جیب خالی و پزعالی در سرزمین‌های شمالی

نگاهی به آمار مسئولان هم این موضوع را تایید می‌کند. به استناد گفته‌های مسئولان فقط طی 2 هفته ابتدایی سال حدود 15‌میلیون گردشگر وارد مازندران می‌شوند. مثلا گیلان در نوروز 98 بیش از شش‌میلیون مسافر را به خود دید و گلستان هم در همین مدت حدود 5/2‌میلیون گردشگر را به خود دید.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، این ارقام طی سال‌های اخیر سبب شد که گردشگری به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه سه استان شمالی کشور در اسناد بالادستی و افق توسعه مطرح شود. در سند چشم انداز 20‌ساله مازندران، گردشگری به‌عنوان اولویت دوم توسعه استان تعریف شد. گلستان هم گردشگری را طی دو سند برنامه توسعه پنج‌ساله چهارم و پنجم دومین اولویت توسعه‌ مطرح کرد. این صنعت در محور توسعه استان گیلان نیز به‌عنوان یکی از محورهای بند اول ـ توسعه همه‌جانبه ـ مد نظر قرار گرفت . در این شرایط یک پرسش اساسی وجود خواهد داشت. این صنعت که این‌گونه مورد توجه قرار گرفت، تاکنون چقدر بر زندگی مردم نوار سبز شمالی کشور تاثیر داشته است؟

زندگی عمومی

در پاسخ به این پرسش نظرهای متفاوتی مطرح است. عده‌ای معتقدند آثار اقتصادی گردشگری در استان‌های شمالی کمتر از آسیب‌هایی است که به علت بی‌برنامگی‌ها در این بخش دیده می‌شود. برخی هم بر این باورند که رونق بازار استان‌های شمالی اثرگذاری مستقیمی بر زندگی مردم داشت. دسته‌ای دیگر می‌گویند گردشگری در شمال کشور به واسطه اینکه نتوانست به توسعه زیرساخت‌های اجتماعی بینجامد، حتی در صورت درآمدزا بودن، اثر اقتصادی پایداری ندارد.یک کارشناس حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در‌‌باره این موضوع نظری مثبت دارد و معتقد است میزان اثرگذاری گردشگری بر زندگی مردم را با سه معیار مشاهدات عینی و شخصی، تجربه اجتماعی و مطالعات علمی باید سنجید. مهدی عرب می‌گوید: بر اساس تجربه شخصی و مشاهدات عینی، آنچه که در محورهای جاده‌ای و شهرهای پرتردد می‌بینیم، تفاوت فاحشی در بازار منطقه بین زمان حضور گردشگران و روزهای عادی وجود دارد. پول گردشگری گردش خودش را در منطقه پیدا کرد.

وقتی در زمان حضور گردشگران، جاده‌ای بسته شود، سیل تماس‌ها را از بومیان شاهد هستیم که متقاضی حل مشکل برای حضور گردشگران هستند. اینها یعنی گردشگری اثر مستقیمی بر زندگی مردم دارد.به گفته وی هر گردشگر حتی اگر همه امکانات و لوازم مورد نیاز را همراه خود بیاورد، دست‌کم روزانه 100‌هزار تومان هزینه خواهد کرد و وقتی همین رقم را ضرب در تعداد گردشگرانی کنیم که طی سال به این استان‌ها سفر می‌کنند، عددی قابل توجه به دست می‌آید. وی رونق‌گرفتن گردشگری در روستاها و شکوفا شدن اقتصاد روستاها را از دیگر پیامدهای مستقیم حضور گردشگران در این سه استان می‌داند و می‌گوید: مشاهدات اجتماعی نشان می‌دهد که امسال بسیاری از روستاییان متقاضی ثبت منازل خود در طرح اسکان گردشگر شدند. یا نمایشگاه صنایع دستی نوشهر در میزان فروش صنایع دستی رکورد شکست. همه اینها کمک به اقتصاد مردم منطقه است.در همین جا می‌شود از تعیین روستاهای گردشگری نام برد.

همین یک ماه پیش بود که در گیلان روستای جیره سرباقرخاله، به‌عنوان اولین روستای هدف گردشگری استان تعیین شد. طبیعتا این موضوع می‌تواند اثری ماندگار بر اقتصاد روستایی بگذارد. تومو آئوکی مشاور ارشد فاز 2 از پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی نیز به همین موضوع اشاره می‌کند و بر هدفی مضاعف دست می‌گذارد و می‌گوید: فعالیت‌های اکوتوریستی، یکی از راه‌های بهره‌وری خردمندانه از تالاب است. در بسیاری از موارد نقش جوامع محلی درجامعه اکوتوریسم نادیده گرفته می‌شود و تیم ما در تلاش برای پررنگ‌کردن نقش روستاییان و ایجاد شرایط لازم برای درآمدزایی این جوامع است.اما به گفته عرب برای این حوزه مطالعات علمی انجام نشد. وی می‌گوید: در بخش مطالعات علمی، نه فقط در این مناطق، بلکه در کل کشور فرآیند یا نرم‌افزاری که بتواند به شکلی دقیق همه آورده‌های گردشگری در تمام بخش‌ها را مشخص کند نداریم.

با برخی مراکز پژوهشی و دانشگاهی مذاکراتی انجام شد که به نتیجه‌ای نرسید. اکنون آمار مبتنی بر مبادی مشخص مثل اقامتگاه‌ها و مجتمع‌های پذیرایی است. اما شک نداریم که گردشگری در توسعه اقتصادی مناطق میزبان نقش دارد و اگر به فرمول مشخصی برای ارزیابی کمی و کیفی نرسیدیم به این معنی نیست که جامعه میزبان فرصت اقتصاد گردشگری را از دست بدهد.با وجود بدیهی‌بودن دیدگاه‌های مدیرکل گردشگری مازندران، برخی کارشناسان به این مقوله فراتر از درآمدهای کنونی می‌نگرند و معتقدند وضعیت کنونی در اقتصاد گردشگری استان‌های شمالی اصلا مطلوب نیست و حتی شاید چرخه‌ای نادرست است.