سایه خاشقجی بر سر طلای سیاه
برگ برنده عربستان در هفته‌های اخیر علیه این کشور فعال شده است. بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان که تا چندی پیش حتی آمریکا را تهدید به افزایش قیمت جهانی نفت می‌کرد، ظاهرا تحت فشارهای ایالات متحده با کاهش قیمت نفت موافقت کرده و این روند کاهشی در روزهای اخیر نمایان‌تر شده است. وابستگی کامل عربستان به قیمت نفت باعث شده این کالا به‌عنوان شمشیری دولبه علیه خواست خاندان سعودی به کار برده شود.
به گزارش اقتصادآنلاین، کاهش قیمت نفت تهدیدی علیه امنیت ملی عربستان محسوب می‌شود، تهدیدی که در هفته‌های اخیر در جهت منافع آمریکا عملی شده و نمی‌توان آن را بی‌ارتباط با بحران قتل جمال خاشقجی دانست. در روزهای اول پس از افشای قتل این روزنامه‌نگار منتقد حکومت ریاض، محمدبن‌سلمان جهان را تهدید کرد که اگر بخواهد تنبیه و تحریمی علیه عربستان بر سر این موضوع اعمال شود، ریاض نیز به سلاح نفت متوسل خواهد شد و قیمت آن را بالا می‌برد. اما اکنون این سلاح علیه عربستان به کار گرفته شده است.
در کنار سیاست‌های ترامپ و بن‌سلمان، بحران قتل جمال خاشقجی نیز باعث شده کاهش قیمت نفت، عربستان را در آستانه یک بحران اقتصادی قرار دهد. این کشور با هدایت بن‌سلمان برنامه‌های زیادی را با عنوان «چشم‌انداز 2030» برای کاهش وابستگی به نفت در حال اجرا دارد و برای تأمین بودجه این پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری خارجی و نیز تثبیت قیمت نفت روی حداقل 70 دلار مهم‌ترین منابع عربستان به شمار می‌آیند، اما با قتل خاشقجی بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی رویکردی محتاطانه در قبال افزایش سرمایه‌گذاری در عربستان در پیش گرفته‌اند و کاهش قیمت نفت به زیر 60 دلار هم چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای را پیش‌روی ریاض قرار داده است. عربستان برای تأمین بودجه خود به نفت بشکه‌ای ۷۰ دلار احتیاج دارد، درحالی‌که با ادامه روند نزولی قیمت نفت، قیمت این حامل انرژی تا زیر 50 دلار سقوط می‌کند. با توجه به اعلام رضایت دونالد ترامپ از کاهش قیمت نفت و تأکید او بر لزوم سقوط بیشتر قیمت، به نظر می‌رسد یکی از امتیازاتی که ریاض حاضر شده برای جلب رضایت کاخ سفید اعطا کند پایین‌آوردن قیمت نفت است. دونالد ترامپ چند روز قبل در توییتر نوشت: «لذت ببرید. قیمت نفت 54 دلار، درحالی‌که 82 دلار بود. تشکر از عربستان سعودی، اما این قیمت باز هم باید پایین‌تر برود». این توییت در حالی منتشر شد که در آمریکا انتقادها از اظهارات ترامپ که گفته صرف‌نظر از اینکه چه کسی دستور قتل جمال خاشقجی را صادر کرده، ایالات متحده شریک و متحد حکومت عربستان باقی خواهد ماند، بالا گرفته و نیویورک‌تایمز گزارش داده است که با وجود این عقب‌نشینی ریاض، کنگره همچنان قصد اعمال تحریم علیه عربستان را دارد و محدودیت‌هایی در زمینه سرمایه‌گذاری علیه عربستان اعمال می‌کند. هم‌زمان با نیاز جهان به نفت عربستان که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت محسوب می‌شود، ریاض هم به‌شدت به درآمد نفتی خود نیاز دارد. ارزان‌شدن نفت در هفته‌های اخیر و پروژه‌های توسعه پرهزینه داخلی باعث شده خرج عربستان بالا برود و حتی دچار کسری بودجه‌های سنگین شود و ریاض به‌دنبال آن است تا از روش‌هایی دیگر این کسری بودجه را جبران کند. کاهش قیمت نفت در حالی صورت می‌گیرد که با آغاز تحریم نفتی آمریکا علیه ایران، دولت ترامپ در پی آن بود تا کاهش صادرات نفت ایران را با افزایش صادرات نفت دیگر کشورها جبران کند تا قیمت نفت روند جهشی نداشته باشد، اما آنچه در هفته‌های اخیر شاهد بودیم، نه‌تنها ایران بلکه دیگر صادرکنندگان نفت را هم متضرر خواهد کرد. با وجود اینکه قیمت جهانی نفت در مقایسه با اوایل ماه اکتبر حدود یک‌سوم قیمت خود را از دست داده، این امیدواری وجود دارد که در جلسه هفته آینده اوپک، موافقت اعضا برای کاهش تولید، مانع سقوط بیشتر قیمت نفت شود. براساس گزارش رویترز، عربستان سعودی تولید نفت خود را در ماه نوامبر به بالاترین حد رساند، به‌طوری‌که روزانه 11.1 تا 11.3 میلیون بشکه تولید کرد، اما درحال‌حاضر دیگر اعضای اوپک به این کشور فشار می‌آورند تا تولید خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز کاهش دهد. در 10 روز آینده نه‌تنها قرار است اعضای اوپک برای تصمیم‌گیری درباره روند تولید نفت جلسه‌ای برگزار کنند، بلکه سران گروه 20 قدرت برتر اقتصادی جهان نیز در روزهای آینده در آرژانتین گردهم می‌آیند و با اینکه ظاهرا تنش تجاری آمریکا و چین در دستور کار این نشست قرار دارد، اما حضور آمریکا، روسیه و عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان در این نشست کافی است تا سران اقتصادهای برتر جهان سیاست‌های نفتی را نیز به بحث بگذارند.
پمپئو و متیس در سنا
در واشنگتن سناتورهای ارشد دموکرات و جمهوری‌خواه به‌تازگی از ترامپ خواسته‌اند درباره نقش بن‌سلمان در قتل خاشقجی تحقیق کند. این درخواست که در چارچوب «قانون ماگنیتسکی» انجام شد، رئیس‌جمهوری آمریکا را موظف می‌کند در 120 روز دراین‌باره توضیح دهد. کنگره آمریکا چند سال پیش «قانون ماگنیتسکی» را برای تحریم مرتکبان نقض جدی حقوق بشر در روسیه و سایر کشورها تصویب کرد که حالا کنگره می‌تواند از آن برای تحریم مقامات ارشد عربستان سعودی استفاده کند.
در راستای تحقیق کنگره درباره ارتباط ترامپ و بن‌سلمان و ارائه دلایل عدم تأیید ارزیابی سیا از دست‌داشتن بن‌سلمان در قتل خاشقجی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، قرار است امروز مایک پمپئو وزیر خارجه و جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده، در سنا حضور یابند. باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا و یکی از منتقدان دونالد ترامپ گفت مایک پومپئو و جیمز متیس قرار است در نشستی پشت درهای بسته در سنای آمریکا حضور یابند. احتمال حضور جینا هاسپل، رئیس سیا نیز در این نشست مطرح شده است.
به گفته باب کورکر «این بسیار مهم است که توضیحات دولت ایالات متحده را درباره اینکه این وضعیت به کدام سمت می‌رود بشنویم». در همین حال قرار است برنی سندرز، سناتور چپ‌گرا، دوباره قطع‌نامه‌ای را برای پایان‌دادن به مشارکت لجستیکی و اطلاعاتی ایالات متحده در جنگ یمن ارائه کند. او چند ماه پیش هم تلاش کرده بود این قطع‌نامه را به تصویب برساند که تلاش او بی‌نتیجه ماند، اما کورکر می‌گوید این‌بار این قطع‌نامه با حمایت گسترده‌ای روبه‌رو می‌شود. برخی نمایندگان کنگره آمریکا خواهان پاسخی قدرتمند از جانب آمریکا به عربستان هستند. جلوگیری از فروش سلاح به عربستان و اعمال تحریم‌هایی فراتر از تحریم‌های مربوط به 17 عربستانی متهم به مشارکت در قتل خاشقجی از جمله گزینه‌های مورد نظر نمایندگان کنگره است.
