ازن در هوای تهران چطور اندازه‌گیری می‌شود؟
به دنبال طرح انتقاداتی به نحوه اعلام غلظت آلاینده ازن در تهران، مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی کیفیت هوای تهران تصریح کرد: غلظت ازن به‌طور هشت‌ساعته محاسبه می‌شود تا آلوده‌ترین بازه‌زمانی در هر روز و آلوده‌ترین ساعت مشخص شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، همچنین از طریق شاخص آنلاین یا برخط غلظت آلاینده ازن اطلاع‌رسانی می‌شود. هفته پیش یک کارشناس حوزه آلودگی هوا به نحوه اعلام شاخص آلاینده ازن در شهر تهران انتقاد کرد و گفت: از آنجا که تولید ازن بهشدت به نور خورشید بستگی دارد معمولا کمترین غلظت ازن در شب‌ها، اوایل صبح و اواخر غروب و بیشترین غلظت آن در ساعات ظهر و بعدازظهر بین۱۲ تا ۱۶ است، درحالی‌که معمولا شاخص میانگین کیفیت هوای تهران در ساعت ۱۱ صبح اعلام می‌شود. در نتیجه اعلام شاخص کیفیت هوا و ازن در ساعت ۱۱صبح واقعیت ازن را بیان نمی‌کند.
در این‌باره حسین شهبازی، مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی عددی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران توضیحاتی ارائه داد، تاکید کرد: شرکت کنترل کیفیت هوا اندازه‌گیری و ارائه گزارش میزان گاز ازن را مانند سایر آلایندههای معیار از بیش از ۲۰سال قبل در دستور کار خود قرار داده است و بر اساس دستورالعمل تهیه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت - که متولی این امر در کشور هستند - شاخص مربوط به ازن محاسبه می‌شود و در اختیار عموم قرار می‌گیرد. وی با بیان این نکته که شاخص ازن هر روز در پایگاه مهار(مرکز هماهنگی اطلاع‌رسانی) محیط زیست تائید سپس اعلام عمومی می‌شود، تصریح کرد: براساس استاندارد روزانه تعیین شاخص کیفیت هوا(AQI)، محاسبه کیفیت هوا بین ساعت ۱۱ صبح روز گذشته و ۱۱ صبح هر روز انجام می‌گیرد و شاخص هر آلاینده در این بازه محاسبه و گزارش می‌شود.
گفتنی است براساس استاندارد، نحوه محاسبه شاخص برای هر آلاینده متفاوت است. برای مثال برای ذرات معلق میانگین ۲۴ساعته غلظت مد نظر قرار می‌گیرد همچنین بیشینه غلظت ساعتی در شبانه‌روز و یا بیشینه میانگین هشت‌ساعته در طول ۲۴ساعت برحسب نوع آلاینده باید ملاک قرار گیرد. این کارشناس شرکت کنترل آلودگی هوا در مورد نحوه اعلام غلظت ازن گفت: در مورد آلاینده ازن مشابه استانداردهای جهانی و به دلیل حساسیت آن، هم شاخص براساس بیشترین میانگین هشت‌ساعته محاسبه می‌شود تا آلوده‌ترین بازه زمانی روز مدنظر قرار گیرد و هم شاخص برای آلوده‌ترین ساعت روز محاسبه می‌شود. در نهایت به منظور حفظ احتیاط بیشتر برای سلامتی شهروندان، بزرگترین شاخص به‌دست آمده از این دو روش محاسبه، به‌عنوان شاخص آن روز معرفی می‌شود.
مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی عددی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران افزود: با توجه به ماهیت آلاینده ازن که تولید آن ارتباط زیادی بهشدت تابش دریافتی از خورشید دارد معمولا بیشترین غلظت در ساعات بعدازظهر و به‌خصوص در روزهای گرم سال مشاهده می‌شود و با توجه به اعلام شاخص در ساعت ۱۱ صبح، طبیعتا شاخص اعلام شده برای ازن مربوط به بعدازظهر روز قبل خواهد بود اما برای حفظ سلامت شهروندان و اطلاع‌رسانی به‌موقع و امکان اخذ تصمیم لازم توسط شهروندان و مدیران شهری، شرکت کنترل کیفیت هوا از سال ۱۳۹۵ اقدام به ارائه شاخص برخط(آنلاین) در مورد آلاینده ازن و همان‌طور آلاینده ذرات معلق کرده است. به گفته شهبازی، شاخص برخط ساعت به ساعت محاسبه می‌شود و براساس آخرین ساعت، شاخص کیفیت هوا در اختیار عموم قرار می‌گیرد. نحوه محاسبه این شاخص براساس روش سازمان محیط زیست آمریکا است و در مورد آلاینده ازن، هشت ساعت آخر روز با تاکید بر آخرین ساعت دریافت داده در نظر گرفته می‌شود.
بنابراین برخلاف ادعای مطرح‌شده، شهروندان به‌راحتی از آخرین میزان این آلاینده مطلع می‌شوند. وی تاکید کرد که در کنار تهیه این شاخص و به منظور امکان بهره‌مندی همه شهروندان و مسئولان از گزارش‌های به‌روز کیفیت هوا، طی چندسال گذشته روش‌های متنوعی توسط این شرکت ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به سامانه airnow.tehran.ir، پایگاه اطلاع‌رسانی air.tehran.ir و اپلیکیشن تلفن همراه «کیفیت هوای تهران» اشاره کرد. ازن آلاینده هوا در فصول تابستان و بهار و زمانی است که شدت تابش خورشید افزایش می‌یابد. با توجه به وجود دی‌اکسید نیتروژن(NO۲)، تابش باعث شکسته‌شدن آن و ایجاد رادیکال اکسیژن و در نهایت هم تولید ازن می‌شود.
بنابراین یکی از مکانیسم‌های تولید ازن، چرخه‌ای است که با نور خورشید ارتباط دارد و هرچه شدت نور خورشید بیشتر باشد، ازن هم بیشتر می‌شود. بنا به اعلام وزارت بهداشت، بعد از ذرات معلق ۲.۵ میکرون، ازن خطرناک‌ترین آلاینده برای انسان است. خصوصا برای بیماران تنفسی، مبتلایان آسم و کودکان. زمانی که غلظت ازن افزایش می‌یابد، احتمال بروز علائم تنفسی و سرفه در کودکان و افرادی که فعالیت زیادی در فضای بیرون دارند، بیشتر است. همه افراد به‌ویژه کودکان، مبتلایان به آسم و افرادی که در فضای بیرون فعالیت سنگین دارند، تا حد امکان فعالیت‌هایشان در فضای بیرون از منزل را کاهش دهند و به‌ویژه از ساعت ۱۱ صبح تا ۱۶ تاحد امکان در فضای آزاد حضور نیابند.
