جنگ روانی بی‌سرانجام...!
اتفاقاتی که قرار بود از تاریخ 13آبان به بعد بر سر مردم ایران بیاید مشخص نبود و آمریکا به حدی بر روی ایجاد جنگ روانی و تبلیغات آثار شدید دور دوم تحریم‌ها بر اقتصاد ایران کار کرده بود که هیچ کس از آن چه بعد از این روز خواهد شد خبر نداشت، اما دیدیم که نرخ ارز بعد از تحریم‌ها به آرامی کاهش یافت و متوجه شدیم که تمام ترس و التهاب بازار ایران چیزی جز آثار جنگ روانی دشمن نبوده است.
این جنگ روانی تا جایی در اقتصاد ایران رسوخ کرده بود که عده‌ای سودجو دست به التهاب بیشتر بازارهای داخلی زدند اما بعد از تاریخی که آمریکا آن را برای ما به روزی شوم تبدیل کرده بود دیدیم که بالعکس، بازارهای ما به آرامی به سمت کاهش تنش و التهاب در حال کرکت‌اند و این یعنی جنگ روانی بی سرانجام.
اما این که چه شد نرخ ارز بعد از این تاریخ روند نزولی در پیش گرفت چند دلیل عمده داشت:
1- اول ورود ارز‌های خانگی به بازار بود. کسانی که در روزهای پرهیاهوی بازار ارز خریده بودند، دورنگری نداشته و تنها به جهت کسب سود وارد این جریان شدند اما با دیدن روند نزولی نرخ، اقدام به عرضه ارز خود کردند.
یعنی با کاهش نرخ، خریداران جای خود را عوض کرده و حالا به فروشندگان ارز تبدیل شدند، بنابراین افزایش عرضه در مقابل کاهش تقاضا یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر کاهش نرخ ارز بود.
2- عامل دیگر کاهش نرخ ارز، ثبات نسبی در نحوه عملکرد این بازار بود. از آن جایی که طی چند ماه گذشته صدور بخشنامه‌های مختلف و قوانین پی در پی عامل جدی نوسانات نرخ ارز بود، حالا حدود دو ماهی است که دولت دست از این اقدام کشیده و بازار با ثبات نسبی در حال حرکت است.
این عامل علاوه بر نوسان نرخ ارز افزایش بی‌اعتمادی و عدم اطمینان به آینده بازار را ایجاد کرده بود و اگر چه در حال حاضر نیز این عامل به صفر نرسیده و همچنان دولت تا حدودی بخشنامه‌های متفاوت صادر می‌کند اما کاهش خوبی داشته است.
بنابراین در این شرایط، متقاضیان برای کار‌های اقتصادی مثل واردات نیز کم‌تر به بازار ارز ورود کرده و این عامل نیز تاثیر به سزایی در کاهش نرخ داشته است.
3- از دیگر موارد تاثیرگذار بر آرامش بازار می‌توان به بازگشت نسبی ارز حاصل از صادرات اشاره کرد. یعنی عده‌ای که به دلایل مختلف ارز خود را وارد سامانه نیما نمی‌کردند به این نتیجه رسیدند که دولت از موضوع خود کنار نمی‌کشد بنابراین چاره‌ای جز عرضه ارز صادراتی به نیما ندارند؛ درواقع می‌توان افزایش ارز سامانه نیما را جزو عوامل تاثیرگذار بر کاهش نرخ دانست.
4- با افزایش نرخ ارز واردات یکسری کالا‌ها به دلیل بالابودن قیمت تمام شده و نداشتن متقاضی، کاهش یافت و این به معنی کاهش تقاضا برای ارز و در نتیجه کمک به آرامش بازار بود.
5- پنجمین عامل و یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در آرامش بازار، زمزمه ایجاد بورس ارز است. مدت‌ها است که فعالان اقتصادی منتظر راه‌اندازی بورس ارز هستند چرا که از نظر آن‌ها این اقدام صرفا برای خرید ارز نیست بلکه آثار مثبتی از جمله حذف ارز نیمایی و سنایی و همچنین تک نرخی شدن ارز را در پی دارد.
این کار اگرچه زمان‌بر است اما امید این را می‌دهد که دولت با هدف تک نرخی کردن ارز و تعادل در بازار دست به این اقدام خواهد زد.
نکته لازم به ذکر این است که نتیجه کنترل بازار، ثبات نرخ نخواهد بود بلکه این عرضه به اندازه و تامین نیاز خریداران ارز است که آرامش و کاهش نرخ را به همراه دارد.
من معتقدم اگر شرایط برای خریداران و فروشندگان ارز شفاف شود، نرخ ارز به سمت کاهش و در نهایت ثبات پیش خواهد رفت.
*عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
