معادلات ترامپ چطور با سرنگونی پهپاد ۱۳۰ میلیون دلاری تغییر کرد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خبرآنلاین، ماجرا از بامداد روز پنجشبه شروع شد. زمانی که بر اساس بیانیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام شد که یک فروند پهپاد جاسوسی "گلوبال هاوک "امریکا بعد از تجاوز به حریم سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه روبروی  کوه مبارک استان هرمزگان، هدف آتش پدافند نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت و سرنگون شده است.

در ابتدا مقام‌های آمریکا تلاش در انکار ضمنی ماجرا داشتند و اعلام شد که  هیچ هواپیمای آمریکائی در زمان مورد اشاره فعالیتی در حریم هوائی ایران نداشته است. اما با گذشت ساعاتی سرانجام مقام‌های آمریکایی هدف قرار گرفتن پهپاد خود را به صورت رسمی تائید کردند. منابع دولتی در گفت و گو با رسانه‌ها اعلام کردند که پهپاد این کشور با موشک زمین به هوای ایران سرنگون شده است.

پس از مدتی در بیانیه‌ای رسمی ارتش آمریکا همزمان با تائید هدف قرار گرفتن پهپاد این کشور ادعا شد که پهپاد مورد اشاره در حال پرواز بر فراز آبهای بین‌المللی بوده و وارد حریم ایران نشده است.کاپیتان «بیل اِربِن» (Bill Urban) سخنگوی ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در این خصوص ادعا کرد: پهپاد آمریکائی پروازی بر فراز حریم هوائی ایران نداشته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در همین زمان در بیانیه‌ای اعلام کرد که نسبت به ورود غیر قانونی و تجاوز کارانه هر نوع شیی و پرنده متجاوز خارجی به آسمان کشور و هرگونه تجاوز به قلمرو جمهوری اسلامی ایران و نقض حریمهای آن قاطعانه هشدار می دهیم و تمامی مسئولیت عواقب آنرا متوجه تجاوزکاران می دانیم.

محمد جواد ظریف،وزیر امور خارجه هم که برای دیدار با همتای ترکیه‌ای خود به اصفهان کرده بود در اولین توئیت خود در این رابطه نوشت:

 ایالات متحده علیه ایران تروریسم اقتصادی به راه انداخته، علیه ما اقدامات پنهانی انجام داده و اکنون به قلمرو ما دست درازی کرده است. ما به دنبال جنگ نیستیم ولی غیورانه از آسمان، زمین و آب‌های خود دفاع خواهیم کرد. ما این تجاوزگری جدید را به ملل متحد خواهیم برد و نشان خواهیم داد که ایالات متحده درباره آب‌های بین‌المللی دروغ می‌گوید.

در مقابل ترامپ در توئیتر بار دیگر فعال شد و در اولین واکنش توئیتری خود به ماجرا نوشت: ایران اشتباه بسیار بزرگی مرتکب شد.

خیلی‌ها این توئیت را به معنای احتمال واکنش سریع آمریکا قلمداد کردند. اما مدت کوتاهی پس از این توئیت ترامپ در جریان دیدار با نخست وزیر کانادا ناگهان موضع‌گیری خود را تغییر داد. او در این نشست گفت: این حادثه می‌تواند محصول یک اشتباه فردی بوده باشد.

او که هم چنان بر اینکه ایران اشتباه کرده تاکید می‌کرد گفت: آن‌ها مرتکب یک اشتباه شدند، فکر می‌کنم یک ژنرال یا یک نفر بوده است که مرتکب اشتباه شده است. خوشبختانه آن هواپیما غیرمسلح بود و سرنشینی نداشت. آن پهپاد به روشنی بر فراز آب‌های بین‌المللی بود.»

با ادامه پیدا کردن ادعاهای مقام‌های آمریکا درباره پرواز پهپاد جاسوسی این کشور در آبهای بین‌المللی این بار محمد جواد ظریف با انتشار دو نقشه در توئیتر خود به صورت رسمی جزئیات جغرافیایی و زمانی ماجرا را اعلام کرد.  ظریف در توئیت خود نوشت: «در 00:14 بامداد، پهپاد در وضعیت پنهان‌کاری از امارات متحده عربی به هوا برخاست و حریم هوایی ایران را نقض کرد. پهپاد در ساعت 04:05 در مختصات (25°59'43"N57°02'25"E) در نزدیکی کوه مبارک هدف قرار گرفت. ما بخشهایی از پهپاد نظامی ایالات متحده را در آب‌های سرزمینی ایران در جایی که هدف قرار گرفت، بازیابی کردیم.»

این ماجرا در واقع نشان داد ایران اسناد و مدارک کافی برای ارائه جهت ثابت کردن تجاوز پهپاد آمریکایی به حریم هوایی ایران را در اختیار دارد. نکته مهم دیگر توئیت ظریف این بود که ایران قدرت و توانایی آن را داشته است که پهپاد پیشرفته‌ای را هدف قرار دهد که در وضعیت پنهان‌کاری در حال پرواز بوده و در واقع قرار بوده که رادارگریز باشد.

دبیر کل سازمان ملل با بالا گرفتن تنش‌ها روز گذشته از طرف‌ها خواست تا از خود حداکثر خویشتنداری را نشان دهند.

بدون سرنشین اما راهبردی

سرنگون کردن هواپیمای بدون سرنشین آمریکا ماجرایی راهبردی به حساب می‌آید. پهپادی از نوع «ام کیو ۴ سی» به نام «ترایتن» که در واقع گونه‌ای از پهپاد «آر کیو ۴» گلوبال‌هاوک است که در نیروی دریایی آمریکا به‌کار گرفته می‌شود و مختص فعالیت‌های تجسسی است. کارشناسان امنیتی می‌گویند سرنگونی این پهپاد بیشتر از هر چیزی باعث شد که  آمریکا وجهه خود را از دست دهد. چون همیشه این کشور روی قدرت و رادارگریزی تجهیزات تجسسی خود مانور تبلیغاتی گسترده‌ای‌دارد. بحث درباره پهپادی است که عرضش از یک بال تا بال دیگر حدود ۴۰ متر است و تقریباً شبیه هواپیماهای تجاری است. این سیستم پهپادی به نام جاروبرقی اطلاعات شناخته می‌شود، چرا که انباشته از تکنولوژی‌های برتر تجسسی برای عملیات‌های نظارت و شناسایی است. نکته مهم دیگر پرواز این پهپادها در ارتفاع بسیار بالاست که هدف قرار دادن آن را بسیار سخت‌تر می‌کند.

نشست بدون نتیجه

شب گذشته مقام‌های کاخ سفید نشستی اضطراری درباره واکنش به این ماجرا تشکیل دادند. همچنین در خبری اعلام شد که رهبران کنگره هم برای جریان قرار دادن آنها از وضعیت موجود به کاخ سفید دعوت شده‌اند. از نتایج این نشست‌ها اما هیج خبری منتشر نشد و مذاکرات بدون صدور بیانیه‌ای به پایان رسید. ایران اما همزمان سفیر سوئیس در تهران را به وزارت خارجه احضار کرد تا پیام ایران را به مقام‌های آمریکا برساند. این ماجرا باعث اختلاف‌ها گسترده‌ای در داخل آمریکا هم شد. جو بایدن،مهمترین رقیب ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ در رشته توئیتی از سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در قبال ایران انتقاد کرد. او سیاست‌های ترامپ در قبال ایرانه را "فاجعه" خواند که او خود مسبب آن است.

عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در تماس فوری با سفیر سوئیس در تهران به عنوان حافظ منافع آمریکا، اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران به دولت آمریکا به خاطر تعرض به حریم هوایی کشورمان را به وی ابلاغ کرده و گفت مدارک انکارناپذیری مبنی بر حضور این پهپاد در فضای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و حتی قطعاتی از لاشه این پهپاد در آب‌های سرزمینی ایران به دست آمده است.معاون وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید مجدد بر اینکه جمهوری اسلامی ایران خواهان جنگ و درگیری در منطقه خلیج فارس نیست، نسبت به هر گونه اقدام نسنجیده نیروهای آمریکایی در منطقه هشدار داده و گفت جمهوری اسلامی ایران در دفاع از آب و خاک خود قاطعانه عمل کرده و لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد.

مجید تخت روانچی، نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد هم گفت: در نامه ای به دبیرکل سازمان ملل متحد مختصات دقیق محل اصابت پهپاد آمریکایی را که در حریم ایران بود، ارائه داده و تاکید کرده ایم که به دنبال جنگ نیستیم اما در برابر هرگونه تعدی، دفاع خواهیم کرد.

عقب‌نشینی ترامپ؟

بامداد جمعه بود که روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد که ترامپ ابتدا با واکنش نسبت به این موضوع موافقت کرده بود اما دیشب ناگهان منصرف شد. در این گزارش ادعا شده که ترامپ ابتدا با حملاتی محدود به خاک ایران موافقت کرده اما پس از مدتی این ماجرا را لغو کرده است. نیویورک تایمز مدعی شده که هواپیماها در هوا و  کشتی‌های آمریکا در موقعیت بوده‌اند اما همه چیز لغو شد. اکنون اما سازمان تنظیم مقررات حمل و نقل هوایی آمریکا به شرکت ها و خطوط هوایی این کشور دستور داده که از مسیر تنگه هرمز و دریای عمان استفاده نکنند. گفته می‌شود آنچه دستور لغو واکنش سریع عنوان شده پس از جلسه رهبران کنگره با ترامپ صورت گرفته است. روزنامه نیویورک تایمز نوشته است که مشاوران و مقامات دولت آمریکا در مورد واکنش نظامی اختلاف نظر داشتند و در حالیکه شماری از مقامات وزارت خارجه و شورای امنیت ملی با چنین اقدامی موافق بودند، منابع نظامی ابراز نگرانی می‌کردند که ممکن است حمله نظامی در حال حاضر به درگیری گسترده‌تر در منطقه منجر شود و آمریکاییان را به خطر اندازد.

ولادیمیر پوتین،رئیس جهموری روسیه هم هشدار داده که هرگونه اقدام نظامی علیه ایران برای منطقه فاجعه بار خواهد بود. امانوئل مکرون،رئیس جمهور فرانسه هم در اولین واکنش خود نسبت به این ماجرا گفته است: «مسئولیت ما دعوت به آرامش است. هر آنچه در توان داریم را به کار می‌گیریم تا اوضاع آرام بماند.»