بورس کالا، راه حذف دلالان از بازار محصولات کشاورزی/ تعاونی‌های روستایی مانع استفاده کشاورزان از مزایای بازار سرمایه
بخش کشاورزی همواره با مشکلات بسیاری در حوزه خرید و فروش کالا همراه بوده، و در این میان کشاورزان به جهت واسطه‌گری اغلب متحمل ضررهای فراوان می‌شوند. به همین منظور باید شرایطی را فراهم ساخت تا راه ورود این محصولات به بازار سرمایه تسهیل شود.
اقتصادآنلاین - میلادعبداللهی؛ بخش کشاورزی تاکنون نتوانسته به درستی از ظرفیت‌های بورس کالا برای حمایت از کشاورزان و تولیدکنندگان بهره‌گیرد. عوامل مختلفی از جمله: واسطه‌گری، بی‌اطلاعی قشر وسیعی از کشاورزان نسبت به مزایای عرضه کالا دربورس و همچنین نوسان نرخ ارز را می‌توان به عنوان مهم‌ترین دلایل این معضل برشمرد.
پیشتر تعدادی از مسئولان بازار سرمایه، کارشناسان و نمایندگان خانه ملت نسبت به این مسئله اظهار نظرهای متفاوتی را بیان کرده‌اند.
چندی قبل نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در مصاحبه با یکی از پایگاه‌های خبری در خصوص تاثیر عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا گفت: ساماندهی به بازار معاملات محصولات کشاورزی باید دیر یا زود انجام شود که یکی از مقاصد اصلی در این مسیر، عرضه محصولات در بورس کالا است.
او همچنین با اشاره به اینکه محصولات جدیدی در حوزه کشاورزی در راه ورود به بورس کالا قرار دارد گفت: عرضه و طراحی ابزارهای مالی روی محصولاتی، چون پسته، خرما، کشمش و گیاهان دارویی پس از زعفران و زیره می‌تواند علاوه بر شفاف‌سازی قیمت‌ها و حجم معاملات، کمک شایانی به رونق تولید کند. کشاورزان کشور رفته‌رفته در حال آشنایی با سازوکار بورس کالا و امکان فروش محصولاتشان با قیمت‌های مناسب در این بستر معاملاتی هستند. این اتفاق منجر به رشد عرضه و معاملات محصولاتی از این دست، افزایش کیفیت کالاها و رسیدن کشاورزان به حقشان در معاملات خواهد شد.
از سوی دیگر نیکزادی، از اعضای کمیسیون کشاورزی و آب مجلس شورای اسلامی نسبت به این موضوع و همچنین عرضه خرما در بورس کالا اظهار داشت: خرما محصولی فسادپذیربوده و معامله آن بایستی طی بازه زمانی مشخص انجام، و روانه بازار شود.
این نماینده با تاکید براینکه قیمت خرما در مقاطعی از سال (ماه‌های رمضان و محرم) کاذب است گفت: این محصول به شکل واقعی در بورس کالا عرضه نمی‌شود، اما تلاش برای حاصل شدن این مهم می‌تواند دست واسطه‌گری را از بازار کوتاه کند، ضمن آنکه باید سردخانه‌ها استاندارد و زیر ساخت‌های کافی برای میل به این هدف فراهم شود.
به همین منظور خبرنگار اقتصادآنلاین برای پیگیری از آخرین وضعیت عرضه محصولات کشاورزی و چالش‌های موجود درآن گفتگویی را با دو تن از کارشناسان بازار سرمایه و بورس انجام داد.
مهدی مهدوی یکی از کارشناسان بازارسرمایه نسبت به اینکه چرا بخش کشاورزی در کشور ما برای حمایت از تولیدکنندگان محصولات زراعی از توانایی‌های بازار بورس استفاده نمی‌کند اظهار داشت: می‌توان سیاست‌‌های حاکم بربازار را مشکلی دست و پا گیر برای عدم انجام این مهم دانست. به طور مثال در گذشته مواردی همچون شکر، گندم و سایر محصولات در بورس عرضه می‌شد، اما رفته رفته با نوسان نرخ ارز تعادل بازار بهم خورد و تعدادی از آن‌ها بازار سرمایه را ترک کردند.
وی همچنین در خصوص نتیجه عرضه زعفران در بورس گفت: زعفران را باید به عنوان کالایی حساس قلمداد کرد، به گونه‌ای که انبار کردن آن کاری دشوار است و برای بررسی کیفیت، باید پس از دریافت آن را به آزمایشگاه تحویل داد. انجام این مراحل معاملات را دشوار کرده است. اما با وجود مسائلی از این دست هنوز هم به طرق مختلف مشتری پای میز حاضر می‌شود و این نشان از موفقیت معاملات آتی زعفران در بورس کالاست.
زهره غلامرضایی یکی دیگراز کارشناسان بازار سرمایه نیز نسبت به وجود مسائل و مشکلات مطرح شده جهت عرضه محصولات کشاورزی در بورس، با خبرنگار اقتصادآنلاین به گفتگو پرداخت.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: کشاورزی از جمله بخش‌های بورس کالا بود که کارگزاری‌ها نیز جواز فعالیت در این حوزه را داشتند اما به دلیل اینکه عرضه و تبلیغی در این قسمت انجام نمی‌شد به طبع، سود و علاقه‌ای برای سرمایه‌گذاری در میان نبود. اما از سال 94 پشتیبانی امور دام کشور، از سوی وزارت جهاد کشاورزی ملزم به رعایت بحث خرید تضمینی شد. به طور مثال: خوراک دام خریداری شده از کشاورزان، باید تمام و کمال شفاف‌سازی شده و در بورس کالا عرضه شود. مطابق با این ابلاغیه آن‌ها مکلف شدند بر خلاف میل باطنی، به بازار بورس ورود کنند که این موضوع شرایط را برای آن‌ها که واسطه بین کشاورز و وارد کننده بودند، سخت می‌کرد.
وی افزود: در بورس وضعیت خریدار و فروشنده و مباحث مالی، شفاف و مشخص است و این موضوع همواره مورد استقبال واردکنندگاه قرار می‌گیرد، چراکه در بازار بورس زمان تسویه کوتاه و مشخص است و آن‌ها به جای آنکه پولشان را از دولت آن هم در مدت طولانی بگیرند ظرف سه روز با بورس تسویه می‌کنند.
غلامرضایی افزود: معامله گندم و جو برای دولت این مزیت را داشت تا با قیمت مناسب محصولات را به فروش رساند، به طور مثال دولت به کشاورزان وعده داد با صرف مبلغ مشخصی اقدام به خرید گندم و جو خواهد کرد. این محصولات با عرضه در بورس نه تنها از مبلغ پرداخت شده به کشاورزان فراتر می‌رفت، بلکه در این میان سود خوبی هم به جیب دولت واریز می‌شد. این عوامل علاوه برآنکه دولت و کشاورزان را ترغیب کرد تا محصولات بیشتری را وارد بازار سرمایه کنند منجر شد تا از آن طریق به طور شفاف پول خوبی به دست آورند.
او در ادامه گفت: سال گذشته مسائلی همچون کمبود محصول، سیل و ...، شرکت پشتیبانی دام را برآن داشت تا دست به واردات از کشورهایی چون قزاقستان و روسیه بزند، به عبارتی عوامل نامبرده ذخیره‌سازی‌ها را با مشکل مواجه کرد و محصولات به عرضه بورس نرسید.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: در این میان کشاورزان استان خوزستان، از عرضه محصولات خود در بورس استقبال بیشتری به عمل‌آوردند و این امر شرایطی را فراهم ساخت تا دست واسطه‌گران از محصولات استان‌های جنوبی کوتاه شود.
وی در خصوص تجربه عرضه زعفران در بورس نیز تصریح کرد: برخلاف اینکه تجربه بدی نبود، اما متاسفانه عرضه فعلی این محصول نیز نوعی واسطه‌گری است، چرا که تحویل‌گیرنده‌ای برای آن مراجعه نمی‌کند، به عبارتی زعفران با سپرده کالایی (تلفیق سپرده و سهام)، شکل سهام به خود گرفت، در حالی که پیش از آن به عنوان کالا معامله می‌شد.
غلامرضایی در خصوص عوامل گرانی قیمت خرما و عدم عرضه آن در بورس گفت: قیمت خرما بسیار غیر معقول است. از طرفی متاسفانه بورس برای کشاورزان تعریف درستی ندارد، بسیاری از آن‌ها اطلاعات مکفی در این زمینه را ندارند و ازسویی تعاونی‌های روستایی نسبت به حضورکشاورزان در بورس مقاومت نشان می‌دهند. به طور مثال زمانی بود برای عرضه پرتقال جیرفت در بورس به عمد قیمتی را قرار دادند که مشتری برای آن حاضر نشود. متاسفانه رایزنی‌های بیرونی، مانع از انجام شفاف‌سازی می‌شود. به عبارتی چندین سال است واسطه‌گران محصولات کشاورزان را با قیمت ناچیز می‌خرند و انبار می‌کنند و در زمانی که فصل آن گذشته اقدام به فروش آن می‌کنند. خوشبختانه این مهم برای کشاورزان استان خوزستان تا حدود زیادی جا افتاد و ما باید تلاش کنیم در سایر استان‌ها هم مسئله به این مهمی را به جامه عمل بپوشانیم تا مورد استقبال قرار گیرد.
او در پایان تاکید کرد: ما نیازمندیم تا زمینه‌ای را فراهم کنیم که به وسیله آن بتوان با کشاورزان صحبت و آن‌ها را نسبت به مزایای بورس متقاعد کرد به گونه‌ای که محصولات خود را وارد این بازار کرده و دلالان زحمات این عزیزان را با قیمت ناچیز صاحب نشوند.
