حمایت از حضور نیروهای مسلح در اقتصاد
سابقه بلندبالایی در وزارت دفاع دارد و حالا پایش به وزارت راهوشهرسازی باز شده است. وقتی عباس آخوندی استعفا داد، او انتخاب شد تا عقاید خود را که زاویهای هم با دیدگاههای وزیر پیشین داشت، به اجرا درآورد؛ نگاهی سازهای با تکیه کامل بر تولید داخل که از دیدگاه او در وزارت دفاع نشئت گرفته است.
به گزارش اقتصادآنلاین، شکوفه حبیبزاده در شرق نوشت: محمد اسلامی، وزیر راهوشهرسازی که در دو سال باقی‌مانده از دولت دوم روحانی، سکان این وزارتخانه را در دست گرفته است، در این گفتوگو که تا حدودی او را وارد چالش سابقه مدیریتیاش کرد، به شبهاتی پاسخ می‌دهد که نسبت به رویکردش در وزارت راه ایجاد شده است. زمان زیادی از حضور او در وزارت راه نگذشته بود که خبر آمد اتمام مسکن مهر پردیس به قرارگاه خاتم‌الانبیا واگذار شده است. اسلامی در این گفتوگو این واگذاری را رد می‌کند و می‌گوید: «پردیس را به خاتم ندادیم... شهر پردیس قراردادی با قرارگاه خاتم بسته که این کار به‌سرعت و جهادی انجام شود تا مردم زودتر بتوانند از خانه‌هایشان استفاده کنند. در واقع مسئله مسکن مهر نیست، موارد دیگری است که برای ساخت یک شهر مورد نیاز است و برای آن شهر جدید، ارزش ایجاد می‌کند». میپرسم نگاه بیرون به ورود شما به این وزارتخانه، آغازی برای ورود بخش نظامی در پروژه‌های راه و مسکن است. او به‌طور تلویحی این دیدگاه را تأیید کرده و در راستای حمایت از حضور بخش نظامی در اقتصاد اجتماعی می‌گوید: «همه‌جای دنیا این‌طور است... دولت‌ها همواره وقتی می‌خواهند کار بزرگی را سریع انجام دهند، از ظرفیت مهندسی نیروی مسلح‌شان به‌عنوان پتانسیل استفاده می‌کنند. برای کشور ما هم طبق قانون اساسی و ضوابط قانون‌های دائمی، تکلیف نیروهای مسلح است که به مدد دولت بیایند و همه دولت‌ها از این ظرفیت استفاده کرده‌اند». در بخش دیگری، قاطعانه از سابقه خود دفاع می‌کند: «قاطعانه می‌گویم (چون در این حوزه عمر مفصل صرف کرده‌ام) که در کشور هیچ سرفصلی پیدا نمی‌کنید که تنگنا بوده باشد، به‌عنوان علمی، فنی و تکنولوژی و وزارت دفاع در آن دخالت نکرده و تأثیر نگذاشته باشد. بنابراین باور به توانستن است. این به معنای تیم نیست، فکر است. من آن فکر را در وزارتخانه دنبال می‌کنم و به لطف خدا این تفکر فعال شده است. اینکه به بیگانه نگاه کنیم و مردم خودمان را در انتظار نگه داریم و به دلیل موانع تحریم، تأسف بخوریم که نشد. می‌توانیم با کارخانه ساخت داخل قرارداد ببندیم؛ مثلا می‌گویند فلان قطعه را نمی‌تواند بسازد، می‌گوییم فلان‌جا می‌تواند، بروید مذاکره کنید». وزیر راهوشهرسازی در این گفتوگو به تشریح برنامههایش در بخش‌های مختلف میپردازد و درعین‌حال درباره چالش لاستیک برای کامیون‌داران نیز خبر می‌دهد: «لاستیک مونوپل چند نفر شده بود که لاستیک‌های با کیفیت پایین می‌آوردند و با قیمت بالا می‌فروختند و گاهی هم توزیع نمی‌کردند. حالا این انحصار شکسته شده است». این گفتوگو را در ادامه بخوانید:
زمانی که شما پس از موافقت با استعفای آقای آخوندی، بر سر کار آمدید، مطرح کردید به بخش مسکن چندان پرداخته نشده و شما به‌طور جدی این بخش را تقویت خواهید کرد. برنامه‌تان در حوزه مسکن چیست؟
بر اساس قانون اساسی، دولت وظیفه دارد زمینه خانه‌دارشدن مردم را با اولویت اقشار ضعیف و کم‌درآمد فراهم کند. در وظایف قانونی وزارت راهوشهرسازی، بر تعادل‌بخشی در بازار عرضه و تقاضای مسکن نیز تأکید شده است. این تکالیف قانونی ایجاب می‌کند وزارتخانه همواره با سیاست‌های روان و پابرجا (واژه‌هایی که به کار می‌برم حائز اهمیت است) پیش برود تا برنامه شکل بگیرد و آن برنامه هم جریان پایدار تولید مسکن در کشور است که وزارتخانه و مردم به‌عنوان متقاضی، اطمینان داشته باشند جریان تولید مسکنی برقرار است و آنها در فرایند زمانی مشخصی می‌توانند صاحب خانه شوند. ما امروز برای اینکه این سیاست را اتخاذ کنیم، اولا باید برنامه‌ای می‌داشتیم که بتواند این سیاست را نشان دهد که حرکت می‌کند، دوم اینکه امکاناتی را به وجود بیاوریم که بتواند این برنامه را پشتیبانی کند و مردم اعتماد کنند که می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. به همین دلیل برنامه مهم و خاصی برای تکمیل و تحویل 500 هزار واحد مسکن مهر باقی‌مانده و آغاز 400 هزار واحد مسکونی مدنظر قرار گرفت که سه سرفصل داشت؛ صد هزار واحد در بافت‌های فرسوده، صد هزار واحد در شهرهای زیر 50 هزار نفر جمعیت و 200 هزار واحد در شهرهای جدید. این 900 هزار واحد را به‌عنوان برنامه وزارت راهوشهرسازی تا افق 1400 در نظر گرفتیم تا متأثر از این حرکت، چرخ ساختوساز در کشور به حرکت دربیاید و مردم هم از پرتو این حرکت کسانی که صاحب امکانات هستند، از پشتیبانی ما استفاده کنند و به مدار تولید و چرخه فعالیت کار ساختوساز مسکن ورود کنند تا از پرتو این فعالیت، واحدهای صنعتی تولیدکننده مصالح ساختمانی و تأسیساتی و نیروی کار زیادی که در این رشته وجود دارد و متأثر از رکود دچار کم‌کاری یا بی‌کاری شده‌اند، بتوانند به اشتغال پایداری دست پیدا کنند.
فرمی که بخش‌بندی کرده‌اید، چه فرقی با مسکن مهر دارد؟ بازهم دخالت دولت را در بخش مسکن شاهد هستیم.
در بافت فرسوده زمین متعلق به مردم است و ما مجوز رایگان می‌دهیم و وام مسکن را با نصف قیمت مصوب شورای پول و اعتبار می‌پردازیم که خودشان بسازند. یا توسعه‌گر زمین دارد و ما تسهیلات را می‌دهیم که بتواند بسازد. یا ما زمین داریم (به‌عنوان دولت) و رایگان می‌دهیم که توسعه‌گر با این پشتیبانی کار کند. این سه وضعیت در بافت فرسوده اتفاق می‌افتد. پس دولت و وزارت راهوشهرسازی مسکن نمی‌سازد؛ بلکه مردم، توسعه‌گران و انبوه‌سازان خواهند ساخت.
در شهرهای جدید نیز به این ترتیب عمل می‌شود و یکی از سه وضعیت در شهرهای کمتر از 50 هزار نفر اجرائی می‌شود. در شهرهای جدید، زمین عمران شده و مجوز به صورت مشارکتی با شهرهای جدید صادر می‌شود و شهرهای جدید می‌توانند با مشارکتی که با انبوه‌سازان انجام می‌دهند، شرایط ساخت و تولید انبوه مسکن را فراهم کنند. مدلی که در مسکن مهر بود ما به‌عنوان وزارتخانه طرف قرارداد بودیم اما اینجا فرد سرمایه‌گذاری می‌کند. نکته‌ای که برایمان مهم است قیمت تمام‌شده واحدهای مسکونی است، چون برای اقشار متوسط و کم‌درآمد باید به گونه‌ای باشد که مزیت‌هایی را برای انبوه‌سازان فراهم کنیم؛ مثلا در بخش تجاری که امتیازی بدهیم، واحد تجاری را ایجاد کنند یا واحدهای مکمل واحدهای مسکونی را در سرانه‌ها ایجاد کنند که از محل فروش آن سود مورد انتظارشان را به دست بیاورند و بتواند با قیمت متعادل به مردم متقاضی واگذار کنند. منظور ما از مشارکت این است که بتوانیم قیمت مناسب برای اقشار متوسط و کم‌درآمد را فراهم کنیم. نکته آخر در مورد اقشار تحت پوشش سازمان‌های حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی است که برای آنها هم این کار را شروع کرده‌ایم. بخشی از زمین‌ها یا واحدهایی را که می‌توانستیم در اختیارشان گذاشتیم که بتوانند برای اقشار کم‌درآمد و تحت پوشش خودشان، خانه‌های موردنیاز را تأمین کنند. همچنین شورای مسکن هم، یک هفته در میان در ستاد وزارت راه و شهرسازی برگزار می‌شود. در بودجه 98، پتانسیل مالی برای این کار در نظر گرفتیم. در قالب تبصره 8 لایحه بودجه سال 98 که در دولت تصویب شده و در مجلس در دست بررسی و تصویب قرار دارد، توانمندسازی مالی ایجاد کرده‌ایم که بتوانیم این طرح را پشتیبانی مالی کنیم و منابع به اندازه کافی وجود داشته باشد. همچنین زمین منازل مسکونی مسکن مهر را واگذار نکرده‌اند و به صورت اجاره 99ساله است. مجوز گرفته‌ایم که در مجلس تصویب شود و بتوانیم زمین‌ها را به مردم بفروشیم. این امر تحرک ایجاد می‌کند که مردم بهتر بتوانند از زندگی در منازل مسکونی خود استفاده کنند و برای ما هم تأمین مالی می‌شود که بتوانیم پروژه‌هایمان را تکمیل کنیم.
پیرو همین مسائل بود که پروژه مسکن مهر پردیس را به قرارگاه خاتم‌الانبیا دادید؟
پردیس را به خاتم ندادیم. پردیس و هر شهر جدیدی نیاز دارد اتوبان‌ها، جاده‌ها و خیابان‌هایش ساخته شود و برق، روشنایی، آب، فاضلاب و مترو داشته باشد. شهر پردیس قراردادی با قرارگاه خاتم بسته که این کار به سرعت و جهادی انجام شود که زودتر مردم بتوانند از خانه‌هایشان استفاده کنند. در واقع مسئله مسکن مهر نیست، موارد دیگری است که برای ساخت یک شهر مورد نیاز است و برای آن شهر جدید، ارزش ایجاد می‌کند.
اما این نگاه را ایجاد کرده که پشتوانه شما در وزارت دفاع سبب شده تا پروژه را به دست یک نهاد وابسته به بخش نظامی بدهید.
نظامی نیستند. همه جای دنیا این‌طور است. از آمریکا که کشوری پیشرفته‌تر نیست یا حتی چین. دولت‌ها همواره وقتی می‌خواهند کار بزرگی را سریع انجام دهند، از ظرفیت مهندسی نیروی مسلح‌شان به‌عنوان پتانسیل استفاده می‌کنند. طبق قانون اساسی و طبق ضوابط قانون‌های دائمی ما، تکلیف نیروهای مسلح است که به مدد دولت بیاید و همه دولت‌ها از این ظرفیت استفاده کرده‌اند. این‌طور نیست که بگویند به ما پول بدهید که کار انجام دهیم. کار می‌کنند و از منابع، پس از ساخت و بهره‌برداری برمی‌دارند. علاوه بر اینکه آنها خودشان کار نمی‌کنند، ظرفیت‌های بخش خصوصی و مردم را به کار می‌گیرند. در حال حاضر هزاران شرکت با آنها کار می‌کنند. ما تصمیم گرفته‌ایم با شرکت‌هایی که مسئله داشتند و پروژه‌ها را خوابانده بودند، برخورد حقوقی کنیم. آنهایی که مشکل نداشتند و آماده بودند، کارشان را شروع کرده‌اند. شرکتی بود که کارش چهار سال متوقف شده بود و اخیرا فعالیتشان را شروع کرده‌اند. در بازدیدی که داشتیم، مشهود بود که تازه آمده‌اند. با شرکت‌هایی از جمله قرارگاه، قرارداد منعقد کرده‌ایم در مورد شهر جدید پردیس، نه به دستور وزیر، بنا بر تصمیم خودشان. من هیچ تصمیمی در این زمینه نگرفته‌ام. در هیئت‌مدیره خودشان تصویب کردند، به دلیل تشخیص درستی که دادند. چون مردم آنجا گرفتار هستند و مشکل دارند. بیش از 30 هزار مسکن نیمه‌تمام مانده و چند سال است که مردم منتظر منازلشان هستند. کسی که امکانات ندارد و نمی‌تواند به سرعت کار کند، هم باید قسط خانه و بانک دهد، هم اجاره‌خانه و هم دوره‌ای که سپری می‌شود روح و روانشان را آزرده می‌کند که صاحبخانه نشده‌اند. نباید برای این مردم که چشم‌انتظار هستند کاری ضربتی و انقلابی انجام دهیم که کار به سرعت تمام شود؟ پس نباید مورد اشکال باشد که کسی که این تصمیم را گرفته می‌خواهد حرکتی قوی انجام دهد.
زمانی که شما قرار بود به وزارتخانه بیایید با کارشناسان در حوزه دریایی و هوایی صحبت کردم و همه تأکید داشتند چون شما با وزارت دفاع همکاری داشته‌اید، می‌توانید نقش مهمی در صنعت هوایی داشته باشید. اولین مورد که همه توجه می‌کردند، پشتوانه شما بود. این پشتوانه چقدر در بخش‌های مختلف می‌تواند اثرگذار باشد؟
قبل از هر چیز وزارت دفاع نکته ممتازی دارد و آن اینکه باور به توانستن در آن فوق‌العاده قوی است و ظرفیتش هم ظرفیت علمی، مهندسی و تکنولوژی است. این پشتوانه برای کشور عظیم است. قاطعانه می‌گویم (چون در این حوزه عمر مفصل صرف کرده‌ام) که در کشور هیچ سرفصلی پیدا نمی‌کنید که تنگنا بوده باشد، به‌عنوان علمی، فنی و تکنولوژی، وزارت دفاع در آن دخالت نکرده و تأثیر نگذاشته باشد. بنابراین باور به توانستن است. این به معنای تیم نیست، فکر است. من آن فکر را در وزارتخانه دنبال می‌کنم و به لطف خدا این تفکر فعال شده است. اینکه به بیگانه نگاه کنیم و مردم خودمان را در انتظار نگه داریم و به خاطر موانع تحریم تأسف بخوریم که نشد، خب می‌توانیم با کارخانه ساخت داخل قرارداد ببندیم. مثلا می‌گویند فلان قطعه را نمی‌توانند بسازند، می‌گوییم فلان‌جا می‌تواند، بروید مذاکره کنید. این کار را می‌کنیم. من از ظرفیت‌های ملی و استعدادهای کشور که می‌تواند در رفاه مردم مؤثر باشد به‌واسطه همان پشتوانه، شناخت دارم. هدف از علم و تکنولوژی چیست؟ هدف این است که بتوانیم سطح و کیفیت زندگی مردم را بالا ببریم. اگر علم و تکنولوژی در زندگی ما تأثیر نگذارد و کیفیت زندگی ما را ارتقا ندهد چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟ اینکه امروز دشمن ما حرکت ایضایی انجام می‌دهد، جلوی دارو و غذا را می‌گیرد و جلوی هر چیزی را که به کیفیت زندگی مردم مربوط است می‌گیرد به‌خاطر این است که می‌خواهد مردم ما را ناراضی کند. نارضایتی ایجادکردن در مردم هدفش است. ما هم باید منتظر بمانیم که این میزان نارضایتی در مردم ما افزایش پیدا کند؟ باید از قابلیت‌های خودمان استفاده کنیم. مطمئن هستم این فکر، تأثیرات ژرفی در اشتغال، تولید و خدمت‌رسانی فراهم خواهد کرد. در فضاهای گوناگون امروز می‌بینید که تولیدات متوقف است، اما نیاز بازار وجود دارد. در قانون هم منابعی پیش‌بینی شده؛ تسهیلات ارزان‌قیمتی که هم تولید را رونق می‌دهد و هم به خریدار می‌تواند کمک کند که استفاده کند. ما از این فکر استفاده می‌کنیم.
با مخالفت‌ها و مانع‌تراشی‌هایی که در زمینه اجرای پروژه ملی بازآفرینی شهری رخ داده، چگونه برخورد می‌کنید؟
این یک پروژه جدید نیست. بازآفرینی شهری یکی از پروژه‌های قدیمی است. آمار می‌گوید در تهران 50 درصد بافت فرسوده، بازآفرینی شده و چند سال است این کار صورت می‌گیرد. آنچه در دولت یازدهم و دوازدهم موردنظر رئیس‌جمهور محترم است، برای ما برنامه‌ای محوری است. چالش مالی و تسهیلات وجود داشته، ولی امروز دیگر وجود ندارد. اکنون با مشکل چالش مالی و بانکی مواجه نیستیم.
به زودی تفاهم‌نامه را شرکت بازآفرینی شهری با بانک مسکن مبادله می‌کند. تخصیص لازم داده شده است. پشتیبانی مالی برقرار می‌شود. درخصوص زمین که کسی جایی به‌عنوان دولت، زمین در اختیار داشته باشد و این قانون و دستور آقای رئیس‌جمهور را اجرا نکرده باشد، اطلاع ندارم. درحال‌حاضر، 200 هکتار اراضی دولتی که مربوط به وزارت راه و شهرسازی یا شهرداری‌ها بوده در 270 محله برای این کار تخصیص داده شده است. هنوز کسی به من گزارش نداده که در کدام محله، کدام ارگان زمین دارد و نداده است. این موضوع مهم است. این نکته برای من حائز اهمیت است، اما شرکت بازآفرینی وزارت راه و شهرسازی نباید طرح مسئله کند، بلکه باید مسئله را حل کند. بازآفرینی شهری باید اتفاق بیفتد و زمین دولتی باید برای این کار تخصیص یابد. هم قانون صراحت دارد و هم اراده ما قوی است و دنبال خواهیم کرد. نکته دوم مردم هستند و اصلی‌ترین عامل تأثیرگذار برای بازآفرینی شهری، مردم ساکن در آن منطقه هستند که باید مشارکت کنند. اگر خودشان زمین داشته باشند ما تسهیلات می‌دهیم که شروع به نوسازی کنند. اگر نمی‌خواهند با توسعه‌گر قرارداد ببندند. شرکت بازآفرینی شهری ما هم نظارت می‌کند که حقوقشان خوب رعایت شود. نکته سوم اینکه اگر علاقه‌مند نیستند می‌توان برایشان خانه‌ای اجاره کرد که در جایی مستقر شوند تا واحدهایشان ساخته شود. اینها همه در آیین‌نامه و قانون پیش‌بینی شده است.
به تجمع کامیون‌داران در سال گذشته بپردازیم و رایزنی‌هایی که برای حل مشکلشان از طرف وزارتخانه به صورت جدی پیگیری می‌شد. کماکان در بخش‌هایی از کشور با این تجمعات مواجه هستیم. قرار است در این وضعیت چه‌کار کنیم؟
پشت این قضیه دو موضوع وجود دارد؛ اول مشکلاتی است که حقیقتا کامیون‌داران داشتند و در گذشته از آن غفلت شده بود که باید برطرف شود. آنچه انجام شده، می‌گوییم الحمدلله و آنچه باقی مانده تکلیف ماست که باید انجام دهیم و تردیدی نداریم که باید انجام دهیم. نکته دوم، تلاش‌های ضدانقلاب است؛ این اصحاب خبیث، هر لحظه و ساعت به دنبال آن هستند که مشکلاتی برای جامعه ایجاد کنند و برایشان خیلی مهم بود که بتوانند حمل‌ونقل کشور را فلج کنند و اکنون هم به دنبال این هستند که فتنه کنند و جاهایی حرکت‌های ایضایی انجام می‌دهند. ناکام مانده‌اند و خواهند ماند. لاستیک مونوپل چند نفر شده بود که لاستیک‌های با کیفیت پایین می‌آوردند و با قیمت بالا می‌فروختند و گاهی هم توزیع نمی‌کردند. الحمدلله این انحصار شکسته شده که انحصار عاملی بود برای ایجاد نارضایتی. به هر صورت موانعی وجود داشت که برطرف شده. اکنون هم از جاهای مختلف لاستیک وارد کشور می‌شود.
از کجا وارد می‌شود؟
از همه‌جا. نکته مهم این است که دولت، لاستیک و مواد اولیه کارخانه‌های داخلی تولید لاستیک را با دلار چهارهزارو 200 تومان مثل غذا و دارو تأمین کرده است. مردم باید بدانند لاستیکی که می‌تواند 150 هزار کیلومتر زیر کامیون کار کند، قیمتش 200 دلار است و ما آن را با دلار چهارهزارو 200 تومانی محاسبه می‌کنیم. باید کسی‌که گران‌فروشی می‌کند به مردم معرفی شود و مبادی ذی‌ربط با آن برخورد کنند. البته باید هزینه‌های سود و حق‌الزحمه اضافه شود، اما نباید لاستیکی بیاورند که بیشتر از 130 دلار قیمت ندارد و 60 هزار کیلومتر بیشتر کار نمی‌کند. با این موارد برخورد می‌کنیم.
برای توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای و آزادراه تهران- شمال چه کرده‌اید؟
متأسفانه آزادراه تهران- شمال می‌توانست خیلی متفاوت باشد. نحوه اجرا و شرایطی که برایش در نظر گرفته شد، نادرست بود. ما وارث این وضعیت هستیم و مهم‌ترین کاری که انجام می‌دهیم این است که کمک کنیم هیچ مانعی سر راهش نباشد که طبق استاندارد به سرانجام برسد. قول داده‌اند تا آخر بهار قطعه اول جاده را تمام کنند. امتداد اتوبان همت که یکی از پروژه‌های پراولویت است، به‌علاوه قطعه اول آزادراه تهران- شمال را دنبال می‌کنیم. فعالیت قطعه دوم هم خوب است. در مورد قطعه سوم هنوز تصمیم‌گیری برای پیمانکاری صورت نگرفته و در دست اقدام است. قطعه چهار هم در دست بهره‌برداری است. یک‌سری اقدامات را برای رفع مشکلات مردم باید انجام دهیم، به‌ویژه مردم عزیز جاده چالوس که حدفاصل مرزن‌آباد تا دزدبن زندگی می‌کنند. وقتی جاده یک‌طرفه می‌شود، آخر هفته زندگی‌شان فلج می‌شود و خیلی آسیب دیده‌اند. پروژه‌ای ضربتی به طول 15 کیلومتر شروع کرده‌ایم که این قطعه را بتوانیم چهارخطه کنیم که انسداد جاده برای یک‌طرفه‌شدن بعد از این روستاها باشد که مردم کمتر آسیب ببینند. پیمانکار خوبی کار را شروع کرده و امیدواریم این کار بزرگ را بتوانیم تا پایان تابستان به سرانجام برسانیم. قرارداد 18 ماهه است و می‌خواهم که سریع‌تر کار تمام شود.
