واردات و صادرات طلای کثیف/ توافق ۱۸۰کشور برای کنترل صادرات پسماندهای پلاستیکی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، این توافق بر این پایه شکل گرفته است که اعضا باید سالانه هشت میلیون تن از این مواد را که وارد اقیانوس می‌شود، تحت کنترل قرار دهند. رالف پایه، دبیر اجرایی برنامه محیط‌زیستی سازمان ملل متحد (UNEP) از این اتفاق به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی در جهان نام می‌برد. او در این باره چنین بیان می‌کند که طرفین کنوانسیون بازل به توافق بر یک سازوکار قانونی و جهانی برای مدیریت زباله‌های پلاستیکی دست یافته‌اند. اجلاس ژنو، اصلاحی بر کنوانسیون 1989 بازل در کنترل زباله‌های خطرناک است که شمول ضایعات پلاستیک در اجرای محدودیت‌های قانونی را مصوب کرده است.

آلاینده‌های کمتر

شبکه بین‌المللی حذف آلاینده‌های آلی دیرپا (IPEN) به دنبال آن‌است که بتواند مواد شیمیایی خطرناک و سمی را از چرخه محیط‌زیستی حذف کند. سارا بروش، مشاور علمی شبکه بین‌المللی حذف آلاینده‌های آلی دیرپا (IPEN) در این باره بیان می‌کند که برای مدت طولانی، کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات متحده و کانادا مواد زائد و سمی پلاستیکی خود را برای کشورهای در حال توسعه آسیایی صادر می‌کردند تا آنگونه که آنها ادعا می‌کردند در کشور واردکننده بازیافت شوند. او در ادامه می‌گوید که اما بسیاری از این زباله‌های آلوده قابل بازیافت نیستند و به جای آنکه دفن شوند یا سوزانده شوند، باید راهی اقیانوس شوند تا در آنجا باقی بمانند. پیش‌تر امریکا این مواد را به چین منتقل می‌کرد اما از زمان ممنوعیت ورود محموله‌های زباله پلاستیکی امریکا به چین، این زباله‌ها به کشورهای فقیرتر فرستاده می‌شوند. نزدیک به نیمی از زباله‌های پلاستیکی صادر شده از امریکا در شش ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی به تایلند، مالزی و ویتنام فرستاده شده تا مورد بازیافت قرار بگیرد. سال گذشته، امریکا بیش از ۷۰ درصد از این زباله‌ها را به چین و هنگ‌کنگ فرستاده بود.

ممنوعیت ورود زباله‌های پلاستیکی به چین که بزرگ‌ترین وارد‌کننده زباله‌های پلاستیکی برای بازیافت در جهان به حساب می‌آید، کشورهای غربی را با حجم بالایی از این زباله‌ها روبرو کرد. در کنار امریکا، انگلیس، آلمان، ژاپن و مکزیک از جمله کشورهایی هستند که بیشترین صادرات زباله‌های پلاستیکی را به چین داشته‌اند. کارشناسان معتقدند که در این میان امریکا از کشورهای فاقد قوانین کافی برای حفاظت از محیط زیست‌ سوءاستفاده می‌کند. همچنین کارخانه‌های امریکایی با نپذیرفتن مسوولیت زباله‌های پلاستیکی تولیدی خود از کشورهای در حال توسعه، آنها را به نحوی استثمار می‌کنند. حالا شبکه IPEN در این مورد امیدوار است که این اصلاحیه جدید به کشورهای در حال توسعه اجازه دهد تا از پذیرش و دفن زباله‌های پلاستیکی خودداری کنند.

آلودگی زباله‌های پلاستیکی همچون بیماری که حالت فراگیر و اپیدمی پیدا می‌کند، بر سر طبیعت نازل شده است. بر این ادعا گواهی وجود دارد؛ نزدیک به 100 میلیون تن از پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها رها شده‌اند. در نشست ژنو اعضا متعهد شدند تا دو گروه شیمیایی سمی را از بین ببرند. این مواد در انواع مختلفی از لوازم خانگی و صنعتی استفاده می‌شده است و شامل وسایل آشپزی غیرچوب و تجهیزات پردازش مواد غذایی، و همچنین فرش، کاغذ و رنگ است.

عدم حضور ایران در اجلاس

اتحادیه اروپا از طریق تنظیم قوانین برای صنایع مختلف و تنظیم اهداف سبز سیاستی اعضای خود را ملزم به حفظ محیط‌زیست می‌کند. چین نیز مدت‌هاست محدودیت‌های محیط‌زیستی را در معرض توجه قرار داده است. این در حالی است که ضیا الماسی، مدیرکل دفتربررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان محیط زیست بیان می‌کند که این سازمان در نشست ژنو حضور نداشته است و مشخص نیست که چه برنامه‌ای برای آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از پلاستیک پیش رو دارد.

در سال گذشته، خبر واردات 25 هزار تن زباله برای کارخانه‌های بازیافت در ایران نیز به گوش رسید. ایران سالانه 20 میلیون تن زباله تولید می‌کند اما بنا به گفته دبیر اتحادیه صنایع بازیافت، دلال‌ها با افزایش قیمت پسماندها باعث رشد فرآیند واردات پسماند شده‌اند. علی مریدی، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم دلیل این اتفاق را چنین بیان کرد که چون خوراک «زباله» گیرشان نمی‌آید به واردات روی آورده‌اند. او همچنین بیان کرد که از کشورهای عراق، افغانستان و کشورهای کوچک شمال ایران این حجم وارد شده است.

آمارهای سازمان حفاظت محیط زیست نشان می‌دهد هر ایرانی سالانه در حدود 8 کیلوگرم پلاستیک مصرف می‌کند که متوسط عمر هر کیسه پلاستیک 12 دقیقه است. علاوه بر کیسه، روزانه هزاران هزار قوطی پلاستیکی و دیگر اقسام مواد پلیمری توسط شهروندان و صنایع بزرگ مصرف می‌شود ولی سازمان محیط زیست، صنایع بازیافت و... در این موضوع هیچ استرات‍ژی‌ای ندارند.

علی مریدی در این باره می‌گوید که متاسفانه ما به جای اینکه پلاستیک‌ کهنه و آشغال‌‌های خشک را از مردم خودمان بخریم و در بازیافت استفاده کنیم، اقدام به خرید و واردات پلاستیک‌ کهنه از عراق می‌کنیم. دلیل این وضعیت آن است که در ایران زباله‌های خشک از جمله پلاستیک‌ها به درستی به دست صنایع بازیافت داخل کشور نمی‌‌رسد و مجبور می‌شویم از کشور همسایه آشغال وارد کنیم.

صدرنژاد، دبیر اتحادیه صنایع بازیافت ایران در خصوص واردات زباله می‌گوید: ریشه این ماجرا در قیمتی است که دلال‌های پسماند بعد از عید با افزایش قیمت ارز، قیمت پسماندها و زباله‌ها را بالا بردند. پسماندی که قیمت آن کیلویی بین 2هزار تا 3 هزار و پانصد تومان بود، به کیلویی 7 هزار و پانصد تا 9 هزار تومان رسیده است. او بیان می‌کند که مواد خام کارخانه‌های بازیافت، پسماند است و کارخانه‌ها برای تهیه این مواد از روی استیصال به واردات روی آورده‌اند. از طرف دیگر دلال‌ها، پسماندها را با این قیمت بالا صادر می‌کنند. این روند افزایش قیمت غیرمنطقی است چون هزینه جمع‌آوری پسماند برای دلال‌ها همچنان کیلویی 700 تومان است و مابه‌التفاوت قیمت را سود می‌برند، در حالی که پسماند و زباله را با قیمت ناچیزی از مهاجران افغان، کودکان کار و کارگران می‌خرند.

سرپرست آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست با یادآوری نان خشکی‌ها و برگرداندن شیشه‌ها در دهه 60 اعتقاد دارد که باید قانون «گرویی» را دوباره در سبک زندگی مردم زنده کرد. در دهه 60 مردم خودشان را موظف می‌دانستند که شیشه نوشابه‌ها را برگردانند. همین هم باعث می‌شد تا این زباله وارد چرخه محیط زیست نشود. او این رفتار را واکنش آن روز جامعه به تولیدات کم کارخانه‌های داخلی می‌داند اما اعتقاد دارد که الان باید دوباره سمت گرویی رفت! او نان خشکی‌هایی که در کوچه زباله‌های بازیافت را جمع می‌کردند و در مقابل نمک می‌دادند یکی از کارکردهای مهم حفاظت محیط زیست می‌داند.

مریدی درباره ارزش اقتصادی بازیافت بیان کرده است: اگر زباله‌ها به صورت تفکیک شده از خانه‌های مردم بیرون بیاید نه‌تنها 25 تا 30 درصد حجم زباله‌های ما کاهش می‌یابد، بلکه بازیافت پلاستیک، کاغذ، شیشه و فلزات ارزش اقتصادی خوبی از نظر ارزش افزوده و اشتغال برای ما خواهد داشت. در این خصوص نیز صدرنژاد گفت: در سطح کلان تخمین زدیم که ارزش افزوده بازیافت پسماند 10 میلیارد دلار است ولی ما تنها امکان بهره‌برداری از نیم میلیارد آن را داریم. همچنین ایران با وجود هفت همسایه این ظرفیت را دارد که نقش منطقه‌ای در بازیافت پسماند داشته باشد و از این طریق اشتغال‌زایی نیز صورت خواهد گرفت.