هیچ زمین صیفی و سبزی با فاضلاب آبیاری نمی‌شود

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، او گفت که اعضای هیأت دولت مصوب کرده‌اند تا کارگروهی با مسئولیت وزارت کشور و با عضویت وزارتخانه‌های بهداشت، جهاد کشاورزی، نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شود تا مطمئن شوند که کشاورزان به سمت آبیاری با آب سالم هدایت می‌شوند. او تأکید کرد که دولت مصر است تا کشت با آب آلوده متوقف شود و زیان کشاورزان نیز پرداخت خواهد شد.  موضوع آبیاری مزارع جنوب تهران از چند سال پیش، با حاشیه‌ها و واکنش‌های زیادی مواجه بود، حتی در دوره چهارم شورای شهر تهران، رحمت‌الله حافظی، یک عضو شورا در میانه همه تکذیب‌ها و اما و اگرها فاش کرد که همچنان زمین‌های زراعی مناطق جنوبی تهران با آب فاضلاب آبیاری می‌شوند، موضوعی که البته تأیید و رد نشد.

مهندس غلامرضا  شقاقی، مدیر اداره آب و فاضلاب مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، آبیاری کشت‌های جنوب تهران با آب فاضلاب را اگرچه رد نمی‌کند، اما با قاطعیت می‌گوید که این وضعیت نسبت به گذشته به مراتب کمتر شده است: «اما هم‌اکنون نیز روان آب‌هایی که به جنوب تهران منتهی می‌شود و همچنین نهر فیروزآباد، به آب فاضلاب آلوده است و کشاورزان نیز ناگزیر از این آب‌ها استفاده می‌کنند.»به گفته او، روان آب‌های متعددی در تهران وجود دارند که به آب‌های سطحی ریخته می‌شوند و متأسفانه در طول مسیر هم انشعاب فاضلاب‌های متعددی به آنها اضافه می‌شود. بسیاری از کشاورزان به‌ دلیل نا‌آگاهی، یا برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها یا چون دسترسی به منابع آب دیگر ندارند، از این روان آب‌ها برای آبیاری مزارع استفاده می‌کنند. البته اغلب کشاورزان به‌دلیل همین موضوع تغییر الگوی کشت داده‌اند و به‌جای کشت محصولات خام مثل سبزیجات و صیفی‌جات، محصولات صنعتی مثل ذرت برای دام می‌کارند.

شقاقی براساس گزارش‌هایی که در همین زمینه به وزارت بهداشت ارائه شده است، می‌گوید که بیشترین حوزه تخلف در جنوب تهران و حوزه شهرری اتفاق می‌افتد و در نقاط دیگر تهران هم به‌صورت پراکنده دیده می‌شود. البته در یک روند مقایسه‌ای نسبت به سال گذشته کشت محصولات خام کمتر شده است. اما هنوز گزارش 6 ماهه امسال به وزارت بهداشت ارائه نشده است و نمی‌توان در این باره به آمار مشخصی اشاره کرد.

وی با تأکید بر اینکه استفاده از آب فاضلاب برای هر نوع کشتی مخاطره‌آمیز است و حتی سلامت عمومی مصرف‌کننده و کشاورز را هم تهدید می‌کند، می‌گوید: اما بیشترین خطر متوجه محصولات خام است، براین اساس اولویت ما جلوگیری از کشت این نوع محصولات است. البته وزارت جهاد کشاورزی هم به‌دنبال تغییر الگوی کشت است و اگر کشاورزی تخلف کند، حتماً به دادگاه معرفی می‌شود. این وضعیت البته موجب شده تا کشاورزان هم راغب به تغییر الگوی کشت شوند، اگرچه استفاده از فاضلاب برای خود آنها نیز بسیار خطرناک است.

شقاقی همچنین به تشکیل کمیته‌هایی در وزارت بهداشت برای نظارت و کنترل مزارع زیر کشت اشاره می‌کند و می‌گوید که برنامه‌ای با عنوان «ایمنی فاضلاب» را هم پیگیری می‌کنند. این برنامه هم‌اکنون به‌صورت آزمایشی در کرج و بخش‌هایی از تهران از جمله منطقه کهریزک درحال اجراست که مراحل نهایی خود را طی می‌کند و قرار است امسال در بعضی استان‌های دیگر هم پیاده شود. برمبنای این برنامه، جریان روان آب‌ها و فاضلاب‌ها شناسایی شده، اینکه در کجا قرار دارند یا چه خطراتی را متوجه محیط می‌کنند و البته به راهکارهای مقابله با آن هم اشاره شده است اما هنوز گزارش نهایی نشده و به همین علت نمی‌توان درباره نتایج آن صحبت کرد.

این مقام مسئول در وزارت بهداشت با اشاره به تصفیه فاضلاب خانه‌ها در تهران می‌گوید: هم‌اکنون تصفیه خانه‌های متعددی در تهران وجود دارد مثل تصفیه خانه اکباتان یا شهرک غرب، اما تنها 50 درصد فاضلاب تهران تصفیه می‌شود و مابقی یا وارد چاه‌های جذبی شده و وارد منابع آبی می‌شود یا وارد روان آب‌ها خواهد شد. متأسفانه واحدهای صنعتی غیرمجاز هم فاضلاب خود را وارد روان آب‌ها می‌کنند که این مشکل را دوچندان کرده است. درصورتی که اگر آب فاضلاب تصفیه شود، مشکل سلامت عمومی را تهدید نخواهد کرد.

شقاقی درباره اینکه چرا نمی‌توان با متخلفان برخورد جدی کرد و دیگر اجازه نداد تا زمین‌های زراعی را با آب فاضلاب آبیاری کنند، می‌گوید: متأسفانه این کار در اغلب زمین‌های زراعی به‌صورت غیرعلنی و مخفیانه اتفاق می‌افتد و یکی از دلایلی که بازرسان ما نمی‌توانند شناسایی کنند هم همین موضوع است. ما برای شناسایی متخلفان دچار مشکل هستیم. برخی کشاورزان هم در روز از آب سالم استفاده می‌کنند اما در شب، مسیر انشعاب آب را تغییر می‌دهند و از آب فاضلاب استفاده می‌کنند. بازرسان ما از زباله‌هایی که روی زمین‌های زراعی باقی مانده، متوجه استفاده از آب فاضلاب می‌شوند. چون خود کشاورزان ادعا دارند که از آب فاضلاب استفاده نمی‌کنند. به هرحال قانون، استفاده از آب فاضلاب را ممنوع کرده است و متخلفان به دادگاه معرفی می‌شوند.

انتقاد از تخریب قنات های تهران

حسن خلیل آبادی، عضو شورای شهر تهران با رد هرگونه آلودگی آب مزارع جنوب تهران و بویژه حوزه ری با آب فاضلاب می‌گوید: کشاورزان ری دارای سند رسمی حقابه‌ای هستند که از قدیم از حوضه آبریز البرز، سد کرج، جاجرود و رودخانه کن تأمین می‌شود. حالا همین حقابه به آب شرب مردم تهران تبدیل شده است که بعد به‌صورت آب فاضلاب دوباره به‌همین جریان بر می‌گردد. اما این آب فاضلاب به زمین‌های سبزی و صیفی نمی‌رود و تنها محصولات صنعتی و غلات مثل گندم و جو و ذرت با این آب آبیاری می‌شود که آن هم به گفته کارشناسان بهداشت، مشکلی ندارد. مردم مطمئن باشند که فرمانداری، اداره جهاد و وزارت بهداشت مانع آبیاری زمین‌های سبزی و صیفی با آب فاضلاب می‌شوند البته ممکن است تخلفی رخ دهد که آن هم زیاد نیست.

به‌گفته وی، مزارع جنوب تهران و ری بویژه در مناطق فشافویه، قلعه نو و کهریزک با آب چاه و قنات آبیاری می‌شوند البته روان آب‌هایی هم از مسیر رودخانه کن، کرج و سد امیرکبیر به این حوضه ریخته می‌شود، اما مسأله اینجاست که در طول مسیر آلوده می‌شوند، چراکه مردم رعایت نمی‌کنند و حتی کارخانجات و واحدهای صنعتی هم فاضلاب را به داخل همین روان آب‌ها می‌ریزند.

خلیل آبادی با انتقاد از تخریب قنات‌های تهران در طول این سال‌ها و بویژه بعد از حفر کانال‌های مترو می‌گوید: در تهران زمانی 5 هزار حلقه چاه وجود داشت. مادر چاه‌ها هم در بازار تهران، دروازه دولاب و میدان اعدام بود اما متأسفانه روی این قنات‌ها، ساخت و ساز کردند و همین موجب شد تا آب چاه‌ها با روان آب‌های سطحی مخلوط شده و آلوده شوند. اما همین آب آلوده هم اجازه ورود به مزارع را ندارد. احتمالاً بحثی که گفته می‌شود مزارع جنوب تهران آلوده است هم از همین موضوع نشأت می‌گیرد. سال گذشته آبی را که به مزارع صیفی و سبزی می‌رفت آزمایش کردیم و متوجه شدیم که آلوده نیست. حتی آبی که به مزارع محصولات صنعتی می‌رفت هم مشکل حادی نداشت.

وی درباره آب نهر فیروزآباد هم این‌طور توضیح می‌دهد: از آب این نهر برای مزارع غلات و ذرت استفاده می‌شود. حتی در زمین‌های زراعی اطراف اتوبان امام علی هم اگر دقت کنید، متوجه می‌شوید در کنار آب فاضلابی که از وسط اتوبان می‌گذرد، آب سالمی هم عبور می‌کند که از آب قنات سرچشمه می‌گیرد. مزارع اطراف از این آب سالم آبیاری می‌شوند.

این عضو شورا با اشاره به بی‌توجهی مسئولان برای توسعه تصفیه‌خانه‌های فاضلاب می‌گوید: در ری فقط یک تصفیه خانه فاضلاب وجود دارد که آب آن‌ هم به زمین‌های زراعی ورامین می‌رود. اما این آب بیش از سهم این شهر به کشاورزان اختصاص می‌یابد، این درحالی است که کشاورزان ری با مشکل تأمین آب سالم مواجهند. تصفیه‌خانه‌های غرب تهران هم از این آب برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کنند و هیچ آبی به کشاورزان نمی‌فروشند. البته آب فاضلابی که به‌ سمت جنوب تهران می‌رود از نهر فیروزآباد، نهر سرخه حصار و نهر کن می‌گذرد که باید تصفیه خانه داشته باشند.