رویای کاخ الیزه؛ خیلی دور، خیلی نزدیک

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، روند تقابل ایران و آمریکا در حالی بدون سر و صدا در حال حرکت است که در روزهای اخیر و در آستانه پایان ضرب الاجل ایران برای گام سوم هسته ای ،  برخی نشانه ها از تلاش های گسترده در سطح بین الملل برای دستیابی به یک توافق به چشم می خورد. برخی مقام های دو طرف هم در این زمینه نشانه هایی را بروز داده اند که دورنمای مثبتی را ارائه می کند.

اگرچه اظهارات هفته گذشته «حسن روحانی» در مورد آمادگی دیدار با هر فردی برای تامین منافع ایران، به عنوان ابراز تمایل تهران برای دیدار و گفت وگو با «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا تفسیر شده بود،  اما پس از بیان جزئیات بیشتر از سوی رئیس جمهوری کشورمان این موضوع بیشتر به عنوان سوء برداشت غرب از دیدگاه همیشگی مقام های ایرانی در مورد دیدار با مقام های کاخ سفید یا شیطنت رسانه ای با اهداف سیاسی تفسیر شد.  

رئیس جمهوری کشورمان روز سه شنبه در جلسه بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی آموزش و پرورش و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجلس شورای اسلامی به گمانه زنی ها در مورد مذاکره با آمریکا اینگونه پاسخ داد: تصمیمی برای مذاکره دوجانبه با آمریکا در هیچ مقطعی نداشته و نداریم؛ پیشنهادهایی مطرح شده اما پاسخ ما همیشه منفی است.

روحانی  در رابطه با سوء برداشت‌ها  از سخنانش نیز اظهار داشت: برخی فکر می کنند مقصود از مذاکره، گفت و گوی ۲ جانبه است؛ خارجی‌ها معمولا برداشت‌های خود را دارند، اما اصول سیاست های ما را رهبری مشخص می کند؛ همه ما مسیر واحدی را طی می کنیم و در مسائل ملی اختلافی وجود ندارد.

ادامه پیگیری های فرانسه

 با این حال طبق گزارش رسانه های داخلی و خارجی،  تماس های تلفنی میان روسای جمهوری ایران و فرانسه اکنون بسیار پرتکرارتر از دوره های قبل و  حتی بیشتر از زمان انجام مذاکرات بر سر برجام بوده است. این تحول مهم حکایت از آن دارد که تلاش بازیگران بین المللی برای کاستن از سطح تنش ها میان تهران و واشنگتن ادامه دارد.

دلیل این تلاش ها را هنگامی می توان راحت تر درک کرد که با موضع جدید ایران در قبال برجام همراه شد. تهران اعلام کرده است در صورتی که اروپا یا هر توافقی نتواند منافع برجامی ایران را برآورده سازد گام سوم خود را تا چند روز آینده محکم بر می دارد. این امر به عنوان تصمیم قطعی تهران روز گذشته در آخرین مکالمه تلفنی، از سوی روحانی به امانوئل مکرون انتقال داده شد که بازتاب وسیعی در رسانه های جهان پیدا کرد.

در طرف غربی ها هم نشانه هایی از تمایل به کاستن از تقابل دیده می شود. از جمله آنکه از نقش آفرینی و مداخلات «مایک پومپئو» و «جان بولتون» وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا در امور مربوط به ایران تاحدودی کاسته شده و حتی زمزمه هایی از احتمال کناره گیری یا اخراج یکی از این دو مقام ارشد کاخ سفید در رسانه های غربی به گوش می رسد. همچنین «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان هم چند روز قبل از مشاهده نشانه هایی از انعطاف در رویکرد کاخ سفید سخن گفته است. وی این موضوع را در بحث فروش نفت ایران و به دلیل تلاش های رئیس جمهوری فرانسه مرتبط دانست.

این درحالی است که رسانه های جهان در دوره ای که نشست سران «گروه هفت» در بیاریتز فرانسه در جریان بود از ارائه پیشنهاد نفتی مکرون به ترامپ پرده برداشتند که البته اعلام شد که این ابتکار رئیس جمهور فرانسه مورد پذیرش دونالد ترامپ قرار نگرفت. همان زمان تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ» در گزارشی از احتمال اندک پذیرش پیشنهاد مکرون برای حفظ برجام خبر داد و افزود در ناهار دو نفره ترامپ و مکرون در زمینه دادن مجوز فروش نفت در قبال حفظ برجام و بازگشت ایران به مذاکرات گفت وگوهایی صورت گرفت.

طبق این گزارش طرح فرانسوی ها در دو گام طراحی شد؛ تهران به میزان مشخصی قادر به فروش نفت باشد و در مقابل انجام برخی تعهدات همچون اجرای توافق هسته ای فعلی(برجام)، تلاش برای کاهش تنش ها در خلیج فارس و گفت وگو در زمینه مسائل موشکی و منطقه ای در دوره پس از سال 2025 را بپذیرد.

به اعتقاد بلومبرگ، حفظ توافق هسته ای با ایران مهمترین موضوعی است که رئیس جمهوری فرانسه از چند ماه قبل به ویژه در 10 روز گذشته بر آن تمرکز کرده است. اگرچه مکرون تلاش بسیار زیادی را به کار بسته است اما به نظر می رسد که ترامپ تاکنون به این طرح پاسخ مشخصی را ارائه نکرده است.    

به طور قطع کلید حل وضعیت پیچیده فعلی در دستان ترامپ قرار دارد و اقدام منطقی و مناسب وی می تواند به حل چالش کمک کند. روزنامه «لس آنجلس تایمز» ضمن بیان این نکته آورده است اگر ترامپ مذاکره با ایران را می خواهد باید از موضع خود عقب نشینی کند و سطح فشار حداکثری علیه ایران را کاهش دهد.

این تحلیل ضمن استقبال از تفاوت رویکرد ترامپ با مشاورانش نسبت به دنبال کردن دیپلماسی در قبال ایران عنوان داشت برای اینکه رئیس جمهوری آمریکا بتواند موفقیتی را به دست آورد و چالش را حل کند نباید گوش به فرمان مشاوران خود باشد که می گویند کسب موفقیت در مقابل ایران با تشدید راهبرد فشار حداکثری امکانپذیر است. اصرار بر تحریم ها و بی توجهی کامل به دیپلماسی در آینده می تواند نتایج فاجعه باری را به همراه داشته باشد.

بنابر این یادداشت تحلیلی کوتاه، هدف شماره یک ایالات متحده باید پیشگیری از راه اندازی منازعه ای غیرضرور و پرهزینه در خاورمیانه باشد زیرا برای کاخ سفید اولویت های مهم دیگری در داخل آمریکا و سرتاسر آسیا وجود دارد که باید ابتدا به آن ها پرداخته شود.

با اینحال اگرچه برخی تحلیلگران در غرب حضور همزمان روسای جمهوری ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل را موقعیت مناسبی برای نتیجه دادن تلاش های رئیس جمهوری فرانسه می بینند اما تردیدهای زیادی نسبت به میزان موفقیت مکرون وجود دارد. تاکنون هیچ یک از دو طرف ایرانی و آمریکایی به پیشنهادهای طرف مقابل روی خوش نشان نداده اند تا بتوان در مورد دیدار مستقیم آن ها امیدوار بود.

شواهد نشان می دهند که ترامپ در نشست گروه هفت هم نتوانست اجماع قدرت های صنعتی جهان را علیه ایران ایجاد نماید. از سوی دیگر مذاکره هنگامی می تواند موفق باشد که بدون پیش شرط بوده و پارامترهایی همچون ابتکارهای نو و انعطاف در دیپلماسی را هم مد نظر قرار دهد. مهمترین عاملی که می تواند زمینه را برای برگزاری یک دیدار مفید فراهم کند انجام اقدامات اعتمادساز از سوی رئیس جمهوری و مقام های کاخ سفید است تا طرف مقابل در تهران هم برای دیدار انگیزه و تمایل لازم را پیدا کند. از نگاه بسیاری از رسانه های غیروابسته به غرب برداشتن تحریم ها همان اقدام اعتمادسازی است که می تواند زمینه را برای دیدار مقام های ایرانی و آمریکایی آماده سازد.

در واقع تحلیلگران غربی بر همان نکته ای اشاره می کنند که رئیس جمهوری کشورمان  روزسه شنبه در مجلس شورای اسلامی به آن اشاره داشت. حسن روحانی با بیان این نکته که «‌ما هیچگاه دروازه دیپلماسی را نبستیم و نخواهیم بست»، تصریح کرد: آمریکا در ۱+۵ با ما گفت و گو می‌ کرد و اگر تمام تحریم خود را بردارد باز هم امکان پذیر است در جلسه ۱+۵ مثل قدیم حضور پیدا کند.