهمیتی چرا امکان تحصیل رایگان در این دوره وجود ندارد؟ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش هم می‌گوید: «پیش‌دبستانی الان به دو صورت دولتی با مشارکت مردم و غیردولتی است. هدف‌گذاری این است که تأکید و کمک دولت با این منابع محدود روی مناطق محروم باشد. الان هم تلاش این است که خانواده‌ها بتوانند با هزینه کمتری پیش‌دبستانی را سپری کنند.»
آن‌طور که حکیم‌زاده می‌گوید پایه پیش‌دبستانی تنها شاخص عملکرد آموزش و پرورش است که در مناطق محروم بالاتر از مناطق برخوردار است: «مثلا در خوزستان صددرصد است و همه دانش‌آموزان دوره پیش‌دبستانی را می‌گذرانند. میانگین کشور ۷۴/۴ است و در استان‌های محروم این‌درصد بالاتر از نرخ میانگین است. ما ۶۰هزار کودک پیش‌دبستانی داریم که در کلاس‌های چند پایه و در کلاس دیگر دانش‌آموزها بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای پیش‌دبستانی را پشت سرمی‌گذرانند.» جالب است بدانیم که این عدد در تهران ۵۰درصد است و نصف دانش‌آموزان تهرانی به دلایل مختلف بدون گذراندن پیش‌دبستانی وارد مدرسه ابتدایی می‌شوند که پایین‌ترین آمار در بین استان‌های کشور است.
مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزشوپرورش مطرح کرد:
بعضی مدارس به اصرار اولیا شهریه بالایی دارند!
اعتراض به شهریه‌های چند ده‌میلیونی بعضی مدارس غیرانتفاعی و پیش‌دبستانی‌ها در برخی مناطق ایران به موضوعی رایج تبدیل شده است؛ موضوعی که به نظر می‌رسد کمتر حمایتی از آن می‌شود. این را «سعید صالح»، مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزشوپرورش می‌گوید.
براساس اطلاعاتی که صالح در اختیار قرار داده، در سال تحصیلی پیش رو بیشترین مقدار شهریه مربوط به متوسطه دوم و ۱۴میلیون و ۶۲۱هزار تومان است. او البته توضیح می‌دهد که در برخی مناطق و براساس خواسته‌های والدین از مدارس و درخواست امکانات بیشتر، صاحب مدرسه می‌تواند این اعداد را تا سقف ۳۰درصد افزایش دهد که در این صورت بالاترین مقدار قانونی شهریه دانش‌آموزی امسال را باید ۱۹میلیون تومان بدانیم.
ثبت نام مدارس اما از ماه‌ها پیش آغاز شده و اطلاعات رسیده نشان می‌دهد که در برخی مناطق تهران، شهریه تعیین‌شده برای دانش‌آموزان بالاتر از این نرخ است. مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزشوپرورش می‌گوید که در صورت مشاهده چنین مواردی حتما با این مدارس برخورد جدی خواهد شد.
اخباری تأییدنشده از افزایش حدود ۴۰درصدی شهریه پیش‌دبستانی و برخی مدارس غیرانتفاعی حکایت دارد؛ این‌طور است؟ اگر نه افزایش امسال شهریه‌ها به چه صورت خواهد بود؟
نه درست نیست. اول این‌که شهریه پیش‌دبستانی‌ها هرگز به میزان ۴۰درصد افزایش پیدا نکرده است و دوم این‌که شهریه مدارس و پیش‌دبستانی بر مبانی الگوی شهریه تعیین می‌شود؛ فرمولی ریاضی که بر اساس متغیرهای مختلفی که در یک مدرسه تاثیرگذار است، تعیین می‌شود؛ پارامتری‌هایی مثل حق‌التدریس، حق‌الزحمه عوامل اجرایی، نرخ اجاره‌بها، ماه‌های فعالیت مجموعه و غیره یعنی ممکن است مدرسه مکان خود را تغییر دهد و شهریه آن افزایش پیدا کند که البته این افزایش هیچ‌گاه ۴۰درصد نخواهد بود.
ممکن است این توضیحات شما در مدارسی لزوما اجرایی نشود یا مدرسه‌ای دچار خطا شود؛ همچنان که الان و در برخی مناطق به نظر میآید شهریه به طور غیرمنطقی افزایش پیدا کرده است. مردم در برخورد با شهریه‌ای که به نظرشان غیر قانونی به نظر می‌رسد، چه برخوردی باید داشته باشند؟ آیا راهی برای اعتراض و بررسی تعبیه شده است؟
بله؛ اول این‌که همه می‌توانند شهریه مصوب هر مدرسه‌ای را که خواستند، در سامانه «مشارکت‌ها» مشاهده کنند؛ سامانه‌ای که شهریه مصوب هر پیش‌دبستانی و مدرسه‌ای را در اختیار عموم قرار می‌دهد و اگر عددی را فراتر از مصوبه دیدند، اطلاع دهند.
به نظر میآید اطلاعات این سامانه کمتر از واقعیت است؛ یعنی این مدارس عدد بیشتری از خانواده‌ها به عنوان شهریه طلب می‌کنند.
خدماتی در مدارسی ممکن است بالاتر از موارد عادی توسط پیش‌دبستانی داده شود که سه ویژگی دارد: اجباری نیست، مصوبه انجمن اولیا را دارد و حداکثر ۳۰درصد بیشتر از شهریه مصوبه اعلامی می‌تواند باشد (یعنی اگر جایی شهریه ۱۰میلیون باشد می‌توانند نهایتا ۱۳میلیون بگیرند). فارغ از این هر درخواستی مبنی بر افزایش شهریه غیر قانونی است و در صورت مشاهده یا گزارش برخورد خواهد شد.
راه ارتباطی و شیوه گزارش‌دادن به چه صورت است؟
در هر جای ایران می‌توان با خط تلفن ۴۳۱۷ تماس گرفت، از همه جای کشور می‌توانند تماس بگیرند و دوم این‌که می‌توانند به اداره آموزشوپرورش مراجعه کنند و مورد نادرست را گزارش دهند.
پرسش ابتدایی و احتمالا اساسی این است که چرا شهریه پیش‌دبستانی تا این اندازه بالا است و چرا این اندازه بین مدارس مختلف تفاوت وجود دارد؟
مدرسه غیردولتی ویژگی انتخابی دارد و والدین می‌توانند انتخاب کنند که کدام پیش‌دبستانی یا مدرسه بروند. ما پیش‌دبستانی که بگوییم تفاوت خیلی فاحشی دارد و می‌تواند تفاوت زیادی در روند آموزش و پرورش یک کودک ایجاد کند، وجود ندارد و حدود ۸۰درصد مدارس ما در یک سطح هستند و اصلا این‌طور نیست که یک مدرسه خیلی متفاوت باشد.
با این اوصاف و نزدیکی سطح بسیاری از پیش‌دبستانی‌ها چرا شهریه تا این اندازه متفاوت است؟
بعضی اولیا علاقه‌مند هستند که مزایای بیشتری داشته باشند؛ ناهار باشد، استخر باشد، اسب‌سواری باشد، سرویس خوب باشد و متناسب با آن شهریه هم بدهند. از نظر ما این روند درست نیست و باید شهریه کنترل شود. عمده مدارسی که شهریه بالایی دارند و اصطلاحا خدمات بالایی دارند به دلیل اصرار اولیا است؛ بعضی والدین امکانات عجیبی می‌خواهند.
ولی این انتظارات بعضی پدرومادرها ممکن است سطح شهریه را در یک منطقه به شیوه غیرمنطقی بالا ببرد؛ به گونه‌ای که امکان استفاده از این مدارس و پرداخت چنین شهریه‌ای برای بعضی خانواده‌ها وجود نداشته باشد. باید در این زمینه حدودی تعریف شود.
بله؛ به عنوان مثال مدرسه‌ای ۲۰۰ نفر ظرفیت دارد و ۱۵۰ نفر از اولیا می‌گویند ما این خدمات را می‌خواهیم و ۵۰ نفر ممکن است نخواهند؛ در این شرایط تصمیم‌گیری دشوار می‌شود. به همین دلیل بحث شهریه تخصصی و مفصل است. ما مخالفیم که شهریه غیر منطقی باشد اما بعضی والدین خواسته‌های فراوانی دارند. اگر مردم سراغ پیش‌دبستانی که شهریه بالایی تعیین می‌کند، نروند قاعدتا این شهریه بالا هم کمتر می‌شود و این الان اتفاق می‌افتد اما ما سعی کردیم که والدین حق انتخاب داشته باشند و رقابت اتفاق بیفتد که کیفیت بالا برود. البته اگر شهریه بالاتر برود، تخلف است ولی بخش زیادی از این مشکل به خواسته والدین مربوط است. در مدرسه‌ای که ۵۰۰ نفر ظرفیت دارد و قبل از عید می‌بینید ۲هزار نفر متقاضی ثبت نام می‌شوند، مدیران مدرسه تصمیم می‌گیرند که شهریه را بالا ببرند.
و می‌دانیم که الان مدارسی در سال شهریه چند 10 میلیونی می‌گیرند که بسیار بالاتر از نرخ مصوب است.
مدارسی احتمالا وجود دارد که شهریه ۳۰-۴۰ میلیونی گرفتند که با آنها برخورد می‌شود؛ اما باید خواسته انجمن اولیا از مدرسه هم بررسی شود چون اولیا خواسته‌هایی دارند که هزینه را بالا می‌برد.
الان و برای سال تحصیلی پیش رو کمترین و بیشترین مقدار شهریه مدارس غیرانتفاعی در تهران به چه صورت است؟
ابتدایی حداقل ۳میلیون و ۲۰۰ هزارتومان و حداکثر ۹میلیون و ۴۲۷هزار تومان، متوسطه اول حداقل ۵میلیون و ۵۴۶هزار تومان و حداکثر ۱۱میلیون و ۵۴۱هزار تومان، متوسطه دوم حداقل ۵میلیون و ۹۶۳هزار تومان و حداکثر ۱۴میلیون و ۶۲۱هزار تومان است که البته این ارقام مربوط به شهر تهران است.
