اعتماد به اقتصاد بازگردد/ از ابزارهای پولی استفاده کنیم
هادی حق شناس اقتصاددان می گوید: برای بازگرداندن ارزهای خانگی به چرخه اقتصادی و حتی بازگشت طلا و سکه، نکته مهم جلب اعتماد مردم است که در این زمینه باید با ارائه برنامه‌های کارشناسی، اطمینان مردم را به‌دست آورد.
نکته قابل توجه این است که بعد از گذشت چند ماه از نوسانات نرخ ارز، هنوز تکلیف این چند میلیارد دلار ارز خانگی معلوم نشده و بانک مرکزی برنامه ای برای ساماندهی و بازگشت این سرمایه‌ها به اقتصاد ندارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همدلی، هر چند، از اسفند ماه سال گذشته زمزمه‌هایی از سوی سکانداران اقتصادی برای بازگرداندن این حجم از سرمایه‌ها به سیستم بانکی مطرح شده است، اما به گفته بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی به دلیل بی‌اعتمادی مردم به سود حاصل از برنامه‌های بانک مرکزی، هنوز نمی‌توان به طور قطع به بازگشت دلارهای خانگی به اقتصاد امیدوار بود.
ماجرا به روزهایی برمی‌گردد که خبر بالا رفتن نرخ دلار و یورو، بسیاری از مردم را راهی چهارراه‌استانبول کرد و حجم انبوهی از دارایی‌های دهک‌های درآمدی مختلف جامعه، طی چند هفته تبدیل به ارز شد؛ عده زیادی از مردم که نگران حفظ ارزش دارایی‌های خود بودند، با خرید ارز و حتی طلا، یک شبه ره صد ساله رفتند و عده دیگری نیز که تعدادشان هم اندک نبود، با کاهش ناگهانی نرخ ارز، پس‌انداز خود را از دست دادند. بماند چه ماجراهایی طی این چند ماه در اقتصاد رقم خورد، نکته قابل توجه داستان این است که بعد از افزایش نرخ دلار و یورو، به گفته آگاهان اقتصادی بین 10 تا 20 میلیارد دلار ارز وارد پستوی خانه‌ها شد که چوب لای چرخ بسیاری از فعالیت‌های تولیدی گذاشت. این اتفاق باعث نگرانی بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی شد و حالا بازگرداندن این حجم ارز به چرخه اقتصاد تبدیل به بحران پیچیده‌ای شده است که نیاز به نظرات کارشناسی بیشتری را دارد.
** مردم بی اعتمادند
چند وقتی می‌شود که مجلسی‌ها به دنبال تدوین و بررسی طرحی هستند که بر اساس آن بتوانند دلارهای خانگی را وارد اقتصاد کشور کنند و حالا زمزمه‌هایی درباره سرمایه گذاری ارزی به گوش می‌رسد. 23 اسفند ماه سال گذشته بود که یک عضو هیات رئیسه کمیسیون برنامه و بودجه از تصویب کلیات طرح سپرده ارزی به رسانه‌ها خبر داد.
اواخر زمستان سال گذشته بود که هادی قوامی، به خانه ملت گفته بود: «در این طرح بانک مرکزی و بانک‌ها موظف می‌شوند که بازپرداخت اصل و سود سپرده‌های ارزی را تضمین کنند تا تشویقی باشد که مردم ارزهای خود را در نظام بانکی بیاورند. هدف از این طرح این است که به صاحبان دلار، یورو و ارزهای خارجی اطمینان داده شود که سرمایه‌های ارزی خود را در نظام بانکی سپرده گذاری کنند.» این طرح در حالی در دستور کار بهارستانی‌ها قرار گرفته است که به گفته بسیاری از آگاهان اقتصادی، به دلیل نبود اطمینان مردم به میزان سود حاصل از این برنامه، فعلا قابل اجرا نیست.
آن طور که یک کارشناس اقتصادی در این زمینه توضیح می‌دهد: «بعد از نوسانات نرخ ارز، حدود 20 میلیارد دلار ارز به منازل مردم راه یافت که اگر این ارزها به اقتصاد بازگردند، نه تنها به نفع سیستم بانکی است، بلکه اقتصاد کلان نیز از این وضعیت سود می‌برد.» هادی حق‌شناس در ادامه افزود: «برای بازگرداندن ارزهای خانگی به چرخه اقتصادی و حتی بازگشت طلا و سکه، نکته مهم جلب اعتماد مردم است که در این زمینه باید با ارائه برنامه‌های کارشناسی، اطمینان مردم را به‌دست آورد.»
یکی از بحران‌های اقتصادی در ایران، نبود مقصد مشخص برای سرمایه‌های سرگردان خانگی است. این ماجرا باعث شده است تا صاحبان سرمایه با هر تحول سیاسی یا اقتصادی، در انتخاب بازار سرمایه‌گذاری با شک و تردید بسیاری مواجه شوند. در این میان، بازار ارز، سکه، طلا، خودرو و مسکن همواره مهم‌ترین بازارهایی هستند که با هر اتفاقی به هم می‌ریزند.
نتیجه این اتفاق همین چند ماه پیش بود که در چهار راه استانبول مشاهده شد و به دلیل نبود مقصد معلوم برای سرمایه‌های سرگردان مردم، بازار ارز ملتهب شد و در نتیجه هم قیمت دلار بالا رفت و هم قیمت بسیاری از کالاهای اساسی افزایش یافت. در پی این اتفاق بود که بسیاری از مردم به دلیل کاهش ناگهانی قیمت، ارز خود را برای فروش به بازار نیاوردند و در نتیجه، 20 میلیارد دلار ارز خانگی تبدیل به یکی از معضلات اقتصادی شد. حالا اگرچه مجلس به دنبال تصویب قانونی برای استفاده از این ارزهای خانگی است، اما به دلیل اینکه مردم به سوددهی بازار ارز و حتی طلا بیشتر از سایر بازارها و حتی طرح های بانک مرکزی اعتماد دارند، به‌نظر می‌رسد حتی با تصویب این قانون نیز نمی‌توان سرمایه‌های ارزی مردم را وارد چرخه اقتصادی کرد. اما راهکارهایی وجود دارد که برخی از تحلیل‌گران اقتصادی بر لزوم استفاده از آن اشاره می‌کنند.
در این زمینه حق‌شناس می‌گوید: «دولت برای بازگرداندن ارزهای خانگی به اقتصاد می‌تواند از ابزارهای پولی استفاده کند؛ سود روزشمار یا ماه شمار به سپرده‌های ارزی مردم یکی از بهترین راه‌کارها برای بازگرداندن ارزها به چرخه اقتصادی است.»
این تحلیل‌گر اقتصادی با اشاره به برنامه یک‌سال گذشته بانک مرکزی در زمینه تغییر نرخ سود، گفت: «در یک‌سال گذشته بانک مرکزی موفق شد تا با تغییر نرخ سود بانکی، سپرده‌های مردم را حفظ کند، با استفاده از تغییر نرخ سود می‌توان زمینه را برای اعتماد مردم به سودهای بانکی بیشتر کرد.» به گفته این کارشناس: «اگر دولت برنامه‌ای داشته باشد که با استفاده از آن بتواند ارزهای خانگی را به محلی امن منتقل کند که سود بیشتری از بازار ارز به‌دست آید، در این صورت مردم ارزهای خود را راهی بانک‌ها می‌کنند.»
آنچه که مردم را با هر اتفاقی راهی بازار ارز یا طلا می‌کند، نگرانی از کاهش قدرت خرید و نبود محلی امن برای سرمایه‌گذاری است. این مسئله باعث شده تا سرمایه‌گذاران به بازارهای موازی یا موسسات مالی غیر مجاز به راحتی اعتماد کنند و برای کسب سود بیشتر، سرمایه‌های خود را راهی این بازارها یا موسسات غیر مجاز کنند. سوال قابل طرح این است که اگر بانک‌ها یا واحدهای تولیدی تحت نظارت دولت، امکان سرمایه‌گذاری امن‌تری با سود بیشتر را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند، آیا باز هم مردم با رفتن به بازار ارز، خودرو یا حتی مسکن، این بازارها را ملتهب می‌کنند.
