نوشدارو برای هورالعظیم/ مسئولان چه می‌گویند، واقعیت چیست؟

اقتصادآنلاین-لیلا میبان؛ تالاب هورالعظیم در سال های گذشته براثر تشدید پروژه های سدسازی، کاهش بارش ها و همچنین جاده سازی های متعدد در درون تالاب که توسط شرکت ملی نفت و به منظور بهره برداری از منابع نفتی این منطقه انجام شد، سال های خشکی را تجربه کرد. در سالهای گذشته خشکسالی هورالعظیم یکی از مهمترین عوامل وقوع ریزگردها در کشور عنوان شده است، اما دراثر بارش های اخیر و همچنین پر شدن مخازن پشت سدها، روزهای پر آبی را به خود دید. در روزهای اخیر ابهامات و اظهارنظرهای متفاوتی از آبگیری این تالاب در رسانه ها منتشر شده که غالب نگاه ها را به سمت وزارت خانه ها در نفت و نیرو برده است. شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن ) به عنوان متولی میادین غرب کارون با رد هرگونه مخالفت درباره آبگیری این تالاب به اقتصادآنلاین می گوید: حجم ورود آب به هورالعظیم به حدی بالا است که حتی اگر  شرکت ملی نفت بخواهد از ورود آب جلوگیری کند، شرایط حاکم بر منطقه اجازه نمی دهد. محمد الوندی،کارشناس محیط زیست استان خوزستان نیز این مطلب را تایید و معتقداست؛ به دلیل شدت ورود آب به خوزستان، جاده های تاسیس شده درون هور نیز به زیر آب رفته است.

شرکت نفت اجازه آبگیری مخزن 4 و 5 را نمی دهد

اما در این روزها انتشار فیلمی های متعدد در فضای مجازی که خشکی  بخشی از جاده طلاییه به هویزه و تاسیسات نفتی را نشان می دهد، باردیگر نگاه ها را به سمت شرکت ملی نفت می برد.

قاسم ساعدی، نماینده شهرستان هویزه در مجلس در واکنش به این فیلم به اقتصادآنلاین می‌گوید: شرکت های نفتی، تالاب هورالعظیم را به 5 مخزن تقسیم کردند و عمده تاسیسات نفت را در مخازن 4 و 5 قرار داده‌اند. در طی سالیان گذشته این تالاب خشک و به کانون ریزگرد تبدیل شد. بهانه نفتی ها تاکنون ممانعت وزارت نیرو در تخصیص حقآبه تالاب بوده  و مدعی هستند که آب هیچوقت تاسیسات نفت را تهدید نمی کند. اما در طی سیل اخیر، چند میلیارد مترمکعب آب رهاسازی شد و به سمت عراق رفت. اما شرکت نفت اجازه نداد تمامی مخازن از آب پر شوند و تنها مخازن یک و دو و بخشی از مخزن سه آبگیری شده است. سرریز مخزن سه به مخزن شماره 4 است که تاسیسات نفتی در آن قرار دارد، درنتیجه از آبگیری کامل این مخزن نیز جلوگیری شد و با بازگشایی دایک های مرزی تالاب در مرز ایران و عراق، آب را به سمت عراق هدایت کردند تا مخازن 3، 4 و 5 پر نشود.

رهاسازی در پایین ترین نقطه تالاب انجام شده تا مخازن 4 و 5 حفظ شوند

رهاسازی آب به سمت عراق با توجه به شیب زمین، باعث ورود سریع آب از بخش ایرانی به سمت بخش عراقی تالاب می شود. اکنون نیز آب از مخزن سه به طرف مخزن دو برمی گردد و از مرز ایران به طرف عراق خارج می شود، در نتیجه شرکت نفت به رغم برگزاری جلسات متعدد با شورای تامین شهرستان هویزه هنوز از ورود آب به مخازن 4 و 5 جلوگیری می کنند و آب را از دایک مرزی به سمت بخش عراقی هدایت کردند.

ساعدی با اشاره به بهانه نفتی ها درباره بالا نیامدن آب در هور ادامه می دهد: رهاسازی در پایین ترین نقطه تالاب به سمت عراق انجام شده است، در نتیجه  صحت ویدئو منتشر شده که مخازن 4 و 5 که به سمت طلاییه است را خالی نشان می دهد مورد تایید است و هنوز مخزن 4 و 5 خالی از آب هستند.

او درباره نظر محیط زیست خوزستان مبنی بر توپوگرافی و شرایط اکولوژی منطقه که اجازه آبگیری در قسمت هایی از تالاب که خشک است را نمی دهد تاکید می‌کند که؛ با توجه به حجم بارندگی ها که در چهل سال اخیر بی سابقه بوده است، در نتیجه تمامی تالاب از طلائیه تا چزابه بستان باید پرآب شود، این نظر و کم کاری محیط زیست استان است که با ملاحظه کاری بیش از حد نتوانسته از محیط زیست استان به خوبی حفاظت کند.

این ادعا شایعه است و جلوی ورود آب به هورالعظیم گرفته نشده

اما شرکت مهندسی و توسعه نفت که به عنوان یکی از نمایندگان شرکت ملی نفت ایران در جریان سیل اخیر خوزستان حضور دارد، چیز دیگری می‌گوید؛ دلیری، مدیر روابط عمومی شرکت متن به اقتصادآنلاین گفت: این صحبت ها شایعه است و به هیچ عنوان جلوی آب ورودی به هور گرفته نشده است. هورالعظیم در آبدارترین حالت ممکن در طی سالیان گذشته است و تولید نفت نیز بدون هیچگونه آسیبی در این منطقه ادامه دارد. شرکت متن به عنوان معین شهرستان های هویزه و رفیع انتخاب و احداث سیل بند در اطراف شهر را برعهده دارد. اکنون هم بخش هویزه پرآب بوده و  هم تولید در جریان است.

جاده طلائیه به هویزه در محدوده تالاب نیست

عبدالله طواف معاون پشتیبانی شرکت متن نیز در تایید موضع شرکت اش، با تکذیب اخبار منتشر شده مبنی بر ممانعت شرکت نفت از آبگیری کامل تالاب به اقتصادآنلاین می گوید: جاده طلائیه به سمت هویزه فاصله بسیار زیادی با هورالعظیم دارد و اصلا در محدوده تالاب نیست، در نتیجه طبیعی است که آبی در آن منطقه وجود نداشته باشد. فیلم منتشر شده از منطقه هورالعظیم تهیه نشده است، اکنون آب از سمت شمال جاری است و هورالعظیم به جز مسیرهای ورودی به آن در محل رُفیعِ و برخی شهرهای بالادست کاملا پرآب است. جاده طلائیه به جفیر اصلا در معرض آب هورالعظیم نبوده است. محل افزایش و یا پیشرفت آب هورالعظیم در زمستان های پر آب گذشته نیز قبل از احداث جاده شهید باکری، و شهید تندگویان عملا خیلی عقب تر از جاده طلائیه به سمت جفیر بوده است. اکنون حتی بخش های بیرونی تالاب نیز آبگیری شده.

تجدیدنظر اساسی در رویه جاده سازی های وزارت نفت صورت گیرد

در این بین فعالان محیط زیست خوزستان نیز نظر موضوع‌گیری متفاوتی دارند؛ هژیر کیانی، از کارشناسان محیط زیست استان خوزستان درباره وضعیت هورالعظیم می گوید: بازگشایی مرزها در پایین ترین مناطق انجام شده که آب را وارد بخش عراقی تالاب می کند زیرا پخش آب در سراسر تالاب، تاسیسات نفت را زیر آب می برد.

 او درباره صحت این اقدام به جهت حفظ تجهیزات نفتی می گوید: وقتی وزارت نفت ادعا می کند که از اعماق اقیانوس ها نیز نفت برداشت می کند، در نتیجه خشکاندن هورالعظیم و مرزبندی و جاده سازی در آن تنها برای کسب سود بیشتر است. در نتیجه اگر تکنولوژی و دانش لازم موجود است، اینجا اقیانوس نیست و حداکثر ارتفاع آب نیز به طور میانگین دومتر است، بنابراین اگر حفظ تالاب و سلامت مردم مهم است، می توان با وجود آب نیز بهره برداری داشت.

این کارشناس محیط زیست با مقصر دانستن شرکت نفت در وضعیت کنونی هورالعظیم می گوید: نگاه و درک درستی از محیط زیست در مجموعه وزارت نفت وجود ندارد. شرکت نفت با رعایت ملاحظات محیط زیستی نیز قادر به برداشت نفت از هورالعظیم می باشد، اما بدون نگاه زیست محیطی توسعه و جاده سازی در محدوده قانونی تالاب را انجام داده است. اکنون نیازمند تجدیدنظر اساسی در رویه  وزارت نفت و ساخت و سازهایش در تالاب و پیگیرد قانونی این مجموعه هستیم.

کوتاهی آب و برق خوزستان در ممانعت از توسعه بی رویه در حاشیه رودخانه ها

از سوی دیگر کیانی با اشاره به نقش سازمان آب و برق خوزستان در سیلاب اخیر نیز می گوید: کوتاهی آب و برق خوزستان در ممانعت از توسعه بی رویه حاشیه رودخانه های استان نیز موردی است که باید پس از فروکش کردن سیلاب مورد بررسی و پیگرد قرار گیرد.

آبگیری در تمامی حوضچه های 5 گانه انجام شده است

حمیدرضا خدابخشی دستیار ویژه مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان نیز  درباره وضعیت آبگیری تالاب هورالعظیم به اقتصادآنلاین می گوید: آبگیری در تمامی حوضچه های 5 گانه هورالعظیم انجام شده است. او با اشاره به اینکه جاده طلائیه به هویزه متعلق به هورالعظیم نیست ادامه می دهد: این قسمت ها بخشی از اراضی مرتعی است و هیچوقت حالت تالابی نداشته در نتیجه آبگیری در آن قسمت ها اتفاق نمی افتد. ممکن است قبل از توسعه های صورت گرفته با وقوع سیلاب این اراضی نیز خیس می شد اما به دلیل شیب منطقه که هورالعظیم را به شط العرب عراق و سپس اروند رود تخلیه می کرده هیچوقت آبدار نبوده است و این خشکی ربطی به عدم پخش سیلاب در منطقه ندارد. تنک بودن پوشش گیاهی این منطقه نیز به کم بارشی ده سال گذشته مربوط است.

 تعمدی در نرسیدن سیلاب به این مناطق وجود ندارد

خدابخشی در ادامه با اشاره به وضعیت شهرها و روستاها، شبکه های کشاورزی و ساخت سد در بالادست می گوید: با توجه به این شرایط، آبی به عنوان سیلاب در اراضی مرتعی جاری نمی شود، در نتیجه به این معنا نیست که تعمدی در نرسیدن سیلاب به این نقاط وجود دارد.

هورالعظیم زنگنه را به خوزستان کشاند

مساله آبگیری هورالعظیم بالاخره پای وزیر نفت را به خوزستان باز کرد و زنگنه دستور داد که آب به هر سمتی که امکان دارد رها شود. هرچند این ورود دیرهنگام زنگنه به خوزستان با توجه به موقعیت استراتژیک این استان در تولید نفت ایران و بررسی بحران های احتمالی تولید خود جای سوال است، اما اکنون این ابهامات بیشتر است که آیا ممانعت نفتی ها نسبت به ورود آب به مخازن 4 و 5 هورالعظیم و فشار فعالین محیط زیستی و رسانه ها باعث این حضور و اتخاذ سیاست های جدید از سوی آنها شده است؟

و حالا این سوال اساسی مطرح است که چرا اظهارنظر مسئولین نفت، نیرو، مجلس و کارشناسان محیط زیست تا این اندازه متفاوت است، واقعیت از سوی کدام فرد قابل پذیرش است و سرنوشت هورالعظیم و خوزستان چگونه رغم خواهد خورد؟