قرارداد یک‌طرفه معلمان خرید خدمت
معلمان خرید خدمت و سربازمعلم‌ها، دو نیروی مدرس آموزش و پرورش هستند که در سال‌های گذشته بارها درباره مشکلاتشان گفته‌‌اند و اعتراض کردهاند. تجمعات پی‌درپی، اعتراض به نحوه پرداختی و همچنین بی‌توجهی به مطالبات صنفی آنها فقط بخشی از مشکلاتی است که روزانه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین، شهرزاد همتی در شرق نوشت: در سال‌های اخیر که بارها وزارت آموزش و پرورش از مشکلات و کمبود معلم در نقاط مختلف کشور سخن گفته است، سعی کرده این مسئله را با معلمان خرید خدمت از یک طرف و سربازمعلم‌ها از سوی دیگر برطرف کند. طرح معلمان خرید خدمت در دولت یازدهم عملیاتی شد و در مرحله نخست اجرای این طرح مدارس دولتی را به‌همراه فضا، امکانات و دانش‌آموزان به بخش خصوصی واگذار کردند تا آنها وظیفه تأمین معلم را بر عهده داشته باشند. این طرح در ابتدا واکنش‌هایی را از سوی مجلس شورای اسلامی در پی داشت. برای همین استفاده از معلمان خرید خدمت فقط در نقاط محروم کشور عملیاتی شد و در پنج سالی که از اجرای این طرح می‌گذرد، معلمان خرید خدمت در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان با طرح خرید خدمات وظیفه تعلیم و تربیت را برعهده دارند. مسئله اصلی آنها در همه این سال‌ها حقوق و بیمه است. آنها می‌گویند وزارت آموزش و پرورش به آنها مثل نوکرها و کنیزهایی بی‌جیره و مواجب نگاه می‌کند و چون طرف آنها بخش خصوصی است، کسی جواب درست نمی‌دهد.
در ماه‌های اخیر وزارت آموزش و پرورش چندین‌بار شاهد تجمع این معلمان بود. آنها می‌خواهند تبدیل‌وضعیت شوند و درباره مشکلاتشان صحبت کنند. حق خودشان می‌دانند که وقتی در تمام سال‌های کارکردنشان دو، سه ماه یک بار حقوق اندک گرفته‌اند، حالا کسی به حرفشان گوش بدهد و شأن آنها را زیر سؤال نبرد.
این عهدنامه ترکمانچای
عبید ملک‌رئیسی، معلم نقطه صفرمرزی با پاکستان در روستای زردبن بخش پیشین شهرستان سرباز است؛ او در شبکه‌های اجتماعی درباره مشکلات معلمان خرید خدمات می‌نویسد. رئیسی درباره مشکلات سربازمعلمان می‌گوید: من معلمی را از همان اول خیلی دوست داشتم، از همان زمانی که دانشگاه می‌رفتم، دوبار در آزمون استخدامی شرکت کردم، هر دو بار در مرحله اول قبول شدم و بعد رد شدم، برحسب علاقه‌ای که داشتم گفتم شانسم را به‌عنوان معلم خرید خدمات امتحان کنم و با چند مؤسسه حرف زدم و در شهر راسک به‌کارگیری شدم. من همان اول شنیده بودم که معلمان خرید خدمت مشکلاتی دارند، ولی نمی‌دانستم مشکلاتشان تا این حد حاد است، همکارانی دارم که چند سال است به‌عنوان خرید خدمت مشغول هستند و هنوز معوقاتی دارند، از اوایل سال تحصیلی تا ایام نوروز یک ریال به ما پرداخت نکردند، معمولا هر پنج، شش ماه یک بار مبلغی علی‌الحساب برای معلمان خرید خدمت واریز می‌شود. معلمی آموزش بنیاد یک کشور است، همه اقشار زیر دست معلم پرورش پیدا می‌کنند و باید به قشر معلم بها داد. معلمی به اندازه کافی سختی‌های خودش را دارد. اگر در استان سیستان و بلوچستان معلم باشی این سختی بیشتر هم می‌شود. اگر در مناطق مرزی این استان معلم باشی باید سختی آن را به توان چند رساند. معلم خرید خدمت بودن که دیگر از همه اینها می‌تواند بدتر باشد، حال معلم خرید خدمتی که در روستایی محروم در نقطه‌ای مرزی مشغول به فعالیت است، فکر کنم کلمات از توصیف این وضعیت ناتوان باشند.
این معلم خرید خدمت در ادامه می‌افزاید: ما معلمان خرید خدمات ماهی 26 روز بیمه هستیم و همکارانم در استان یزد ماهی 22 روز بیمه‌اند، در تعطیلات نوروز و تابستان هم بیمه نیستیم. امنیت شغلی نداریم معلوم نیست که سال بعد باشیم یا نه؛ با پایان سال تحصیلی بیمه و حقوقمان قطع می‌شود. اصلا نمی‌دانیم حقوق ما چقدر است؟ فیش حقوقی نداریم، قرارداد آخر سال از اداره کل فرستاده می‌شود و ما امضا می‌کنیم. اداره کل قراردادمان را طوری تنظیم کرده که هیچ‌گونه حق اعتراضی نداشته باشیم، در واقع به قرارداد ترکمانچای معروف است. مشکل ما مؤسسات نیستند، مشکل اصلی وزارتخانه است که برای نیروهای خرید خدمت بودجه اختصاص نمی‌دهد، وزارتخانه با خصوصی‌سازی آموزش و پرورش برای اینکه زیر بار مسئولیت نرود مؤسسات را جلوی روی ما قرار داده است. مؤسسات هنوز به همکاران کمک مالی هم می‌کنند. من شخصا برای گذران زندگی و هزینه‌های رفت‌وآمد دست‌فروشی می‌کنم. در ایام نوروز همه کنار خانواده و با خانواده در سیر و سفر بودند، اما من کل تعطیلات نوروز در چابهار دست‌فروشی کردم. همکارانی دارم که برای مخارج زندگی خود برای پول اندک، شاگرد و حتی راننده ماشین‌های سوخت‌بر به مرز هستند که برای مخارج جلوی خانواده سرافکنده نشوند، هرچند آن هم کفاف زندگی را نمی‌دهد و همکاران خانم برای هزینه‌های رفت‌وآمد سوزن‌دوزی می‌کنند تا بتوانند روزگار خود را بگذرانند.
ملک رئیسی می‌گوید آن‌قدر که روستاییان با آنها همکاری دارند، آموزشوپرورش به آنها گوشه چشمی ندارد. او تأکید می‌کند: اگر روستاییان به ما غذا نمی‌دادند و با ما همکاری نمی‌کردند، ما نمی‌توانستیم روزگار خودمان را بگذرانیم. آنها با اینکه وظیفه‌ای درباره ما ندارند؛ اما به ما لطف می‌کنند. در مناطقی که ما تدریس می‌کنیم، مشکل آب‌رسانی داریم که اکثر اوقات آب روستا به مدت چند روز قطع می‌شود و گاهی 10 روز یک بار استحمام می‌کنیم؛ مثلا هزینه رفت و برگشتم از ایرانشهر تا محل کارم 170 تا 180 هزار تومان است. مسافت از دوراهی سد پیشین تا محل کارم روستای زردبن عموما حدود 35 کیلومتر است که ماشین گیر نمی‌آید. اگر هم بیاید، 40 تا 50 هزار تومان از ما کرایه می‌گیرند که بعضی اوقات مجبوریم چندین کیلومتر پیاده یا با موتور یا پشت ماشین‌های باری به محل تدریس برویم. حتی همکارانم برای رفتن پشت ماشین‌های سوخت‌بر سوار می‌شوند تا به محل کارشان بروند و حتی با خطر جانی هم روبه‌رو هستند.
نکته دردآور ماجرا این است که بخشی از این معلمان، مانند ملک رئیسی به دلیل تولد در نقاط محروم کشور حتی اوراق هویتی ندارند. ملک رئیسی می‌گوید: ما معلمان خرید خدمت مثل بعضی از مردم منطقه بلوچستان که ایرانی‌الاصل هستند؛ ولی شناسنامه ندارند، هستیم و هنوز ما کارت شناسایی هویتی نداریم. وزارتخانه هم ما را قبول نمی‌کند. ما معلمان خرید خدمت مانند بچه‌های سرراهی وزارت آموزشوپرورش هستیم که ما را نمی‌پذیرند. اکثر معلمان خرید خدمت با مدرک کارشناسی به بالا هستند و ما معلمان سوابق تدریس با جان‌ودل پابه‌‌پای معلمان رسمی با اندک حقوق در حال خدمت به مناطق خودمان هستیم. همکاران خرید خدمت خانم فقط به مدت دو هفته مرخصی زایمان دارند. همکاران مرخصی اضطراری برای درمان ندارند. متأسفانه کسی نیست که صدای مظلومیت معلمان خرید خدمت را بشنود. وزارتخانه در حال جذب نیروهای نهضت است که اصلا سوابق تدریس ندارد، فقط با جمع‌آوری چند شناسنامه در حال جذب به آموزشوپرورش هستند.
صداقتی، معلم دیگر خرید خدمت در استان هرمزگان، نیز می‌گوید: پنج سال است که در طرح خرید خدمت خدمات آموزشی هستیم و هر سال این شرایط برای ما بدتر شده است. آموزشوپرورش، مدارس دولتی را به حساب خود خصوصی و به تعدادی مؤسسه واگذار کرده که این موضوع شرایط را برای ما بسیار دشوار کرده است. وزارت آموزشوپرورش به همه نمایندگان خود در همه استان‌های کشور اعلام کرد که هر استان به فراخور سلیقه خود می‌تواند با نیروهای خود قرارداد ببندد. برخی از همکاران ما هشت ماه است که حقوق نگرفته‌اند. بیمه‌ها گاهی ۱۵روزه رد می‌شود و اختلاف بیمه برای همه ما وجود دارد. آینده دانش‌آموزان برعهده ماست و باید از ما حمایت شود؛ در‌حالی‌که ما نه انگیزه داریم و نه آینده‌ای برای شرایط شغلی خود متصور هستیم. حالا هم با واریز 300 هزار تومان بعد از چهار ماه انتظار دارند ما با این مبلغ زندگی کنیم.
فاطمه سعیدی، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت معلمان خرید خدمت می‌گوید: متأسفانه معلمان خرید خدمت جزء نیروهای آزاد محسوب می‌شوند و دولت درباره آنها هیچ تعهدی ندارد. مؤسساتی هستند که آنها را به کار می‌گیرند که باید نظارت چگونگی به‌کارگیری درباره اجرای حقوق‌شان به صورت مستمر انجام بگیرد تا با رضایت و امنیت شغلی بتوانند سر کلاس بروند و به دانش‌آموزان با خاطری آسوده تعلیم دهند. اکثر نیروهای خرید خدمتی در پایه ابتدایی تدریس می‌کنند و همین که وظیفه تعلیم دروس پایه برعهده آنهاست، باعث می‌شود که توجه به شرایط آنها بیشتر مهم به نظر برسد. هم‌اکنون ۴۰ هزار معلم را به طرح خرید خدمت وارد کردهاند و با دریافتی حداقلی ماهانه که آن‌هم به صورت منظم پرداخت نمی‌شود، از او انتظار تعلیم و تربیت دارند. حالا هم باید وضعیت این معلمان هرچه سریع‌تر مشخص شود.
ما سرباز معلمیم
سرباز معلم‌ها افراد زیرپرچمی هستند که پذیرفته‌اند در ازای دریافت حقوق و مزایایی بیشتر از سربازان عادی، به مدارس مناطق محروم و دورافتاده بروند و در‌عین‌حال که کسری نیروی انسانی در آموزشوپرورش را جبران می‌کنند، خود نیز دوران سربازی را با آسودگی بیشتر تمام می‌کنند.
اما آنها هم از وضعیت خود راضی نیستند. می‌گویند در ابتدای جذب به‌صورت امریه آموزشوپرورش به آنها وعده‌هایی داده که حالا از عملی‌کردن آن سر بازمی‌زند. عشایری، سربازمعلمی است که در ایرانشهر در مدرسه‌ای کپری تدریس می‌کند. او می‌گوید: به ما وعده حقوق بالای 500 هزار تومان داده بودند و ما فکر می‌کردیم این وضعیت بهتر از رزم زیر پرچم است و می‌شود با حقوق سربازمعلمی روزگار گذراند. اما حالا حقوق ما ماهی 200 هزار تومان است که دو، سه ماه یک بار پرداخت می‌شود. خیلی‌ها می‌گویند سربازمعلمی شغل نیست و تنها راهی است برای فرار از خدمت اما عده‌ای دیگر به آن جدی‌تر نگاه می‌کنند و در رؤیاهایشان مسئله سربازمعلمی را با تبدیل خدمت به دائم یکی می‌کنند و آینده شغلی‌شان را با آن اندازه می‌کنند.
هیچ تعهدی برای جذب آنها نیست
علی اللهیار ترکمن، معاون پشتیبانی وزیر آموزشوپرورش درباره مشکلات معلمان خرید خدمات و واکنش آموزشوپرورش می‌گوید: وزارت آموزشوپرورش به استناد ماده 41 قانون الحاق2 و ماده 25 قانون برنامه ششم توسعه، مجاز است برای مناطق خاص که کمبود نیرو دارد، از نیروهای پاره‌وقت و در قالب خرید خدمت از نیروی بخش غیردولتی استفاده کند. معلمان خریدخدمتی که به‌صورت پاره‌وقت وارد این حرفه می‌شوند، دولت و وزارت آموزشوپرورش هیچ‌گونه تعهدی مبنی‌بر تبدیل وضع و استخدام آنها ندارند و آنها با علم به شرایط کاری خودشان قبول کردهاند این قرارداد را منعقد کنند. یعنی میزان حق‌الزحمه و نحوه پرداخت را می‌دانستند. او افزود: ما قبول داریم که از قبل مشکلی داخلی در آموزشوپرورش وجود داشته که بر مبنای آن قرار بوده از حجم مشخصی از نیروهای خریدخدمت استفاده شود اما متأسفانه به دلیل کمبود نیرو، آن حجم بیشتر شده و اعتبار کم آمده و متأسفانه پرداخت حقوق این معلمان با تأخیر و مشکلاتی روبه‌رو شده است. البته ما سعی کرده‌ایم در یک سال‌ونیم اخیر این پرداخت‌ها را به روز و فاصله زمان پرداختی را کم کنیم و تاحدودی هم موفق بودیم. امیدواریم از ابتدای مهرماه سال جاری هم به استناد بند کاف تبصره 12 قانون بودجه، حقوق این افراد به‌صورت ماهانه پرداخت شود و برای پرداخت مطالبات معوقشان هم اقدامات لازم را انجام می‌دهیم. او تصریح کرد: درخواست من از نیروهای خرید خدمت این است که بدانند در شرایط خاص و با شرایط مندرج در قرارداد وارد به حرفه معلمی و کمک به آموزشوپرورش در این شرایط شده‌اند، درحال‌حاضر وزارت آموزشوپرورش تحت هیچ شرایطی امکانی برای تبدیل وضع آنها ندارد و فقط باید تحت قانون کار و چیزی که بر عهده آموزشوپرورش است، تلاش کند حق‌و‌حقوق معلمان خرید خدمت ضایع نشود و آنها حقوق ماهانه به‌صورت مرتب دریافت کنند و بیمه‌هایشان هم مشکلی نداشته باشد. برنامه ما درباره نیروهای خریدخدمت حل این مشکلات است و در دستور کار ماست و ظرف دو ماه آینده به موفقیت‌های خوبی خواهیم رسید.
معاون پشتیبانی وزیر آموزشوپرورش همچنین درباره نیروهای سرباز معلم نیز تصریح می‌کند: یکی از مشکلات عمده ما در آموزشوپرورش این است که هر نیرویی به‌عنوان پاره‌وقت یا تحت شرایط خاص وارد آموزشوپرورش می‌شود، تقاضای استخدام دارد. سربازمعلمان به استناد مقررات نیروهای مسلح می‌توانند دوره خدمتشان را به‌صورت امریه در یک دستگاه اجرائی بگذرانند. آموزشوپرورش هم برای معلمی بخشی از سربازان را امریه می‌کند و در دو سال خدمتشان در مدارس درس می‌دهند و بعد از دو سال کارشان با وزارتخانه تمام می‌شود و ما هیچ مجوزی برای به‌کارگیری دائمی آنها نداریم. اما آنها هم معتقدند باید تبدیل وضعیت شوند. البته ما در پرداخت حقوق سربازمعلمان هیچ تأخیری نداریم و مطالبه‌ای نداریم. بیمه‌شان هم تحت قانون نیروهای مسلح است و خوشبختانه در این خصوص تأخیر در پرداخت نداریم اما بحث آنها هم بحث تبدیل وضعیت است که متأسفانه ما شرایطش را نداریم. نیروهای پاره‌وقت باید بدانند به‌صورت پاره‌وقت با آموزشوپرورش همکاری می‌کنند و آموزشوپرورش بر اساس قوانین موجود در تبدیل وضعیت آنها دچار محدودیت است.
