آمریکا سوار بر اختلافات منطقه‌ای
دانشگاه قاهره، اولین پایگاه حمله وزیر خارجه آمریکا به ایران در دور جدید بود، هرچند مصر اولین مقصد سفر خاورمیانه‌ای مایک پمپئو محسوب نمی‌شد و طبق برنامه اعلام‌شده وزارت خارجه آمریکا، بعد از اردن، دومین مقصد این سفر بود.
به گزارش اقتصادآنلاین، امیر محمد حسینی در شرق نوشت: البته پیش از مصر هواپیمای کاخ‌سفیدنشینان مثل نوبت پیشین غیرمنتظره در بغداد فرود آمد؛ مانند رئیس‌جمهوری این کشور که بعد از کریسمس به طور ناگهانی سر از عراق و پایگاه‌های آمریکا در این کشور درآورد؛ آنچنان‌که مقامات عراقی حاضر نشدند به ملاقات ترامپ بروند. پمپئو اما برخلاف دونالد ترامپ، با نخست‌وزیر عراق، رئیس‌جمهور و رئیس مجلس عراق دیدار کرد. به گفته یک منبع عراقی، سفر اخیر پمپئو، بیشتر روی پرونده‌های اقتصادی و چگونگی پایبندی عراق به تحریم‌های ضدایرانی آمریکا تمرکز داشت. به گزارش «روسیا الیوم»، این منبع افزود که پمپئو در دیدار با عبدالمهدی خواستار کاهش فعالیت شرکت‌های ایرانی در عراق شد. این منبع عراقی در ادامه گفت که آمریکا نگران ارسال اموال به ایران از طریق برخی احزاب و شخصیت‌های همپیمان ایران است تا برای رهایی این کشور از تحریم‌ها به آنان کمک کنند. وزیر خارجه آمریکا سپس طبق برنامه راهی مصر شد. پمپئو در کشوری که بیش از 30 سال است با ایران رابطه سیاسی و دیپلماتیک ندارد، روی موج ایران‌گریزی سوار شد تا دانشگاه آمریکایی قاهره نقطه آغاز حمله مستقیم به ایران شود.
سوار بر سرمای رابطه
اظهارات تند پمپئو در قاهره مشتری کم نداشت، زیرا مصر سال‌هاست در چنبره قطع رابطه با تهران، به پایگاهی ضدایرانی تبدیل شده. سه دهه قطع رابطه دو کشور بعد از انقلاب و پناه‌دادن به شاه و بعد از آن ماجرای ترور انور سادات و نام‌گذاری خیابان خالد اسلامبولی در تهران، حالا مسیر خوبی برای اسکی مقامات واشنگتن است. سفر پمپئو به مصر، اولین سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه بعد از تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای این کشور از سوریه بود. چندی پیش، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، برای هماهنگی متحدان منطقه‌ای بعد از خروج نیروهای آمریکا از سوریه به اسرائیل و ترکیه سفر کرده بود. مایک پمپئو اما طبق بیانیه وزارت خارجه آمریکا در تور منطقه‌ای خود، به اردن، مصر، بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عربستان‌سعودی، عمان و کویت خواهد رفت. به گزارش «ایسنا»، پمپئو در مصر با عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر و سامح شاکری، همتای مصری‌اش دیدار و در گام بعدی در دانشگاه قاهره سخنرانی کرد و ایران محور صحبت‌هایش بود. او مدعی شد: «امروز شاهد این هستیم که حزب‌الله لبنان که وابستگی کامل به ایران دارد، زرادخانه بزرگی ایجاد کرده است و 130 هزار موشک را در خود دارد. حزب‌الله لبنان در نقض آشکار قوانین بین‌المللی این سلاح‌ها را در روستاهای لبنان ذخیره کرده و این سلاح برای به‌کارگیری علیه همپیمان ما اسرائیل است. ما به منظور ایجاد صلح و با هر بهایی با دشمن مشترک خود؛ یعنی ایران آن توافق (برجام) را امضا کردیم». پمپئو در ادامه ادعا کرد: «دولت ترامپ از توافق هسته‌ای ایران و وعده‌های دروغین آنها خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را از سر گرفت». او در ادامه از نقش عربستان، امارات، بحرین، مصر، کویت و اردن در حمایت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران تشکر کرد؛ یعنی همان کشورهایی که بخش عمده مقصد سفر خاورمیانه‌ای او هستند. وزیر خارجه آمریکا در ادامه به مسئله یمن پرداخت و مدعی شد: در یمن نیز به شرکایمان برای مقابله با نفوذ ایران که برای تجارت بین‌المللی و امنیت منطقه‌ای فاجعه به بار می‌آورد، کمک کردیم. ما از هر اقدامی برای مقابله با تلاش‌های ایران به منظور تبدیل سوریه به لبنانی دیگر حمایت می‌کنیم. پمپئو در ادامه سخنرانی خود در دانشگاه آمریکایی قاهره گفت: «11 فوریه آتی چهلمین سالگرد تأسیس نظام ایران است و تا زمانی که ایران مسیر کنونی خود را ادامه دهد، منطقه از امنیت و ثبات برخوردار نخواهد شد. تحریم‌های آمریکا علیه ایران قوی‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ است و به آنها افزوده خواهد شد تا اینکه ایران به یک کشور عادی تبدیل شود». وزیر خارجه آمریکا در ادامه ادعاهای واهی خود علیه جمهوری اسلامی ایران به مسئله سوریه پرداخت و گفت: آمریکا برای خارج‌کردن آخرین نظامی ایرانی از خاک سوریه با هم‌پیمانان خود همکاری خواهد کرد و تا زمانی که نیروهای ایرانی از خاک سوریه خارج نشده‌اند ما از هیچ منطقه‌ای که تحت سیطره بشار اسد است حمایت نخواهیم کرد. او درباره رژیم اسرائیل هم گفت: «اسرائیل این حق را دارد که از خود در مقابله با نظام ایران دفاع کند و آمریکا نیز از این اقدام حمایت می‌کند».
جهنم هرگز یخ نمی‌بندد
سخنرانی پمپئو اما در ایران بی‌پاسخ نماند، هرچند به نظر می‌رسد محمدجواد ظریف، همتای ایرانی او، در روزهای آینده هم چنین توییت‌هایی خطاب به وزیر آمریکایی منتشر کند. ظریف در پاسخ به پمپئو نوشت: «هرجا و هرگاه که آمریکا دخالت می‌کند، هرج‌ومرج، سرکوبگری و نفرت ایجاد می‌شود. آن روز که ایران بخواهد برای تبدیل‌شدن به یک کشور «نرمال» به تقلید از دولت‌های دست‌نشانده آمریکا و «مدل‌های حقوق‌بشری» مایک پامپئو رو بیاورد روزی خواهد بود که جهنم یخ ببندد (کنایه از هیچ‌وقت). بهتر است آمریکا با ازدست‌دادن ایران کنار بیاید». سخنگوی وزارت خارجه ایران هم با رد اتهامات وزیر خارجه آمریکا گفت: آمریکا و به‌خصوص رژیم افراطی کنونی آن به‌خاطر خصومت دیرینه با ملت ایران و مخالفت با همه اقدامات دولت قبل از خود و در اثر سوءاستفاده از سوی محافل بدنام و ناکام و فریب‌خوردن توسط جریان‌ها و لابی‌های خاص، راهی در پیش گرفته است که هیچ نفعی در این رفتار برای آمریکا متصور نیست. بهرام قاسمی افزود: این یک تناقض بزرگ است که آمریکا از یک‌سو خصومت با ملت ایران را به اوج خود رسانده و از سوی دیگر ریاکارانه خود را طرفدار گفت‌وگو نشان می‌دهد.پمپئو یک بار دیگر به‌صراحت اعلام کرد رژیم آمریکا دشمن ایران است و این دشمنی جز دشمنی با مردم ایران نیست. او باید بداند و به‌درستی فهم کند که ما در مقابل دشمنان ایران و ایرانی با تمام توان از منافع ملی و راهبردی خود دفاع خواهیم کرد». قاسمی افزود: «ایران همواره نشان داده است خواستار همزیستی مسالمت‌آمیز با همسایگان خود است؛ اما رفتار آمریکا نشان می‌دهد دنبال تفرقه‌افکنی و ایجاد هرج‌ومرجی جدید در این منطقه است که لزوم حفظ هوشیاری تمام ملت‌های منطقه در مقابل نیرنگ و سیاست‌های تفرقه‌انگیز مقامات آمریکایی را دوچندان می‌کند».
شال ایرانی، مواضع ضدایرانی
بعد از مصر، پمپئو روز گذشته رهسپار خلیج‌فارس شد تا در گام اول میهمانی حاشیه‌نشینان
خلیج فارس، میهمان بحرین باشد. بحرین به تبع عربستان سعودی از سال 94 روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرده است. به‌تازگی هم وزیر خارجه بحرین در پاسخ به توییت ظریف، عکس محمود احمدی‌نژاد را در حال بازدید از رآکتور هسته‌ای تهران منتشر کرده بود. پیش از او، ظریف عکسی از ترامپ و مشاورانش منتشر کرد که در سفر به اسرائیل و برای تور مجازی شهر اورشلیم، عینک واقعیت مجازی به چشم دارند و نوشته بود در سرزمین کوران حتی کسانی که عینک واقعیت مجازی به چشم دارند، کور هستند. موضوع دیگری که در بدو ورود پمپئو به بحرین مورد توجه قرار گرفت، طرح شال همسر او بود. هومان مجد، روزنامه‌نگار ایرانی ساکن آمریکا، در توییتی با انتشار عکس پمپئو و همسرش که شالی با طرح اسلیمی داشت، نوشت: «در عجبم که آیا پمپئو می‌دانست روسری‌ای که همسرش در بحرین به سر دارد، طراحی کلاسیک ایرانی است؟». با‌این‌حال به نظر می‌رسد پمپئو در بحرین هم به مواضع ضدایرانی خود ادامه خواهد داد. کشوری که حدود هشت سال است با اعتراضات شیعیان این سرزمین مواجه است و حاکمان آن مدعی هستند ایران در این بین نقش‌آفرینی می‌کند. مقاصد بعدی سفر وزیر خارجه آمریکا نیز چندان تفاوتی با بحرین ندارد؛ امارات، عربستان، کویت. در این بین البته قطر، کویت و عمان در مواجهه با ایران شرایط متفاوت‌تری نسبت به باقی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارند.
مقاصد بعدی وزیر خارجه آمریکا
روابط ایران و عربستان سعودی بعد از حمله گروهی تندرو به سفارت این کشور در تهران، به‌طور کامل قطع شد. قطع این روابط در آستانه سومین سال بوده و تنش‌ها بین دو کشور به اوج خود رسیده است. وزیر خارجه آمریکا در حالی به این کشور سفر می‌کند که خاندان سدیری‌ها که اکنون بر مسند قدرت در عربستان است، بیشترین مواضع را علیه ایران داشته است. امارات متحده عربی نیز که این روزها در حال برگزاری جام ملت‌های آسیاست، به سیاست‌های عربستان سعودی نزدیک است. امارات هرچند با وجود تلاش ریاض، بعد از ماجرای سفارت عربستان در سال 94 ارتباط دیپلماتیک خود را با ایران قطع نکرد، اما آن را کاهش داد. به نظر می‌رسد حداقلی از سطح روابط تجاری دو کشور مانعی برای بالارفتن کامل دیوار روابط سیاسی است. در این بین روابط ایران با قطر دو سالی است که دستخوش تغییراتی شده است؛ تغییراتی که بیش از آنکه نتیجه تلاش دولت دوازدهم برای ارتقای رابطه با همسایگان باشد، ماحصل بحران در روابط قطر با دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است. بعد از اینکه قطر تحت تحریم‌های شدید عربستان و متحدانش قرار گرفت، مواضع مقامات قطر درباره ارتباط با ایران شفاف‌تر و صریح‌تر شد؛ آن‌هم در حالی که یکی از شروط برچیده‌شدن تحریم‌ها، قطع روابط دیپلماتیک با تهران بود. در این شرایط، آذر سال جاری وزیر خارجه ایران به نشست بین‌المللی دوحه دعوت شد و در این نشست با همتای قطری خود و امیر قطر دیدارهای گرمی داشت. در عکس‌هایی که از این دیدارها منتشر شد، یوسف بن‌علوی، وزیر خارجه عمان نیز دیده می‌شد؛ کشور همیشه معتدل و میانه‌رو حاشیه خلیج‌فارس که همواره سطح متوسط روابط خود را با ایران حفظ کرده است؛ حتی در شرایطی که نخست‌وزیر رژیم اسرائیل به این کشور سفر می‌کند، روابط تهران – مسقط دچار تنش نمی‌شود.
