یارانه بنزین، مخل فرایند توسعه کشور/ شهروندان پرمصرف جایزه ملی دریافت می‌کنند!

اقتصادآنلاین - لیلا میبان؛ شهرام اتفاق، کارشناس حوزه انرژی در گفت و گو با اقتصادآنلاین با اشاره به اینکه  در جهان ۴۱ کشور هنوز یارانه انرژی اعطا می‌کنند گفت: مجموع این یارانه در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۳۰۲ میلیارد دلار بوده است و ایران با پرداخت بیش از ۴۵ میلیارد دلار یارانه انرژی، بالاترین رتبه را در در سال ۲۰۱۷ در جهان به خود اختصاص داده است.  به بیان دیگر ایران با داشتن حدود یک درصد از جمعیت جهان معادل ۱۵درصد از مجموع یاران های انرژی پرداختی در جهان را در سال 2017 پرداخته است. این پرداخت بیش از 10 درصد تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2017 بوده است که رقمی نگران‎کننده است و نشان گر این است که منابع مادی کشور به شکل کاملاً نامطلوب و  نامناسبی اداره می‎شود. در مقایسه با ما، کشور چین با ۴/ ۱ میلیارد نفر جمعیت ، تنها ۳۸ میلیارد دلار در سال 2017 یارانه انرژی پرداخت کرده است که این رقم، نسبت به تولید ناخالص داخلی چین نزدیک به صفر است.

افزایش سالانه پرداخت یارانه انرژی در ایران  براساس گزارش آژانس بین المللی

وی با اشاره به اینکه چین با رقم بالای تولید ناخالص داخلی، یارانه انرژی کمتری نسبت به ایران پرداخته می کند و افزایش یارانه انرژی در حال افزایش است افزود: در سال 2017، تولید ناخالص داخلی ایران معادل 440 میلیارد دلار بوده است، در حالی که در همان سال، تولید ناخالص داخلی چین، معادل 12240 میلیارد دلار بوده است. یعنی کشوری که GDP آن 28 برابر بزرگتر از ماست، 20 درصد کمتر از ما یارانه داده است.  از این ۴۵ میلیارد دلار یارانه‌ انرژی پرداختی در ایران، ۳/ ۱۲ میلیارد دلار به مصرف برق تخصیص داده شده است، 16.3 مربوط به مصرف گاز طبیعی بوده است و مابقی شامل 16.5 میلیارد دلار صرف پرداخت یارانه فرآورده های نفتی مانند بنزین شده است.  به گزارش آژانس بین‎المللی انرژی، سرانه یارانه‌ انرژی پرداختی به هر شهروند ایرانی در سال ۲۰۱۷، معادل ۵۵۵ دلار (با دلار 10 هزار تومانی معادل 5.5 میلیون تومان) بوده است؛ و به اعتبار این اطلاعات یک خانواده چهار نفره در سال ۲۰۱۷، معادل ۲۲۲۰ دلار (حدود 22 میلیون تومان) یارانه دریافت کرده است. گزارش های بین المللی نشان می دهند که از منظر پرداخت یارانه انرژی، وضعیت ما در سال 2018 بدتر شده است و نسبت به سال 2017، یارانه انرژی بیشتری پرداخت کرده ایم.

البته مبنای محاسبات آژانس بین المللی انرژی در انجام این محاسبات، نرخ ارز اعلام شده از سوی بانک مرکزی است که همواره و از جمله در سال 2017، پایین تر از نرخ واقعی آن در بازار بوده است. بنابراین با احتساب نرخ های واقعی ارز، میزان یارانه انرژی پرداختی در ایران بسیار بالاتر از ارقام این گزارش و آنچه که شرح دادم بوده است.

ثبات قیمت بنزین به نفع شهروندان پرمصرف

اتفاق با اشاره به اینکه الگوی اقتصادی نابسامان، اجازه افزایش مصرف بنزین را می دهد گفت: از اواسط دهه 1380 تا کنون، قیمت بنزین ثابت مانده است و اقتصاد ما همواره شامل یک نرخ تورم یک یا دورقمی  بوده است و تعبیر این وضعیت آن است که ما هر ساله قیمت بنزین را کاهش داده ایم. این الگوی اقتصادی نابسامان، به این معناست که ما به افزایش مصرف بنزین جایزه میدهیم و هر شهروندی که بیشتر بنزین مصرف کند، از سهم بیشتری از این جایزه ملی برخوردار خواهد شد.

یارانه انرژی با تزریق نقدینگی به جیب دولت باز می گردد

وی در ادامه تصریح کرد: از سوی دیگر، دولت ها برای کسری بودجه خود، نقدینگی را در کشور افزایش میدهند و با انتشار پول در کشور، منجر به افزایش تورم می شوند و این امر خود موجبات دریافت یک مالیات پنهان را از مردم فراهم می آورد. پس از یک سو، یارانه انرژی میدهیم و از سوی دیگر با انتشار پول، همان پول را از مردم پس میگیریم. البته برندگان و بازندگان این جابجایی دهک های پایین و اقشار فرودست جامعه هستند و آنها بیش از بقیه از این فرآیند آسیب می بینند.

یارانه غیرمولد بنزین، مخل فرایند توسعه صنعتی

مشکل بزرگی که در پرداخت یارانه انرژی در ایران مشهود است، بی هدف بودن و بی ثمر بودن آن است. به طور معمول، برنامه های اعطای یارانه در دنیا، به صورتی هدفمند و مولد تدوین می شوند. اما پرداخت یارانه انرژی در ایران، فاقد هرگونه هدف، برنامه، زمانبندی، و سازوکاری برای ارزیابی نتایج آن است. پرداخت یارانه بنزین، یک نمونه مبرهن و بدیهی از پرداخت یارانه غیرمولد است که نه تنها هیچ هدف توسعه‎ای در پی ندارد، بلکه تداوم آن مخل فرآیند توسعه صنعتی کشور است.