شناورسازی نرخ‌ها؛ بهانه‌ای برای گران کردن بلیت هواپیما

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مردم سالاری، نرخ‌های جدید بلیت هواپیما چه تغییری نسبت به نرخ‌های قبلی کرده است؟ آیا نرخ‌های جدید متعارف هستند؟ ریشه گرانی نرخ‌های بلیت هواپیما چیست؟ انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران نرخ‌نامه جدید پروازهای داخلی را منتشر کرده است. مقصود اسعدی سامانی دبیر این انجمن گفته است نرخ‌های بلیت هواپیما از ۲۱ شهریور امسال کاهش می‌یابد و در واقع، از این تاریخ، شرکت‌های هواپیمایی ملزم به رعایت نرخ‌های جدید هستند.در نرخ‌نامه جدید نیز همچون نرخ‌نامه‌های قبلی، یک دامنه برای نرخ‌های بلیت هواپیما تعیین شده و حداکثر و حداقل قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای پروازی مختلف مشخص شده است.یکی از تغییرهای که در نرخ‌های جدید صورت گرفته است، این است که نرخ‌های بالاتر از یک میلیون تومان (به جز یک مسیر پروازی) از پروازهای داخلی حذف شده است. البته نگاهی به سایت‌های آنلاین فروش بلیت هواپیما نشان می‌دهد که قیمت برخی بلیت‌های سیستمی اکونومی (که قاعدتاً باید ارزان‌ترین نوع بلیت‌ها باشند) در تاریخ‌های بعد از ۲۱ شهریور همچنان بالاتر از یک میلیون تومان است و مشخص نیست واقعاً شرکت‌های هواپیمایی به نرخ‌های جدید پایبند خواهند بود یا خیر. به‌عنوان مثال، در پروازهای تهران به زاهدان یا تهران به بندرعباس، بلیت‌هایی با نرخ بالاتر از یک میلیون تومان دیده می‌شود. با این حال، طبق نرخ‌نامه جدید، تنها مسیر پروازی که نرخ حداکثری بلیت هواپیما در آن بالاتر از یک میلیون تومان است، پرواز مشهد به ماهشهر است که نرخ حداقلی آن ۲۶۵ هزار تومان و نرخ حداکثری آن یک میلیون و ۴۹ هزار تومان است.در کلیت امر، انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران، نرخ بلیت پروازهای داخلی را اندکی کاهش داده است. به‌عنوان مثال، حداقل نرخ بلیت تهران به مشهد ۲۲۹ هزار تومان و حداکثر آن ۷۵۴ هزار تومان بوده است که نرخ حداقلی این مسیر تغییری نکرده اما نرخ حداکثری ۵۳ هزار تومان کاهش یافته و به ۷۰۱ هزار تومان رسیده است.گران‌ترین نرخ بلیت هواپیما در میان پروازهای داخلی مربوط به مسیر مشهد- ماهشهر است. از سایر نرخ‌های گران‌قیمت بلیت هواپیما می‌توان به نرخ‌های بلیت رشت-کیش، رشت- قشم، رشت- بندرعباس، رشت-عسلویه، مشهد-ایلام، بندرعباس-اراک، تهران-قشم، تهران- چابهار، تهران- بندرعباس و مشهد-عسلویه اشاره کرد. حداکثر نرخ بلیت هواپیما در تمام این مسیرها بیش از ۹۰۰ هزار تومان است و البته به جز این مسیرها، مسیرهای مشابه دیگری نیز وجود دارند که در آن‌ها، حداکثر نرخ بلیت هواپیما بیش از ۹۰۰ هزار تومان است. حالا فکر کنید اگر یک خانواده قرار باشد در این مسیرها با هواپیما مسافرت کنند، چه هزینه بالایی باید بپردازند!

بعد از التهابات ارزی در سال گذشته، شرکت‌های هواپیمایی گفتند که هزینه‌های آن‌ها افزایش یافته و بعد از آن بود که نرخ بلیت هواپیما در پروازهای داخلی افزایش قابل توجهی یافت. 

البته هیچ‌گاه به‌طور دقیق، بررسی و مشخص نشد که چه میزان از مخارج شرکت‌های هواپیمایی ارزی و چه میزان ریالی است.با وجود تمامی این ابهامات، اتفاقی که در عمل روی داد این بود که بعد از کاهش نسبی قیمت ارز و تثبیت آن در اواخر بهار و تابستان سال جاری، نه تنها قیمت بلیت هواپیما کاهش نیافت، بلکه مسافران پروازهای داخلی عملاً مجبور شدند قیمت‌های بالاتری را بپردازند.حالا هم که نرخ بلیت پروازهای داخلی کاهش یافته، میزان این کاهش به نحوی است که تناسبی با قدرت خرید بسیاری از مردم ندارد. بررسی جدول کامل نرخ‌نامه جدید بلیت هواپیما (که در انتهای این گزارش پیوست شده است)، نشان می‌دهد که قیمت‌ها همچنان با درآمد مردم فاصله بسیاری دارد.یکی از دلایل گرانی بلیت هواپیما در پروازهای داخلی، همین نرخ‌های شناور بلیت است. 

بعد از این‌که دولت شناورسازی نرخ بلیت هواپیما را پذیرفت، شرکت‌های هواپیمایی به‌صورت دلبخواهی در ایام مختلف سال، نرخ واقعی بلیت‌ها را (که مسافران در عمل باید بپردازند) بالا بردند و آن را به نرخ حداکثری نزدیک کردند. فلسفه شناورسازی نرخ بلیت هواپیما، این بود که بنا به تناسب خدمات ارائه‌شده توسط شرکت‌های هواپیمایی، نرخ واقعی بلیت نیز افزایش یابد و به نرخ حداکثری نزدیک شود. این امر در عمل هیچ‌گاه روی نداد، و شرکت‌های هواپیمایی بدون این‌که کیفیت خدمات خود را بهبود دهند، نرخ‌ها را افزایش دادند!در واقع، برای شرکت‌های هواپیمایی، افزایش نرخ‌ها به تابعی از میزان تقاضا برای خرید بلیت هواپیما تبدیل شد و در دوران اوج مسافرت‌ها یا ایام تعطیل، شرکت‌ها که می‌دیدند تقاضای بیشتری برای مسافرت با هواپیما وجود دارد، نرخ‌ها را بالا بردند.نرخ‌های حداکثری بلیت هواپیما، در برخی مسیرها حتی تا ۷۰۰ هزار تومان بیش از نرخ‌های حداقلی در همان مسیر است. این میزان تفاوت، با توجه به این‌که کیفیت خدمات پرواز، تغییری نکرده است، با هیچ منطقی همخوانی ندارد.شرکت‌های هواپیمایی تنها در واقع، افزایش تقاضا برای سفر با هواپیما در دوران اوج مسافرت‌ها را به بهانه‌ای برای افزایش قیمت بلیت هواپیما تبدیل کرده‌اند.

 شناور بودن نرخ بلیت نیز این بستر را برای آن‌ها فراهم کرده تا بتوانند در فصول و روزهای اوج تقاضا، پول بیشتری از مسافران بگیرند. اگر برای شرکت‌های هواپیمایی، شناور بودن نرخ صحیح است، چرا برای رانندگان تاکسی، نباید این مزیت را قائل شد؟! چرا رانندگان تاکسی نتوانند در در ساعات اوج رفت‌وآمدهای شهری پول بیشتری از مسافران بگیرند و بگویند چون تقاضا زیاد است، کرایه تاکسی هم باید شناور باشد! تازه رانندگان تاکسی، توجیه‌هایی برای این‌کار دارند، چرا که در ساعات اوج رفت‌وآمدها، ترافیک بیشتر است و طی یک مسیر واحد، زمان بیشتری می‌گیرد؛ اما در مسیرهای هوایی چنین چیزی وجود ندارد. اگر شناورسازی کرایه‌های تاکسی در مسیرهای شهری، رویکرد مناسبی نیست، پس به طریق اولی، برای پروازهای داخلی نیز نمی‌تواند رویکرد مناسبی باشد.