سالی که با تورم آمد و با رکود تورمی رفت/ برجسته‌ترین سال اقتصادی در سه‌دهه گذشته
سال ۱۳۹۷ با اتفاقات عجیب و غریب اقتصادی‌اش بی‌شک برجسته‌ترین سال اقتصادی در سه دهه گذشته است؛ سالی که با تورم شروع شد و با رکود تورمی در حال پایان است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، سال ۱۳۹۷ از آن سال‌هایی بود که از همان بهارش هم معلوم بود سال نکویی نیست.
فروردین
دقیقاً بعد از تعطیلات نوروزی و در روزهایی که ملت هنوز در گیج و گنگی چرخش فصل و اتمام روزهای خوب تعطیلات بودند دلار همه را غافلگیر کرد و یک شبه مرز ۳۵۰۰ تا ۵,۰۰۰ تومان را درنوردید و به همه نشان داد که روزهای خوب نوروزی واقعاً تمام شده است.
دقیقاً چند هفته بعد همه در حسرت خرید همان دلار ۵۰۰۰ هزار تومانی انگشت حسرت بر لب داشتند. حالا دیگر اقتصاد وارد فاز جدیدی شد و همه فهمیدند که وقتی می‌گویند کشور نباید به دلار یا واردات وابسته باشد، یعنی چه!
اردیبهشت
در همان حال و هوای نگران کننده بود که مسعود کرباسیان - وزیر وقت امور اقتصادی و دارایی - آمد و گفت که معتقد است گرچه در هفته‌های اخیر بازار ارز نوساناتی را از سر گذراند و دچار تلاطم شده ولی با این حال دولت اقدامات اصلاحی را در پیش گرفته و اکنون روند رو به بهبود است؛ بنابراین بهتر است فعالان بخش خصوصی، کارآفرینان، اقتصاددانان و حتی هنرمندان و چهره‌های مورد اعتماد مردم کمک کنند که اعتماد عمومی تقویت شود و به این ترتیب در مشکلات موجود در اقتصاد ایران نیز بزرگ‌نمایی صورت نگیرد.
مسعود کرباسیان دارایی در یادداشتی اینستاگرامی با طرح سوال «آیا اقتصاد ایران در بحرانی‌ترین روزهای خود قرارگرفته است؟» نوشت: برای من که هر روز در جلسات بسیاری شرکت می‌کنم، فرصت گفت‌وگو با فعالان بخش‌خصوصی و مدیران دولتی را دارم و دائم در جریان امور هستم، پاسخ به این سوال کمی پیچیده شده است. چرا که می‌بینم باور عمومی با واقعیت عینی تطبیق مطلق ندارد. به معنای دقیق‌تر ذهن جامعه از واقعیت‌ها فراتر رفته است.
همان زمان یکی از کاربران در بخش کامنت‌ها در زیر این خبر نوشت: «مشکلات اقتصادی بزرگ هست شما کوچک نمایی نکنید، حل کنید». اتفاقات ماه‌های بعد نشان داد که حق با این کاربر بوده است و مسئولان اقتصادی به جای سرپوش گذاشتن باید به فکر حل مسائل می‌بودند.
مرداد
بعد از آغاز التهابات بازارهای سرمایه‌ای حسین میرشجاعیان، معاون اقتصادی وزارت اقتصاد از تشکیل کارگروهی ویژه در وزارت اقتصاد خبر داد و گفت که «این کارگروه با توجه به شرایط فعلی بازارهای ارز و سکه قرار است به صورت فوری به مساله مالیات بر سرمایه‌ها رسیدگی کند». طرحی که البته بعداً مسکوت ماند و مالیاتی هم از صاحبان سرمایه گرفته نشد.
شهریور
چهار ماه بعد از آن که کرباسیان گفته بود همه چیز آرام است و باور مردم با واقعیات عینی تطبیق ندارد او استیضاح شد. وزیر سابق اقتصاد بعد از پایان جلسه استیضاح خود در صفحه اینستاگرامش نوشت که «نمایندگان مردم هم دغدغه مند و جدی پیگیر برخی مطالبات بودند که البته برخی از آنها خارج از اختیارات وزیر اقتصاد بود، ولی سعی کردم در مقام یک عضو کابینه بازگوکننده حقایق باشم»!
مهر
کمی بعد از رفتن کرباسیان سید رحمت‌الله اکرمی - خزانه دار کل کشور - به عنوان سرپرست منصوب شد و بعد از رایزنی‌های مختلف در نهایت فرهاد دژپسند به عنوان گزینه نهایی از سوی رئیس جمهور برای سکان‌داری وزارت اقتصاد معرفی شد که البته با کمترین مخالفت‌ها توسط نمایندگان مجلس به عنوان وزیر جدید اقتصاد به خیابان صوراسرافیل رفت.
آبان
طبق آخرین آمارهای رسمی حجم نقدینگی در آبان ماه سال جاری در حالی به بیش از ۱,۷۲۵ هزار میلیارد تومان رسید که میزان پول در این ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۴۳ درصد افزایش داشته است.
میزان کل نقدینگی نظام بانکی در این ماه به بیش از ۱,۷۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به اسفندماه سال گذشته ۱۲.۸ درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۱.۱ درصد افزایش داشته است. بسیاری از کارشناسان در آن زمان این حجم از نقدینگی را عامل بسیاری از التهابات تورمی در بازار ارزیابی کردند.
آذر
برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد خط فقر در تابستان ۱۳۹۷ نسبت به تابستان گذشته در مناطق مختلف کشور به حدود بین ۲۲ تا ۲۵ درصد رسیده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس، طی گزارشی از اوضاع شاخص‌های اقتصادی، خط فقر را در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۷ برآورد کرده است که بر آن اساس بالاترین خط فقر ماهیانه برای شهرستان تهران به دست آمده که در سال ۱۳۹۵ برای یک خانوار چهار نفره دو میلیون و ۷۶ هزار تومان محاسبه شده و در تابستان ۱۳۹۷ در حدود دو میلیون و ۷۲۸ هزار تومان برآورد شده است.
این گزارش به خوبی تأثیر التهابات فضای اقتصادی را بر معیشت مردم ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد که شاخص‌های اقتصادی تنها اخباری در رسانه‌های همگانی نیستند بلکه شاخص‌هایی ملموس هستند که بر زندگی روزنامه مردم تأثیر جدی می‌گذارد.
بهمن
چندماه بعد از آمدن دژپسند به وزارت اقتصاد، رئیس سازمان امور مالیاتی هم وسایلش را از این سازمان جمع کرد و به وزارت بهداشت رفت. خبر رفتن سید کامل تقوی‌نژاد از سازمان امور مالیاتی در حالی از سوی وزارت بهداشت منتشر شد که سایت سازمان امور مالیاتی هنوز از این تغییر و تحولات اطلاعی نداشت!
به فاصله چند روز بعد از این استعفا، دژپسند طی حکمی محمد قاسم پناهی را به‌عنوان سرپرست سازمان امور مالیاتی که حالا توجهات بیش از هر زمان دیگری به عملکرد آن معطوف است منصوب کرد.
در بهمن ماه همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان اصلاح بخش‌هایی از قانون بودجه سال ۱۳۹۷، بندی را مصوب کردند که بر اساس بند (ق) الحاقی به تبصره ۶ قانون بودجه سال ۹۷، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است حداقل ۵۰ درصد سود سهام و مالیات علی‌الحساب پیش‌بینی شده در پیوست شماره سه این قانون را تا ۱۵ بهمن ماه سال جاری (۱۳۹۷) پرداخت کند.
همان زمان یک اقتصاددان ، با اشاره به قانون جدید مصوب در مجلس شورای اسلامی مبنی بر پرداخت حداقل ۵۰ درصد از سود سهام و مالیات علی‌الحساب توسط بانک مرکزی اظهار کرد: این تصمیم بانک مرکزی را مجبور می‌کند حدود ۹,۰۰۰ میلیارد تومان پول چاپ کند و در اختیار سازمان امور مالیاتی بگذارد. بر این اساس می‌توان پیش‌بینی کرد که در سال آینده این میزان نقدینگی حدود سه تا ۳.۵ درصد ایجاد تورم اضافه کند.
اوایل همین ماه هم بود که غلامرضا سلیمانی - رئیس کل بیمه مرکزی - خبر از راننده محور کردن بیمه‌های شخص ثالث از سال آینده داد؛ طرح جدیدی که با پیگیری‌های ابعاد مختلف آن مشخص شد و بنابر اظهارات رئیس کل بیمه مرکزی، در طرح جدید قرار نیست علاوه بر اینکه قرار نیست هزینه اضافه‌ای بابت اضافه کردن نام افراد به بیمه‌نامه‌ها دریافت شود اساساً در اضافه کردن نام افراد استفاده کننده از بیمه‌نامه‌های راننده محور که از اواخر سال ۱۳۹۸ قرار است به صورت آزمایشی آغاز به کار کنند نیز هیچ محدودیتی وجود ندارد.
اسفند
اما اوایل اسفندماه یکی از قدیمی‌ترین گره‌های مالیاتی کشور به دست نمایندگان مجلس باز شد. چهارم اسفندماه نمایندگان مجلس در مصوبه‌ای آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح را موظف به پرداخت مالیات کردند.
هرچند هنوز هیچ مرجعی نتوانسته میزان مالیات احتمالی دریافت شده از این نهادها را برای سال آینده تخمین بزند اما هرچه هست احتمالاً اثر قابل توجهی بر درآمدهای مالیاتی در سال آینده خواهد گذاشت.
