پاسخ ایران درباره ابهام در "بازدید" یا "بازرسی"

سازمان انرژی اتمی ایران، در پاسخ به مقاله‌ای با عنوان «ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هسته‌ای ، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است یا بازدید» که سوم دی‌ماه جاری در یکی از سایت‌های خبری منتشر شده است، توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر به شرح زیر منتشر کرد: به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، همان‌گونه که مسوولین سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت خارجه پیشتر اعلام نموده‌اند اجازه بازدید از کارخانه آب سنگین اراک حسب درخواست اولیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شده است و با امضای بیانیه مشترک میان سازمان و آژانس که در بند دوم ضمیمه آن با اشاره به هدف بازدید به شرح زیر آمده، رسمیت یافته است. «تأمین اطلاعات مرتبط مورد توافق طرفین و دسترسی مدیریت شده به کارخانه تولید آب سنگین» (Providing mutually agreed relevant information and managed access to the heavy water production plant) ملاحظه می‌شود که خود آژانس از واژه بازرسی استفاده نکرده ما نیز تعمداً عبارت بازرسی را برای پرهیز از برخی سوء تفاهمات به کار نبرده‌ایم. دسترسی بر اساس توافق طرفین در قالب بازدید هم اکنون انجام شده است. برای فهم درست از واژه‌هایی چون دسترسی مدیریت شده، بازرسی و بازدید و بسیار از اصطلاحات تخصّصی دیگر که روزانه بارها از جانب مسئولین متخصصین انرژی اتمی کشور و به ویژه آنهایی که با مسائل و تصمیمات بین‌المللی سروکار دارند، به کار می‌رود، توجه به معانی برخی از آنها در فرهنگ اصطلاحات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شرح ذیل را توصیه می‌نماید: در مدل موافقت‌نامه پادمان جامع1 از عنوان بازرسی (Inspection) برای فعالیت‌های راستی آزمایی مربوط به حسابرسی مواد هسته‌ای در محل، استفاده نموده است (مواد 70 الی 82) از طرفی از عنوان بازدید (Visit) برای تمام موارد حضور بازرسان در کشور استفاده شده است (مواد 87 الی 89) به طور مشخص‌تر، علاوه بر انواع "بازرسی" به منظور راستی‌آزمایی مواد هسته‌ای، آژانس می‌تواند پس از دریافت اطلاعات طراحی تاسیسات2(DIQ)طبق مواد 42 الی 45 با همار کشور مورد نظر بازرسانی را به منظور بررسی و "راستی آزمایی اطلاعات طراحی3(DIV) به تأسیسات اعزام نماید که تحت عنوان "بازدید" انجام می‌گیرد (ماده48). انجام مذاکره در مورد تدوین رهیافت پادمان در موسسات و یا انجام مذاکرات مختلف با مراجع مسئول در سطح کشور و مؤسسات در خصوص اجرای پادمان نیز تحت عنوان "بازدید" صورت می‌گیرد. در پایان و پس از طی مدتی مشخص، آژانس یافته‌های مربوطه را به صورت بیانیه‌ای برای مرجع ملی کشور ارسال می‌نماید که توسط مراجع مرتبط کشور مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد. در خاتمه یادآوری می‌نماید اینکه بسیاری از کارشناسان حوزه‌های مختلف علمی و فنی سعی در فهم درست حقوقی در بحث‌های هسته‌ای داشته و در مقابل آنچه که حقوق حقه ملت ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است، عکس‌العمل و تعامل مثبت نشان می‌دهند، مایه مباهات و امید است. در عین حال روابط عمومی و اطلاع‌رسانی، سخنگو و معاونت روابط راهبردی و امور مجلس سازمان انرژی اتمی ایران آمادگی پاسخگویی به هرگونه سؤال هموطنان عزیز را داشته و از طرح سؤالات و نظرات انتقادی و ارشادی استقبال می‌نماید. مزید اطلاع ذیلاً عین عبارات مندرج در "واژه‌نامه پادمان آژانس" در خصوص کاربرد واژه‌های بازدید و بازرسی که در بخش یازده راهنمای مذکور آمده است در آدرس زیر قابل مشاهده است: www.pub.iaea.org/MTCD/ Publications/PDF/nus-3-cd/PDF/ NVS3_Prn.Pdf