کارآیی تحریم‌ها علیه ایران به‌تدریج کاهش می‌یابد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، این شبکه خبری روز سه شنبه در بخشی انگلیسی خود اعلام کرد: با اجرای دور دوم تحریم ها علیه ایران، تهدید«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر تحمیل شدید ترین تحریم های تاریخ علیه ایران رنگ واقعیت به خود گرفت. دور نخست تحریم های آمریکا علیه ایران که در ماه اوت (مرداد - شهریور) آغاز شد، صنعت هوانوردی، پول و حتی فرش این کشور را نشانه گرفت و اکنون به جز هشت کشور، بقیه جهان نمی توانند با بازار نفت و گاز و سیستم مالی این کشور در تعامل باشند. 
این در حالی است که ایران همچنان به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در سال 2015 میان این کشور و قدرت های جهانی امضا شد، پایبند است و بازرسان سازمان ملل متحد نیز این پایبندی را بارها تایید کرده اند.
با این وجود، دولت آمریکا به طور یکجانبه در ماه مه (اردیبهشت - خرداد) گذشته از این توافق خارج شد تا راه را برای تحمیل مجدد تحریم ها علیه ایران هموار سازد. 
اکنون که تحریم های آمریکا به طور کامل بر ایران تحمیل شده، به باور کارشناسان، این دو کشور درگیر بازی «موش - گربه» شده اند به طوری که واشنگتن می کوشد تا آنجا که می تواند بر ایران سخت بگیرد و در مقابل تهران تلاش می کند روش های خلاقانه ای برای دور زدن آنها بیابد.
«مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا گفته است: «تعجب نمی کنم اگر ایران تلاش کند که تحریم ها را دور بزند».
«علی سرزعیم» مشاور اقتصادی مرکز مطالعات استراتژیک دفتر ریاست جمهوری ایران به الجزیره گفت: راهکارهایی برای مقابله با تحریم های آمریکا مد نظر است. 
وی که در دانشگاه علامه طباطبایی تهران نیز تدریس می کند به این شبکه خبری افزود: آنها هر کاری که بتوانند برای تنبیه ایران می کنند و ما هم هر کاری که بتوانیم برای مقابله با آنها انجام می دهیم.
اما ایران چه راه هایی برای دور زدن تحریم ها دارد؟

** معافیت
ایران می تواند با وجود تحریم، همچنان با کشورهایی که آمریکا آنها را از تحریم خرید نفت این کشور معاف کرده است، تجارت کند.
دوشنبه هفته گذشته (هفت آبان) پمپئو اعلام کرد: چین، هند، ایتالیا، ژاپن، یونان، کره جنوبی، تایوان و ترکیه می توانند پس از اعمال تحریم ها نیز از ایران نفت و گاز بخرند.
وزیر امور خارجه آمریکا نگفت که این معافیت تا کی ادامه دارد اما دلیل اعطای آن را حصول اطمینان از به خطر نیفتادن ثبات قیمت ها در بازار انرژی در نتیجه حذف ناگهانی نفت ایران از بازارها اعلام کرد. 
این در حالی است که ترامپ پیش تر می گفت، درآمد نفتی ایران را به صفر می رساند.
اکنون تهران این معافیت ها را یک پیروزی برای خود می داند زیرا این کشور می تواند پس از تحریم ها نیز نفت خود را بفروشد. 
براساس بررسی های شبکه خبری «سی ان بی سی» آمریکا، ایران در ماه سپتامبر (شهریور- مهر) به طور متوسط 1.7 تا 1.9 میلیون بشکه در روز نفت فروخته است. این عدد در ماه مه (اردیبهشت) که آمریکا اعلام کرد از برجام خارج می شود و تحریم ها علیه ایران را بر می گرداند به 800 هزار بشکه در روز تقلیل یافت. با این وجود برای تهران، این کاهش تولید با افزایش قیمت نفت جبران شد. 

** ساز و کار پیشنهادی ویژه یا SPV*
اتحادیه اروپا در 24 سپتامبر (دوم مهر) اعلام کرد که در حال ایجاد یک مکانیزم جدید به نام سازوکار پیشنهادی ویژه است. 
به گفته «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «اس پی وی» به شرکت های اروپایی اجازه می دهد بر اساس قوانین اتحادیه اروپا به تجارت با ایران ادامه دهند و مناسباتشان با سایر کشورهای جهان نیز برقرار باشد. 
الجزیره تصریح کرد: این سازوکار در حقیقت نشان دهنده مخالفت و بی اعتنایی اروپا به ترامپ است. 
«اس پی وی» به عنوان یک اتاق پردازش عمل می کند که رد و بدل پول میان شرکت های اروپایی و ایران را امکان پذیر می کند بدون آنکه در تیررس تحریم های آمریکا قرار گیرند.
با این حال هنوز مشخص نیست که ساختار نهایی «اس پی وی» چگونه است و آیا شرکت های اروپایی آن را سودمند خواهند دانست یا نه؟

** قانون انسداد اروپا
اتحادیه اروپا همچنین در ماه اوت قانون' انسداد ' خود را به روز و به موجب آن از شرکت های اروپایی که به تجارت با ایران ادامه می دهند، در برابر تحریم های ترامپ محافظت کرد. 
این قانون (به اتحادیه اروپا) اجازه می دهد از شرکت های اروپایی در برابر تحریم ها (که اکنون منظور تحریم های آمریکاست) محافظت و خسارات ناشی از تحریم این شرکت ها را جبران کند.
قانون انسداد همچنین اروپایی ها را از تبعیت چنین تحریم هایی منع می کند، مگر آنکه کمیسیون اروپا آنها را مجاز بداند. 

**معاملات بازار سهام ایران
ایران در اواخر اکتبر (اواسط آبان) گذشته اعلام کرد که شروع به فروش نفت از طریق بازار سهام این کشور می کند و تنها در دقایق نخست معامله، 280 هزار بشکه نفت فروخت.
ایده فروش نفت از طریق بازار سهام برای نخستین بار در سال 2000 میلادی در جریان دور قبلی تحریم ها مطرح شد، اما تاکنون از آن استفاده نشده بود.
گزارش ها نشان می دهند، این 280 هزار بشکه به قیمت 74 دلار و 85 سنت در هر بشکه معامله و تنها در روز نخست، یک میلیون بشکه نفت خام فروخته شد.
به این ترتیب، خریداران خصوصی - اعم از ایرانی یا خارجی - می توانند نفت ایران را از طریق بازار سهام خریداری کرده و بدون اینکه ردیابی شوند، آن را در بازارهای جهانی بفروشند. 
اداره کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا یا 'اوفک' ، فهرست اشخاص و شرکت های مرتبط با ایران که معامله با آنها مجاز نیست را مشخص کرده است، اما شرکت جدیدی که نامش در این فهرست نیست، می توانند به طور قانونی نفت ایران را خرید و فروش کند. 

** روش های غیررسمی
«محمد اسلامی» کارشناس تحریم از تهران گفت: دولت روش های دیگری نیز برای دور زدن تحریم ها دارد که چون نمی خواهیم شناسایی شوند از بیان بسیاری از آنها معذوریم.
وی افزود: این ساختارها که ایرانی ها برای مقابله با تحریم ها ساخته اند و از جمله آنها می توان به سواپ ارزی و معامله از طریق رمز ارزها اشاره کرد، غیر رسمی هستند. 
وی تاکید کرد، شرکای تجاری ایران مانند روسیه و چین نیز نمی خواهند این روش ها فاش شوند.
روسیه که در فهرست کشورهای معاف از تحریم خرید نفت ایران قرار ندارد، تحریم های آمریکا علیه ایران را تقبیح و آنها را غیرقانونی اعلام کرده است. 
گمان می رود مسکو به تهران در دور زدن تحریم ها کمک کند. این کشور ممکن است با خرید و پالایش نفت ایران و سپس فروش محصولات پالایش شده به اروپا، این مهم را به انجام رساند.
با این حال، پمپئو پیشتر هشدار داده است که دولت ترامپ به طور کامل آماده خنثی سازی تلاش ها برای دور زدن تحریم هاست و در این زمینه از هیچ کوششی دریغ نخواهد کرد.
اما به گفته اسلامی، تحریم های جدید ترامپ در مقایسه با تحریم های زمان اوباما با دشواری های بیشتری روبرو هستند.
وی تصریح کرد: در حالی که تحریم های ترامپ دقیق تر است، اما رئیس جمهوری آمریکا در ایجاد یک اجماع جهانی علیه ایران ناموفق بوده است و به همین دلیل، توان اثربخشی ساختار تحریم های جدید به تدریج کاهش پیدا خواهد کرد.
دور جدید تحریم های آمریکا علیه ایران دیروز (دوشنبه) آغاز شد.
وزیران خارجه و دارایی آلمان، انگلیس و فرانسه به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جمعه گذشته در بیانیه ای مشترکی با اشاره به پیشرفت چشمگیر سازوکار مالی ویژه این اتحادیه برای ایران، گفتند: ما برای تکمیل این سامانه عزمی راسخ و مشترک داریم. 
در این بیانیه که به امضای موگرینی، «ژان ایو لودریان»، «هایکو ماس» و «جرمی هانت» وزیران خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس و «برونو لومر»، «اولاف شولتز» و «فیلیپ هاموند» وزیران دارایی این کشورها رسیده، آمده است: «ما عمیقا از بازگشت تحریم های ایالات متحده به دلیل خروج آن از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) متاسفیم.»