یزد ابیانه می‌شود؟
عضو شورای علمی گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی مشهد، ثبت جهانی یزد را فرصت و تهدیدی برای این شهر خواند و تاکید کرد که ماجرای روستای ابیانه نباید مجدداً برای یزد تکرار شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، محسن طبسی در مراسمی که به مناسبت هفته میراث فرهنگی در سالن آمفی تئاتر کتابخانه وزیری یزد برگزار شد، با اشاره به غفلت جامعه از تداوم خاطرات جمعی در بافت‌های شهری، اظهار کرد: اینکه مردمان ساکن این بافت چه توقعی از این بافت دارند، مسئله مهمی است اما همچنان تصاویری از این شهر باقی مانده که پابرجاست و خاطرات جمعی که همچنان حفظ شده است.
وی با اشاره به فساد افسوس برانگیز تکنولوژی در شهری در سطح بین‌المللی مانند یزد، تصریح کرد: ساخت بدنه بتنی دور امیرچقماق توجیهی ندارد و این مهم است که ساخت آن را چه کسی تصمیم‌گیری کرده و تأیید کرده است؟
طبسی اضافه کرد: در شهرهای دیگر چنین مواردی زیاد است اما در یزد توقع نداریم، چرا که ارزش‌های روز عمدتاً اقتصادی و تجاری هستند و عملکردهایی مقطعی به دنبال نوسانات بازار و بر اساس اقتصاد به وجود می‌آیند.
وی توجه به بحث احیای اقتصادی و اجتماعی را ضروری خواند و گفت: در حالی که باید رویکرد کلانی به این قضیه داشته باشیم اما اکنون سرمایه‌دارانی با جیب‌های پر پول تعیین‌کننده هستند.
استادیار معماری دانشگاه مشهد با بیان اینکه متأسفانه سرمایه‌داران حرف تعیین‌کننده را در معماری می‌زنند، بیان کرد: البته هنوز این مسئله در حوزه مرمت کمتر است اما در ساخت‌وساز شهری، سرمایه‌داران هستند که حق دارند و معماران هم همان کار را به دلیل چالش‌های اقتصادی زندگی خود انجام می‌دهند و همین عامل منجر شده که معماران تن به هر کاری بدهند و دانش خود را ضایع کنند.
وی اضافه کرد: این معضل در حوزه اقتصاد خرد نیز رسوخ کرده اما در بحث میراث فرهنگی باید سیاست گذاری و برنامه‌ریزی شود تا این موضوع تداوم نداشته باشد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه در ادامه با بیان اینکه ثبت جهانی یزد همزمان یک فرصت و تهدید برای این شهر است، عنوان کرد: اگر برای خوشامد گردشگران همانگونه که آنها می‌خواهند بافت را دستخوش تغییر کنیم تهدید است به طوری که این رخداد ناخوشایند را در ابیانه تجربه کردیم که گردشگران باعث شدند زندگی عادی و اقتصادی مردم مختل شود و هر کسی در خانه‌اش را باز کند و آنها را به خانه راه دهد.
وی اضافه کرد: این فرهنگ مولد که خاص آن منطقه است، از بین رفت به طوری که در حالی که ظاهر روستا حفظ شده اما دیگر مردم آن، مردم سابق نیستند و به رقبای ناسالم اقتصادی تبدیل شده اند لذا لطمه‌های جبران ناپذیر عرصه فرهنگ در ابیانه نباید در یزد نفوذ کند.
تغییر کاربری‌های نگران‌کننده در بافت تاریخی یزد
استادیار دانشگاه مشهد تبدیل خانه‌هایی در بافت تاریخی و جهانی به کافی شاپ و اقامتگاه را مواردی نگران کننده خواند و گفت: هرچند این تغییرات برای قشر کم درآمد خوب است اما هر خانه‌ای نباید با مداخلات عجیبی هم راستا با تغییر کاربری‌ها، تغییر کند.
وی تجربه تغییرات عجیب خانه هشت بهشت را نمونه بارزی از این تغییرات عنوان کرد و گفت: این بنا که متعلق به عصر صفوی بود، با تغیرات اعمال شده به خانه قاجاری تبدیل شد به طوری که حتی باستان شناسان و تاریخ‌دانان صاحب نام نیز متوجه این موضوع نشدند.
طبسی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را ضروری عنوان کرد و گفت: یزد، اولین شهری بود که در واقع شهرداری ناحیه تاریخی داشته و شهرداری بافت تاریخی را به رسمیت شناخته است و و در روزگاری که شهرداری صاحب شهر و نه متولی مردم در یزد بود، بزرگراه مستقیمی را با انحنا از کنار آب انبار گیو عبور داد.
وی با تاکید بر اینکه باید مسئولیت شهر را بشناسیم، ادامه داد: یزد که بن بست نیست لذا هر کسی نمی‌تواند هر کاری خواست انجام دهد چرا که نگاهی جهانی را به خود جلب کرده است پس باید زیرساخت‌های آن فراهم شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه، رفاقت بین مدیران شهری یزد را رفاقتی خوب خواند و تصریح کرد: متأسفانه در مشهد بدون اغراق، ماهی یک خانه متعلق به دوران قاجار و اواخر پهلوی در حال تخریب است و مجموعه شهرداری ثامن به جای حفظ بافت تاریخی، در حال تخریب آن به منظور ایجاد حاشیه تجاری است.
وی با بیان اینکه در یزد این موارد با غلظت مذکور در شهرداری یزد دیده نمی‌شود، گفت: البته سیاست‌ها، خدمات و قوانین حفاظتی را باید بازنگری کرد چرا که این قوانین سختگیرانه، حفاظت را برای مالکان با چالش مواجه کرده است.
وی در ادامه بر لزوم توجه به مباحث حقوقی، اقتصادی و زیربنایی بافت تاریخی که متأسفانه اولویت کشور نیست، تاکید و اظهار کرد: این روزها برخی تئوری‌ها در مورد بناها و بافت‌های تاریخی مطرح می‌شود به طوری که بنا بر این نظریه، بنای تاریخی مثل موجود زنده دارای حیات هستند و باید مواظب آنها بود اما آنها نیز روزی از دنیا خواهند رفت.
طبسی با اشاره به اینکه نمی‌توانیم با شهر یزد به صورت موضعی برخورد کنیم، گفت: اگر تصور کنیم همه یزد ارزش یکسانی دارد، اشتباه است لذا باید مداخلات در آن برنامه‌ریزی و تنظیم شود.
غفلت از مشارکت‌های اجتماعی در موضوع بافت
این عضو هیأت علمی دانشگاه در ادامه انسجام و مشارکت اجتماعی را سرمایه اصلی و مقیاسی برای حاکمیت و نظام خواند و گفت: متأسفانه این مشارکت تنها به برخی مناسبت‌های سیاسی در کشور محدود می‌شود و در بسیاری از مواقع مانند مسئله بافت‌های تاریخی مغفول مانده است.
وی، مقابله با تغییر کاربری‌های نامناسب را نیازمند افرادی برای مذاکره با مردم ساکن در بافت تاریخی دانست و افزود: هنوز در میراث فرهنگی آدم‌های اهل مذکره نداریم و از ظرفیت افرادی که فن مذاکره را آموخته‌اند، کمک بگیریم.
طبسی با تاکید بر اینکه یزد باید از تمام ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد استفاده کند، عنوان کرد: متأسفانه بخش میراث فرهنگی هنوز هم در اولویت دولت نیست در حالی که باید با برنامه‌ریزی برای مردم، توسط مردم و با مردم در چارچوب شوراهای مردمی مورد اهتمام ویژه قرار گیرد.
گردشگرانی که به یزد می‌آیند برای دیدن ساختمان‌های سنتی می‌روند
«محمدرضا اولیا» استادیار دانشکده هنر و معماری یزد نیز با اشاره به تأثیرات تعلیمات استبدادی در مختل شدن قدرت تفکر و حل مسئله، اظهار کرد: گردشگرانی که به یزد می‌آیند برای دیدن ساختمان‌های سنتی می‌روند و جای این سوال وجود دارد که «این بناها دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟».
وی با اشاره به اینکه دغدغه تولید و وابستگی به خارج که اکنون قابل درک شده است، گفت: وابستگی فکری بدترین نوع وابستگی به غیر است در حالی که میراث شهر یزد از قابلیت عظیم تولید تفکر و تولیدات علمی برخوردار است.
وی با تاکید بر اینکه وجه مهم تولید خودکفایی میراث در تفکر و تولیدات علمی نباید نادیده گرفته شود، ادامه داد: نگاه به شهر یزد به عنوان یک امانت میراثی اگر تصور میراث اقتصادی باشد، خطای استراتژیک انجام داده‌ایم چرا که فرو کاهش ارزش یک امر معنوی برای بهره‌برداری مادی از آن، امری وحشتناک است، البته این به معنای عدم استفاده مادی نیست.
این عضو هیأت علمی دانشگاه از تحریر دست نوشته‌ای علمی از خود با عنوان «میراث فرهنگی در کما است» یاد کرد و افزود: این مقاله که گویای تعلیق میراث فرهنگی بین مرگ و زندگی است و با عنوان ظاهراً فارسی اغما به جای کما منتشر شده، گویای تأثیر پذیرفتن میراث فرهنگی از تولید و تفکر به ویژه از وجه علمی آن است.
