پول کثیف چه خطراتی برای سینمای ایران دارد؟
سال ۹۷ در حالی رو به پایان است که «پول‌های آلوده» علی‌رغم همه تکذیب‌ها و انکارها بر سینمای ایران سایه انداخته است. اخبار مربوط به بازداشت و دادگاه دو سرمایه گذار مشهور که در سینما و شبکه نمایش خانگی فعالیت داشتند و هردو از متهمان سوءاستفاده و فساد در بانک سرمایه هستند، این سایه را از قبل پررنگ‌تر هم کرده است. چون اگر قبلا اطلاعات موجود بر اساس شنیده‌ها و شایعات بود، حالا نمایندگان دادستان در جلسات دادگاه به صراحت درباره استفاده از پول‌های آلوده برای تولید فیلم و سریال سخن گفته‌اند.
رد استفاده از تعابیری مثل «پولشویی»، «پول‌های کثیف»، «پول‌های مشکوک» و از این قبیل را می‌توان در هشدارهای برخی تهیه کنندگان و فعالان صنفی از سال ۹۴ گرفت. امسال دو صنف مهم کارگردانان و تهیه کنندگان در بیانیه‌های محتاطانه‌ای که صادر کردند، ورود این سرمایه‌ها را زمینه ساز بالا رفتن غیرطبیعی دستمزد بازیگران دانستند و اعلام کردند با روند فعلی، دیگر امکان تولید فیلم‌های ارزان و فعالیت فیلمسازان مستقل وجود ندارد. این هشدار درستی بود؛ قبل از جشنواره فیلم فجر سی و هفتم، ارقامی که یک سرمایه گذار تازه و پرکار به عنوان هزینه فیلم‌های خود اعلام کرد، نشان می‌داد در سال ۹۷ دیگر نمی‌توان با رقم کمتر از ۲ میلیارد تومان فیلم استاندارد ساخت. تحلیل این ارقام نشان می‌داد بخش عمده این هزینه صرف دستمزد بازیگران و سایر عوامل می‌شود و سایر هزینه‌های تولید تحت تاثیر همین دستمزدها قرار گرفته است. ارقامی که تهیه کنندگان برخی فیلم‌های حاضر در جشنواره فجر امسال در نشست پرسش و پاسخ به عنوان بودجه تولید آثارشان اعلام کردند، به شکل واضح این تورم افسار گسیخته را تایید می‌کرد.
اما بالا رفتن دستمزدها و به دنبال آن افزایش سرمایه لازم برای تولید فیلم در ایران یکی از تاثیرهای ورود پول‌های مشکوک است. در خوشبینانه ترین حالت ممکن چون این سرمایه‌ها از دل گردش مالی سینما و روند عرضه و تقاضای تولید و نمایش فیلم نیامده‌اند، سختگیری چندانی برای هزینه کردن‌شان وجود ندارد و قیمت‌ها را دچار اختلال می‌کنند. اما اگر در ادامه روند افشاگری‌ها و رسیدگی قضایی به پرونده‌های برخی سرمایه گذاران مشخص شود تولید فیلم و سریال برای اکران سینماها و شبکه نمایش خانگی واقعا یکی از روش‌های شستن پول‌های آلوده بوده، مجموعه سینما و سینماگران ایران به شدت دچار بحران اعتبار و حیثیت می‌شوند. درهمین یکی دو سال گذشته، ستاره‌های سینما در شبکه‌های اجتماعی درست یا غلط از سوی بخشی از مردم زیر سوال رفته‌اند که در موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس از مردم می‌خواهند به کاندیداهای مورد نظرشان رای دهند، اما پاسخگوی شرایط ناشی از این دعوت خود نیستند. هر بار این چهره‌های مشهور از دولت یا حاکمیت انتقاد می‌کنند، کامنت‌های تکراری زیر مطالب انها نوشته می‌شود که در مودبانه ترین حالت حاوی این پیام است: «خودتان گفتید به این‌ها رای بدهیم.» حالا تصور کنید وقتی مشخص شود منشأ دستمزدهای کلان این ستاره‌ها پول‌های آلوده بوده، چه بلایی سر اعتبار اجتماعی آنها می‌آید.
این‌ها فقط بخشی از دلایلی است که مجموعه سینمای ایران و سینماگران باید مساله پول‌های آلوده و مشکوک را جدی بگیرند و از در انکار درنیایند. سینمای ایران مشهور به نجابت است و هنوز «امر فرهنگی» تلقی می‌شود. اگر قرار نیست مشخصات درست و استاندارد یک صنعت را داشته باشد و همچنان فرهنگی بماند، پس بهتر است تا قبل از پخش شدن این آلودگی با آن مبارزه کند.
*منتقد سینما
