بستنی‌های قاتل!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، درباره انواع تقلب‌های غذایی زیاد شنیده‌ایم؛ از کدوی پخته شده که به‌عنوان رب گوجه فرنگی فروخته می‌شود تا آردی که به جای ماست به مردم قالب می‌شود. برخی از این تقلب‌ها، اگر چه کلاه گذاشتن بر سر مشتریان از همه‌جا بی‌خبر است، اما ممکن است به‌طور مستقیم جان مصرف‌کننده را به خطر نیندازد و تنها اختلالات گوارشی ایجاد کند. با این‌حال، گزارش‌های زیادی در بیمارستان‌ها ثبت شده که نشان می‌دهد همیشه هم ماجرا ختم به خیر نمی‌شود و گاهی همین تقلب‌های غذایی، به قیمت جان افراد تمام می‌شود؛ نمونه‌اش را در استفاده از خلال یا پودر باقلا به جای پسته می‌بینیم که مبتلایان به فاویسم را به مرز مرگ نزدیک می‌کند؛ فاویسم یک بیماری ارثی خونی است که به‌دلیل کمبود یکی از آنزیم‌های گلبول قرمز ایجاد می‌شود. بیماران فاویسم حساسیت شدیدی به باقلا دارند. زمانی که حساسیت این افراد تشدید می‌شود، به دلیل وخامت حال می‌تواند جانشان را هم به خطر بیندازد. «مریم» یکی از افرادی است که پس از خوردن بستنی شکلاتی با خلال پسته، تا پای مرگ رفت: «وقتی بستنی را تمام کردم، دیدم حالم خیلی بد شد. من مبتلا به فاویسم هستم، یعنی نه‌تنها نباید باقلا بخورم که حتی بوی آن هم حال مرا بد می‌کند. آن روز باقلا نخورده بودم، اما رنگم پرید و همان حالت‌هایی به من دست داد که انگار باقلا خورده بودم. آن‌قدر حالم بد شد که با اورژانس تماس گرفتند. وقتی اورژانس آمد، به من گفتند که حتما باقلا خورده‌ام. ما هر چه فکر کردیم، دیدیم آن روز باقلایی در خانه پخته نشده؛ بعد تکنیسین اورژانس اعلام کرد که شاید خلال پسته خورده‌ام. درست هم بود، روی بستنی خلال پسته ریخته شده بود که متوجه شدیم خلال باقلا بوده نه خلال پسته.» مریم می‌گوید که تکنیسین اورژانس به آنها گفته اگر کمی دیر رسیده بودند، جانش را از دست می‌داد و این را هم اضافه کردند که از این اتفاقات زیاد می‌افتد، یعنی افراد به خیال خوردن خلال پسته روی خوراکی، باقلا می‌خورند و به دلیل بیماری، حالشان بد می‌شود.

استفاده از خلال یا پودر باقلا جای پسته، تقلب جدیدی نیست؛ سال‌هاست که متقلبان مواد غذایی از این شیوه استفاده می‌کنند تا هزینه‌های تولید را کم کنند و سودآوری را بالا ببرند، هر چند که شرکت‌های تولید‌کننده برخی خوراکی‌ها که نیاز به خلال پسته دارند، این شایعه‌ها را رد کرده‌اند. شرکت معروف حلوا شکری عقاب، یکی از شرکت‌هایی است که پیش از این، متهم به همین تقلب شد؛ فیلم‌هایی هم با این موضوع منتشر شد و خیلی‌ها را به واکنش واداشت. انتشار این فیلم منجر به تولید فیلمی از سوی این شرکت شد که در آن به تفاوت استفاده از خلال باقلا و پسته روی حلوا شکری پرداخت و خودش را از هرگونه اتهامی مبرا کرد. با این‌همه، در گوشه و کنار خبرهای زیادی از مصرف‌کنندگان می‌آید که با خوردن این خوراکی، حساسیت‌شان تشدید شده است. ماجرا هم تنها به حلوا شکری محدود نمی‌شود؛ هر خوراکی‌ای که حاوی پودر یا خلال پسته باشد، ممکن است در معرض این تقلب باشد؛ مثل بستنی‌، دسر، ژامبون و فرآورده‌های گوشتی.

مسئولان سازمان غذا و دارو می‌گویند که گرانی منجر به افزایش تقلب‌ها می‌شود. شاید در نگاه کلی برخی تقلب‌ها زیادی هم خطرناک به نظر نرسند و تنها یک ماده خوراکی جایگزین یک ماده خوراکی ارزان‌تر دیگری (به جز در باقلا) شده باشند، اما وقتی مواد غیر مجاز و سمی به کار گرفته شود، آن زمان دیگر پا را از یک تقلب ساده فراتر گذاشته است. نظارت و شناسایی تخلف‌ها و برخورد با متخلفان در وظایف سازمان غذا و دارو قرار می‌گیرد.

بیماری فاویسم را بیشتر بشناسیم

فاویسم(favism)  یک بیماری فصلی، ارثی و تغذیه‌ای است که به شکل کم‌خونی و بیشتر در اثر خوردن باقلا سبز خام و گاهی فریزشده و یا در اثر مصرف برخی از داروها و مواد شیمیایی اکسید‌کننده در افراد حساس اتفاق می‌افتد. این بیماری واگیردار نیست؛ بلکه یک بیماری ارثی است که توسط کروموزم X منتقل می‌شود. افراد مبتلا در حالت عادی طبیعی هستند و هیچ‌گونه علامتی ندارند مگر آن‌که باقلا بخورند که در این صورت دچار علایم حاد بیماری می‌شوند. در ایران فاویسم بومی سواحل خزر است. کانون‌هایی از بیماری هم در سواحل خلیج فارس به‌ویژه مناطق جنوب و جنوب شرقی ماهدشت، فسا و فیروزآباد فارس و روستاهای شمالی ایرانشهر در استان سیستان‌وبلوچستان دیده می‌شود.

افراد مبتلا به فاویسم زمانی که در معرض باقلا قرار می‌گیرند، دچار کم‌خونی همولیتیک حاد می‌شوند. کم‌خونی همولیتیک حاد به نقص گلبول‌های ‌قرمز خون گویند که اکسیژن را در بدن جابه‌جا می‌کند. زمانی که این ‌سلول‌ها به سرعت تخریب شوند، مغز استخوان نمی‌تواند با سرعت کافی آنها ‌را جایگزین کند و بدن قادر نخواهد بود که اکسیژن مورد نیاز خود را به ‌دست آورد.

 علایم بیماری فاویسم در افراد مبتلا بر اساس شدت و ضعف بیماری متنوع ‌است. علایم خفیف بیماری شامل خستگی، سردرد، تب، تهوع، معده‌درد ‌و استفراغ است. هر یک از علایم فاویسم شامل ادرار تیره نارنجی‌رنگ ‌‌که وجود هموگلوبین را در ادرار نشان می‌دهد، زردی پوست زردرنگ و احساس خستگی و کوفتگی مربوط به مدت‌زمان طولانی بیماری ‌است. اگر فاویسم درمان نشود، شخص به کما رفته و بیهوش می‌شود و ‌به تزریق خون نیاز پیدا می‌کند. در نوزادان و کودکان ‌موارد بسیار شدید فاویسم می‌تواند کشنده باشد. میزان قرارگرفتن در معرض باقلا موجب بروز بیماری می‌شود که بشدت به ‌شرایط فردی و محیطی بستگی دارد. خوردن باقلا مهمترین عامل بروز ‌بیماری است اما برخی از افراد آن‌قدر حساس هستند که به گرده گیاه ‌یا حتی به خوردن گوشت حیوانی که باقلا مصرف کرده، واکنش نشان می‌دهند. ‌عوامل واکنش متقاطع بسیاری وجود دارد همچون انواع زیاد باقلا و ‌برخی داروها شامل داروهای اصلی ضد مالاریا و آنتی‌بیوتیک‌ها. ‌بسیاری از افراد مبتلا به فاویسم زمانی بیمار می‌شوند که در معرض ‌نفتالین و مواد شیمیایی محافظ قرار می‌گیرند.