سایه روشن مهاجرت افغان‌ها از اقتصاد ایران
«دوشنبه» وسایلش را جمع کرده و می‌خواهد به کشورش بازگردد. برای ماندن بهانه‌ای ندارد و مطمئن است در افغانستان فرصت‌های کاریش بیشتر خواهد شد.
به گزارش اقتصادآنلاین، ایران نوشت: از کار در ساختمان‌ها فعالیت خود را شروع کرده و چهار سالی است که در یکی از بنگاه‌های تولیدی مشغول به کار است. دوشنبه می‌گوید: خیلی از هم ولایتی‌هایش در واحدهای تولیدی کار می‌کنند که همه آنها را به اسم زیرپله‌ای می‌شناسند. وی می‌گوید: ما در بخش‌هایی از اقتصاد ایران فعالیت داریم که هیچ ایرانی توانایی کار در آن را ندارد، مانند کار در کارگاه‌های آجرپزی. بارها چند ایرانی همکار ما شدند ولی دوام نیاوردند. وی می‌گوید: فکر نمی‌کردم روزی بخواهم اینجا را ترک کنم چرا که در این 17 سال با حال و هوای ایران خو گرفته‌ام.
«جمعه» هم روزهای آخری است که در ایران کار می‌کند. او می‌گوید: وقتی کار ساختمانی که در آن هستم به پایان برسد، می‌روم. البته قصد داشتم زودتر ایران را ترک کنم ولی کارفرما تا زمانیکه کار به پایان نرسد تسویه حساب نمی‌کند.
وی گفت: شرایط کار در ایران بسیار خوب است و در تمام این سال‌ها حتی زمستان‌ها رونق ساخت و ساز بود اما با افزایش قیمت دلار ماندن در ایران برای ما که می‌خواهیم پول پس‌انداز کنیم و برای خانواده خود بفرستیم به صرفه نیست.
چه تعداد نیروی کار افغان داریم؟
خروج افغان‌ها از ایران خبری است که این روزها اقتصاد کشور را درگیر کرده است. برخی از منابع می‌گویند بیش از 100 هزار نیروی کار افغان، ایران را ترک کرده‌اند و در کشور خود به‌دنبال کار هستند. در این میان عدد 180 هزار نفر هم شنیده می‌شود. از آنجا که عدد درستی از نیروی کار افغان در کشور موجود نیست نمی‌توان به اعداد عنوان شده تکیه کرد.
آمارهای غیر رسمی گویای آن است که در ایران بیش از 350 هزار تبعه کشورهای همسایه وجود دارد. البته این تعداد نیروی کار هستند که به ایران مهاجرت کردند و شامل افرادی که در سفارتخانه‌ها و سایر مجموعه‌ها فعالیت می‌کنند، نمی‌شود.
ایرانی‌ها جای افغان‌ها را می‌گیرند؟
اما خروج اتباع افغان که سال‌ها در ایران همچون موطن‌شان فعالیت کرده‌اند، چه تبعاتی در حوزه صنعت و کسب و کار دارد؟ آیا اقتصاد کشور بعد از خروج آنها، با چالش روبه رو می‌شود؟ سؤال دیگر این است که نیروی کار داخلی می‌تواند جای افغان‌ها را بگیرد؟ برای پاسخ به این سؤالات، سراغ نمایندگان وزارت صنعت، اتاق بازرگانی و کانون کاریابی رفتیم و هر کدام استدلال‌هایی داشتند که خواندنی است.
واحدها به سمت اتومات شدن پیش می‌روند
محسن صالحی نیا، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت خروج افغان‌ها از ایران را معضلی برای اقتصاد کشور نمی‌داند و معتقد است: «افغان‌ها در واحدهای تولیدی که کارسنگینی دارد، فعالیت می‌کنند. آنها بعضاً در کارهای مربوط به ریخته گری، کوره و آهنگری مشغول هستند. حال اگر افغان‌ها از این فعالیت‌ها بروند، واحد تولیدی به سمت اتومات یا حداقل نیمه اتومات شدن پیش می‌رود.»
ایجاد شغل برای کارگران ایرانی
وی با اشاره به نقش و جایگاه افغان‌ها در توسعه اقتصاد کشور که در دهه‌های اخیر رقم خورد، ادامه داد: «اتفاق دیگری که با خروج افغان‌ها از ایران رخ می‌دهد ایجاد اشتغال برای نیروی کار داخل کشور است. با جذب نیروی کار تا حدودی معضل اشتغال کشور هم حل خواهد شد.»
بروز چالش را بعید می‌دانم
وی خاطرنشان کرد: «برخی از صنایع که اتباع همسایه در آن فعالیت می‌کنند به صنایع انرژی بر معروف هستند، بدین جهت با خروج افغان‌ها این صنایع به سمت به روزرسانی حرکت خواهند کرد و به مرور زمان صنایع نوین جایگزین صنایع سنتی می‌شود.» صالحی نیا اذعان داشت: «من هر گونه تأثیر منفی بر صنایع را در پی خروج افغان‌ها بعید می‌دانم.»
اقتصاد کشور از خروج افغان‌ها تأثیر می‌گیرد
مجتبی بهاروند، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره خروج افغان‌ها از ایران و تأثیری که این امر بر کارگاه‌های تولیدی می‌گذارد، گفت: «در استان خراسان تعداد زیادی از افغان‌ها در مزارع، باغ‌ها، کارخانه‌های آجرپزی و کارگاه‌ها فعالیت می‌کنند. با خروج اتباع همسایه به‌طور قطع اختلال در نظام اقتصادی کشور پدید می‌آید.»
وی افزود: «افغان‌ها به‌خروج از ایران علاقه‌مند نیستند اما شرایط اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی باعث شد که آنها برای برگشتن به کشورشان مصمم شوند.»
ایرانی‌ها مشاغل افغان‌ها را تصاحب نمی‌کنند
بهاروند اذعان داشت: «درست است که با خروج افغان‌ها از ایران، فرصت شغلی برای نیروی کار ایرانی فراهم می‌شود ولی مشاغلی که نیروهای افغان انتخاب کرده بودند نیروی کار کشورمان حاضر به ادامه آن نیستند، چرا که این مشاغل بسیار سخت و طاقت فرسا است.»
افزایش هزینه‌ها
عضو اتاق بازرگانی مشهد ادامه داد: «اتفاق دیگری که در این حوزه رخ می‌دهد افزایش هزینه‌های تولید است، نیروی افغان با حداقل دستمزد و حتی بدون بیمه فعالیت می‌کند اما نیروی کار ایرانی حاضر نیست چنین موضوعی را بپذیرد و حتی در هنگام کار می‌تواند از کارفرمای خود شکایت کند اما کارگر افغان چنین کاری را انجام نمی‌دهد. وقتی دستمزد افزایش پیدا کند، کارفرما بر قیمت محصول خود می‌افزاید.»
وی خاطرنشان کرد: «البته با شرایط شغلی که برای کشور پیش آمده شاید نیروی کار ایرانی هم با همان شرایطی که افغان‌ها کار می‌کردند، فعالیت کنند و تمام سختی‌ها را بپذیرند.»
اتباع همسایه شرایط سخت را قبول کردند
حسین ساروخانی عضو کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی و نایب رئیس کانون کاریابی‌های کشور نیز درباره خروج اتباع افغان از ایران و تبعاتی که بر اقتصاد ایران می‌گذارد، گفت: «اتباع کشورهای دوست و همسایه که برای کار به ایران آمدند تمام شرایط سخت را پذیرفتند و با حداقل حقوق فعالیت می‌کنند، این در حالی است که جوانان کشورمان حاضر نیستند یا حتی تمایل ندارند که کارهای اتباع افغان در ایران را انجام دهند.»
نیروی کار افغان تمایل به برگشت ندارند
وی با بیان اینکه نیروی کار افغان تمایل به برگشت ندارند و تنها مباحث اقتصادی باعث شده که به فکر رفتن از ایران باشند، تصریح کرد: «برخی از نیروی کار افغان در ایران ازدواج کردند و صاحب فرزند شدند بدین جهت آنها ماندگار شدند، ولی افرادی که چنین وابستگی‌هایی را ندارند، می‌خواهند در کشورشان صاحب شغل و درآمد شوند.»
ساروخانی اظهارداشت: «جای تأسف دارد که بخشی از نیروی کار افغان از حداقل حقوق و مزایا (از جهت کار در واحد تولیدی)محروم هستند، اگر آنها از این منظر مشکلی نداشتند می‌توانستیم نیروی کار افغان را که در فعالیت‌های دشوار کار می‌کنند حفظ کنیم.»
آمار دقیقی از نیروی کار افغان در ایران نداریم
عضو کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی در پاسخ به این سؤال که چه تعداد نیروی کار افغان درایران وجود دارد، توضیح داد: «تا چندی پیش مجوز تمدید و سایر امور مربوط به اتباع کشورهای دوست و همسایه را کانون کاریابی‌های موضوع ماده 20 می‌داد.
زمانیکه صدور مجوزها با کانون کاریابی‌ها بود می‌توانستیم تعداد نیروی کار را اعلام کنیم از زمانیکه وزارت کشور این مسئولیت را به دفاتر خدمات اتباع داد عدد مشخصی نداریم و البته این اتفاق باعث شد 70 کانون کاریابی‌های موضوع ماده 20 تعطیل شود.»
خروج افغان‌ها نمی‌تواند برای اقتصاد ایران خبر خوبی باشد، چرا که بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور تأثیرمتفاوتی دارد. آنها به‌عنوان نیروی کار در حوزه‌هایی فعالیت داشته و دارند که ایرانی‌ها حاضر به انجام آنها نبودند، حال به‌نظر می‌رسد که آثار خروج آنها از بخش‌های مختلف اقتصاد در میان مدت نمایان می‌شود.
