اختلاف سیا با ترامپ بر سر ایران
سه‌شنبه (۲۹ ژانویه) در نشست بررسی گزارش سالانه مقامات اطلاعاتی آمریکا، رئیس سازمان سیا و رئیس اطلاعات ملی آمریکا پایبندی ایران به برجام را تأیید کردند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، در این نشست جینا هسپل، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و دن کوتس، رئیس ستاد هماهنگی تشکیلات اطلاعاتی آمریکا که بر فعالیت‌های ۱۶ نهاد اطلاعاتی این کشور نظارت می‌کند، به سناتورهای کنگره، گزارشی از تهدیدهای جهانی علیه امنیت آمریکا ارائه دادند. در این نشست، مقامات عالی اطلاعاتی به سؤالات سناتورها درباره آنچه «چهار (تهدید) بزرگ»، یعنی روسیه، چین، کره‌شمالی و ایران خوانده شد، پاسخ دادند. یک روز بعد از این نشست، ترامپ نتوانست ساکت بماند، دست به توییت شد و مقامات اطلاعاتی دولت خود را تخطئه کرد. افرادی که ترامپ شماتت کرد، از سوی خود او برای تصدی سمت‌های عالی اطلاعاتی معرفی شده‌اند. این اولین‌باری نیست که ترامپ با نزدیکان خود بر سر ایران به مشکل برمی‌خورد. هنگامی که هنوز رئیس‌جمهور آمریکا فرمان خروج این کشور را از برجام امضا نکرده بود..
..مسئولیت تمدید لغو تحریم‌های ایران را نیز عهده‌دار بود، تیم مشاوران و تیم سیاست‌خارجی‌اش در گزارش‌هایی، ایران را به تعهد هسته‌ای، پایبند اعلام کردند. این موضوع خشم ترامپ را در پی داشت، به‌نحوی که گزارش ابتدایی تغییر کرد و سویه‌های ضدایرانی آن تقویت شد.
این‌بار اما جینا هسپل و دن کوتس در پاسخ به سؤالات سناتورها نتوانستند به اندازه‌ای که لازم بود، تهدید ایران را جدی نشان دهند. هر دو از پایبندی ایران به برجام و نبود نشانه‌ای مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای سخن گفتند. این دو مقام عالی اطلاعاتی اشاره کردند که در ایران مباحثی مطرح است که این کشور در آینده چه باید بکند. منتفع‌نشدن ایران از مزایای اقتصادی برجام، بحث فراتررفتن از محدودیت‌های این توافق را به‌وجود آورده است؛ به گزارش ایسنا در این نشست دن کوتس گفت: «در داخل ایران هم تندروها به مقابله و تحریک رقیبان میانه‌رو خود ادامه خواهند داد». جالب آنکه کوتس و هسپل سعی کردند دیگر «نگرانی‌هایی» را که از جانب ایران وجود دارد نیز برجسته کنند، از جمله این ادعا که ایران به‌طور مداوم در اروپا و خاورمیانه از تروریسم حمایت می‌کند. با این وجود موفق نشدند رضایت رئیس‌جمهور را به‌دست آورند.
ترامپ علیه مقامات خود
ترامپ باز هم در توییتر موفق شد همکاران خود را غافلگیر کند. او دیروز در حساب توییتر خود نوشت: «به نظر می‌رسد که کارکنان سازمان اطلاعات در مواجهه با تهدیدات ایران، بسیار ساده‌لوح و بی‌تفاوت هستند. آنها اشتباه می‌کنند! هنگامی که من به ریاست‌جمهوری رسیدم، ایران در خاورمیانه و فراتر از آن مشکلاتی ایجاد می‌کرد. از زمان پایان توافق وحشتناک هسته‌ای با ایران، آنها بسیار متفاوت شده‌اند، اما (هنوز هم) منبع بالقوه خطر و نزاع هستند. آنها موشک آزمایش می‌کنند (هفته گذشته) و حتی بیشتر و دارند به لبه نزدیک می‌شوند. اقتصاد آنها در حال حاضر در حال فروپاشی است، این تنها چیزی است که آنها را عقب نگه داشته. مراقب ایران باشید. شاید اطلاعاتی‌ها باید به مدرسه برگردند».
پاسخ ظریف
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در واکنش به توییت رئیس‌جمهور آمریکا نوشت: «وقتی نهادهای اطلاعاتی خود دونالد ترامپ با آنچه او، جنگ‌طلبان دولت خودش و اسرائیلی‌ها می‌گوید، دچار تناقض می‌شوند او باید به اتحادیه اروپا، سازمان ملل و مقامات پیشین آمریکا گوش فرا دهد». ظریف در توییتر خود عکسی از جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ و دن کوتز منتشر کرده که در آن مشاور امنیت ملی ترامپ ادعا کرده ایران هیچ‌گاه تصمیمی راهبردی برای کنارگذاشتن سلاح‌های هسته‌ای نگرفته است و در مقابل بولتون ادعا کرده که ایران هرگز انتخاب استراتژیکی برای کنارگذاشتن بمب اتم نکرده است. بولتون در دسته مشاوران و مقامات شدیدا ضدایرانی ترامپ قرار دارد.
گزارش‌هایی که زیر پای ترامپ را خالی می‌کنند
بعد از منتشرشدن بخش علنی جلسه سناتورهای کنگره با رئیس سازمان سیا و رئیس ستاد هماهنگی تشکیلات اطلاعاتی آمریکا، رسانه‌های آمریکایی اولین جایی بودند که تضاد گزارش‌های کارشناسان را با گفته‌های ترامپ برجسته کردند. برای نمونه «CNN» در گزارش محتوای مطرح‌شده در این نشست را از همین زوایه مورد توجه قرار داد. در این گزارش اظهارات ترامپ در هر موضوع کنار گزارش مقامات اطلاعاتی دولت او قرار داده شده. یکی از این موضوعات نیز ایران است.
به نوشته CNN «عالی‌ترین مقامات اطلاعاتی دولت ترامپ سه‌شنبه این نکته را تلویحا به میان آوردند که بسیاری از اظهارنظرهای گسترده رئیس‌جمهور درباره امنیت ملی با ارزیابی‌های آنها در تناقض است».
روایت این گزارش این‌طور ادامه پیدا می‌کند که هنگامی که این مقامات در طول این نشست از سوی سناتورها درباره این مسئله که «فوری‌ترین تهدیدهای جهانی علیه آمریکا» چیست، به نظر می‌رسد دو مقام پیش‌گفته چندین ادعای پایه‌ای رئیس‌جمهور برای سیاست خارجی‌اش را نقض کردند.
به نوشته این گزارش: «شکاف آشکار بین ترامپ و آژانس‌های اطلاعاتی او موضوع مداوم دو سال اخیر بوده است. اظهارات سه‌شنبه نشان داد که شکاف بین گفته‌های رئیس‌جمهور و اطلاعاتی که به او ارائه می‌شود، چقدر عمیق است».
CNN در ادامه برخی از محورهای نشست سه‌شنبه را در مقابل گفته‌های ترامپ قرار داده تا ادعای خود را ثابت کند. در قسمت ایران، گفته‌های ترامپ ازاین‌قرار است: «هنگامی که رئیس‌جمهور در ماه می گذشته اعلام کرد که آمریکا از قرارداد هسته‌ای خارج خواهد شد، او چنین استدلال کرد که باقی‌ماندن در توافق سال 2015 باعث هدایت خاورمیانه به‌سوی رقابت‌‌های تسلیحات هسته‌ای خواهد شد».
در ادامه گفته ترامپ آمده: «برای من روشن است که ما تحت ساختار متزلزل و رو‌به فرسایش توافق فعلی (برجام) نمی‌توانیم مانع دستیابی ایران به بمب هسته‌ای شویم». این را ترامپ قبل از خروج برجام و در اتاق دیپلماتیک کاخ سفید گفته بود؛ جایی که این قرارداد را «از اساس معیوب» خوانده بود.
بالاخره ترامپ تصمیمی را که به درازا کشیده بود، اعلام کرد و از برجام خارج شد. تحریم‌های ثانویه را بر ایران تحمیل کرد تا به گفته این گزارش مسیر توافقی را که «سلف» او (اوباما) پایه گذاشته بود، «فلج» کند. ترامپ برجام را قراردادی فاجعه‌بار و یک‌طرفه خوانده بود که «آرامشی در پی نداشت، صلحی در پی نداشت و هرگز نخواهد داشت».
بعد از مشخص‌شدن هسته اصلی استدلال ترامپ که پایه‌های سیاست خارجی او را می‌سازد، CNN گفته‌های مقامات عالی اطلاعاتی در روز سه‌شنبه را آورده است: «ما باور نداریم که ایران درحالحاضر اقدامی در جهت تمهید مقدمات لازم برای تهیه تسلیحات هسته‌ای داشته باشد». این را دن کوتس به قانون‌گذاران گفت.
گزارش این‌گونه ادامه می‌یابد که «بیش از هشت ماه بعد آنکه رئیس‌جمهور اعلام کرد که آمریکا از این پیمان خارج خواهد شد، مقامات اطلاعاتی آمریکا اعتراف کردند که هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ایران درحالحاضر در سودای ساختن سلاح هسته‌ای است، وجود ندارد. همچنین به قانون‌گذاران گفته شد باوجود خروج آمریکا از برجام، تهران به هنوز بر این توافق منطبق مانده است». کوتس در ادامه گفت: «هرچند باور نداریم که ایران درحالحاضر اقدامی در جهت تمهید مقدمات لازم برای تهیه تسلیحات هسته‌ای داشته باشد، (اما) مقامات رسمی ایرانی علنا تهدید کرده‌اند که اگر ایران به منافع اقتصادی ملموسی که از این قرارداد انتظار داشت، نرسد، از مرزهای (محدودیت‌های) برجام فراتر خواهد آمد».
CNN ادامه ماجرا را این‌گونه روایت می‌کند که وقتی یکی از سناتورهای شناخته‌شده مستقل این سؤال را مطرح می‌کند که آیا ایران پس از خروج آمریکا، بر تعهدات خود در این توافق ثابت‌قدم مانده است، خانم هسپل (رئیس سازمان سیا) پاسخ مثبت می‌دهد اما «هشداری» نیز می‌افزاید: «هم‌اکنون آنها به‌لحاظ تکنولوژیک این توانایی را دارند، در میان خودشان مباحثه‌هایی دارند؛ چراکه به آن منافع اقتصادی که امیدوار بودند از توافق نصیبشان شود، دست نیافته‌اند».
CNN بخش «ایران» گزارش خود را با این توضیحات به پایان می‌برد: «هرچند سه‌شنبه هسپل و کوتس نگرانی دیگری درباره موضوعاتی که مشخصا در توافق هسته‌ای مورد اشاره نبود نیز علیه امنیت ملی آمریکا برشمردند، ازجمله موشک‌های بالستیک و حمایت‌های ایران از گروه‌های نظامی منطقه؛ اما شهادت آنها درباره سودای هسته‌ای تهران، مدرک دندان‌گیری در حمایت و تقویت ادعای پیش‌گفته ترامپ درباره توافق نداشت».
ترامپ: گزارش ایران را شدیداللحن کنید
عصبانیت ترامپ مسبوق به سابقه است. اردیبهشت امسال، قبل از خروج ترامپ از برجام و هنگامی که هنوز رکس تیلرسون، وزیر امورخارجه آمریکا بود، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال به نقل از یک مقام کاخ سفید نوشت دونالد ترامپ به وزارت خارجه دستور داد تا پیش‌نویس نامه خود به کنگره آمریکا درباره رویکرد ایران نسبت به برجام را تغییر دهد و لحن تندتر و هشدارآمیزتری را به کار بندد.
پیش‌نویش گزارش از سوی وزارت خارجه آماده و برای تأیید به کاخ سفید ارسال شده بود. به گفته منبع آگاه وال‌استریت ژورنال گزارش اولیه «بیش‌ازاندازه ملایم بود». این‌طور بود که ادعاهای آمریکا درباره آنچه «فعالیت‌های بی‌ثبات‌ساز ایران در خاورمیانه و حمایت این کشور از گروه‌های تروریستی» می‌‌خواند، نیز وارد گزارش شد.
بر اساس این گزارش، ترامپ شخصا در این مورد مداخله کرد و دستور تجدیدنظر در متن اولیه را داد. نسخه نهایی ضمن تأکید بر «رفتار تهدیدآمیز منطقه‌ای ایران» حمایت آمریکا از توافق هسته‌ای در بلندمدت را نیز زیر سؤال برد. چند روز قبل از این خبر رکس تیلرسون در نامه‌ای به رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی از نحوه اجرای برجام از سوی ایران به کنگره ارائه کرد که در همان ابتدا، او در 90 روز منتهی به تاریخ تهیه گزارش ایران را به تعهدات خود پایبند اعلام کرد.
در ادامه این گزارش نکاتی که وال‌استریت ژورنال ادعا کرده بود، گنجانده شده و آمده: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری، دستور بازبینی برجام توسط نهادهای مربوط به رهبری شورای امنیت ملی را صادر کرده تا این موضوع را ارزیابی کنند که آیا تعلیق تحریم‌های آمریکا به تبع برجام با منافع حیاتی ایالات متحده همسو بوده است. پس از تکمیل این بازبینی، دولت خواستار همکاری کنگره در این زمینه خواهد بود».
