قیمت بنزین در بلاتکلیفی
«بنزین گران نمی‌شود»، این خبری است که طی چند روز گذشته تاکنون صدر اخبار بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همدلی، چند روز پیش بود که فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس هرگونه افزایش قیمت بنزین و سایر سوخت‌ها را تا پایان سال رد کرده بود. اما به نظر نمی‌رسد گران نشدن به مفهوم بی نیازی یافتن راهکاری برای کاهش مصرف این فرآورده نفتی باشد. آمارها می‌گویند مصرف روزانه بنزین طی یک سال گذشته تا کنون 8 تا 10 درصد افزایش نشان می‌دهد. آنطور که نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: « راهکار کنترل مصرف بازگشت سهمیه بندی است.» سیاستی که اگر چه یک بار محکوم به شکست شد ، اما به باور پدرام سلطانی « در صورتی‌که به شیوه صحیح انجام شود می‌تواند برگ برنده کنترل مصرف سوخت در کشور باشد. » . این تحلیلگر بر این باور است: « قیمت انرژی از جمله بنزین در ایران بسیار ارزان است اما ساختار اقتصادی اجازه اصلاح قیمت این سوخت را نمی‌دهد.»
با این حال، ماجرای اصلاح قیمت بنزین در کشور، سال‌هاست در حد حرف مانده است. چرا که بنزین ارزان یا گران، هر دو به یک اندازه در ایجاد گرفتاری‌های اقتصادی نقش دارد و به همین دلیل اظهارنظرها در این زمینه متفاوت است. عده‌ای از کارشناسان اقتصادی به دلیل اختلاف قابل‌توجه قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه، قیمت پایین سوخت را زمینه ساز قاچاق می‌دانند و اصرار دارند تا قیمت‌ها را متناسب با نرخ سوخت در این کشورها هماهنگ کنند. در مقابل عده‌ای دیگری از آگاهان اقتصادی نیز بر این باور هستند که به علت وابستگی عمیق بخش زیادی از مردم جامعه به قیمت بنزین، نباید تغییری در قیمت سوخت ایجاد کرد. البته اگر با عینک هر یک از این گروه‌ها به عمق داستان بنگریم، صحبت‌های هر دو گروه معقول به‌نظر می‌رسد.، چرا که هر کدام از منظر خود، خوب و بد اصلاح قیمت انرژی را در کشور بررسی می‌کنند.
چند وقت پیش بود که این بحث سوژه رسانه‌های خارجی هم شده بود تا بلومبرگ در گزارشی اعلام کند، ایران بعد از ونزوئلا، ارزانترین سوخت را به مردمان خود عرضه می‌کند، به‌طوری‌که قیمت هر لیتر بنزین، حتی کمتر از یک بطری آب معدنی است. این موضوع حالا بحث قاچاق بنزین به کشورهای همسایه را به خصوص بعد از نوسانات نرخ ارز نگران‌کننده‌تر کرده است؛ چرا که ایران در پایین‌ترین جایگاه قیمت بنزین بعد از کشورهای ترکیه، پاکستان، افغانستان، ارمنستان، عراق، امارات،جمهوری آذربایجان و ترکمنستان قرار دارد.
هر چه که هست، بحث واقعی نبودن قیمت سوخت این‌روزها که نزدیک به فصل بودجه‌بندی است، بار دیگر به میان آمده و نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد؛ سوال این است، بالاخره قیمت واقعی بنزین چقدر باید باشد تا به اصطلاح نه سیخ بسوزد و نه کباب؟ دولت‌های مختلف با چنین واقعیت‌هایی، آزمون و خطای زیادی را در بحث چگونگی استفاده از سوخت انجام داده‌اند. استفاده از کارت سوخت و سهمیه‌بندی هر دو از راهکارهایی بودند که در گذشته به محک گذاشته شدند، اما به دلایل مختلفی ادامه نیافتند.
وقتی سال 86، برای اولین بار کارت‌های هوشمند برای خرید بنزین در جایگاه‌های سوخت روی کار آمدند، بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی معتقد بودند که به دلیل اینکه برآورد آماری از میزان مصرف بنزین توسط هر فرد وجود ندارد، کارت سوخت می‌تواند در جلوگیری از قاچاق بنزین به کشورهای همسایه موفق باشد. می‌گفتند، با استفاده از کارت‌های هوشمند می‌توان پی برد که چه تعداد خودرو و با چه میزان مصرف بنزین در کشور وجود دارد، حتی با کارت سوخت می‌توان فهمید که کدام خودرو و از چه جایگاهی سوخت‌گیری کرده است. جایگاه‌داران به عنوان منتقدان اصلی این طرح، می‌گفتند، کارت سوخت وقتی به راحتی در دست مردم می‌چرخد، نمی‌تواند سند قابل اعتمادی برای میزان مصرف سوخت توسط هر خودرو باشد و این طرح کمکی به کاهش مصرف نخواهد کرد. حالا چند وقتی می‌شود که دوباره زمزمه‌های احیای کارت سوخت از زبان مسئولان شنیده می‌شود. هر چند گفت‌وگو با برخی از نمایندگان در کمیسیون انرژی نشان می‌دهد که قرار نیست با بازگشت کارت سوخت قیمت‌ها افزایش یابد و تنها مدیریت بهینه مصرف بنزین مورد توجه دولت است. سوالی که در این زمینه می‌توان طرح کرد این است که اگر کارت سوخت روش مناسبی برای مدیریت سوخت بود، پس چرا در گذشته حذف شد؟ هر چند به باور برخی از فعالان اقتصادی، آن روزها بنا به شرایط و قیمت دلار دیگر نیازی به استفاده از کارت سوخت نبود اما حالا به دلیل افزایش قیمت ارز زمینه برای انتقال سوخت به کشورهای همسایه فراهم شده است.
علی ادیانی، یکی از اعضای کمیسیون انرژی، دیروز به خبرآنلاین گفته بود: «:زمان فعلی متناسب با زمان جنگ اقتصادی نیست، دولت متاسفانه در لایحه بودجه پیشنهاد حذف کارت هوشمند سوخت را داد و مجلس به آن رای داد و دوباره فوریتی تصویب کرد مبنی بر اینکه کارت هوشمند سوخت باقی بماند؛ آن مقطع زمانی بنده به عنوان نایب رئیس کمیسیون انرژی اعلام کردم کار دولت مبنی بر حذف کارت هوشمند سوخت اشتباه است. یعنی در اصل این کار با محاسبات اقتصادی و انرژی کشور قابل انطباق نبود.»
بر اساس این گزارش، ادیانی در پاسخ به این سوال که آیا دولت می تواند با بازگرداندن کارت سوخت در ممانعت از قاچاق سوخت موفق شود، گفت: قطعا می تواند، زیرا زیرساخت های این کار آماده است اکنون دریافت گازوییل با کارت سوخت رانندگان انجام می‌شود و خودروهای سواری با استفاده از کارت سوخت جایگاه داران بنزین دریافت می کنند لذا زیرساخت های اصلی یا فرآیند کارت موجود است اما متاسفانه مصرف سقف ندارد و بعضی افراد مصرف بی رویه دارند و کسانی که خارج از الگوی مصرف صحیح از بنزین استفاده می کنند باید پول متناسب با قیمت تمام شده بنزین را پرداخت کنند.
بر همین اساس حالا مدتی است که پرونده احیای کارت سوخت دوباره روی میز مسئولان باز شده است. چهارشنبه هفته گذشته بود که محمدرضا موسوی خواه، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، از الزامی شدن استفاده از کارت های سوخت شخصی خبر داد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، موسوی خواه افزود: کارت سوخت همیشه برقرار بوده است و موضوع استفاده از کارت سوخت شخصی به زودی در فراخوانی به مردم اعلام خواهد شد.
موسوی خواه که در حاشیه رونمایی از نسل جدید کارتخوان‌های عرضه سوخت در جمع خبرنگاران سخن می گفت، درباره اینکه آیا مردم باید در انتظار سهمیه‌بندی بنزین یا افزایش قیمت سوخت باشند، گفت: من تصور نمی‌کنم چنین موضوعی پیش بیاید، اکنون 11 سال از عمر تجهیزات پیشین می‌گذرد و قطعات سخت‌افزاری آن به هیچ عنوان پیدا نمی‌شود،همچنین هزینه نگهداشت آنها بسیار گزاف بود. بیش از 6 ماه است که دنبال آن هستیم تا این تجهیزات را روز آمد کنیم، به گونه‌ای که برای دولت بار مالی نداشته باشد.
او با بیان اینکه کارت سوخت، مقدار مصرف را در کشور مدیریت می‌کند، افزود: استفاده از کارت سوخت موضوعی است که در قانون توسعه حمل ونقل عمومی کشور بر آن تاکید شده و در همه جایگاه‌ها، سوخت‌گیری باید الزاما با کارت سوخت انجام شود، همچنین کسانی که رمز کارت سوخت خود را فراموش کرده‌اند باید به مراکز نواحی شرکت پخش مراجعه کنند تا رمز برایشان آزاد شود. شاید در آینده شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم که در زمان نخستین سوخت‌گیری با کارت سوخت شخصی، رمز برای صاحب کارت آزاد شود.
موسوی خواه همچنین از واردات روزانه 5 میلیون و 700 هزار لیتر بنزین به کشور خبر داد و افزود: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سه ماه نخست امسال باید روزانه 9 میلیون لیتر بنزین وارد می‌کردیم، اما این رقم به 5 میلیون و 700 هزار لیتر در روز رسید و همواره تلاش می‌کنیم حجم واردات را به حداقل برسانیم.
او درباره تولید و توزیع بنزین سوپر هم گفت : در تولید و توزیع بنزین سوپر هیچ مشکلی نداریم، تنها تفاوت میان بنزین یورو 5 و بنزین سوپر در 4 عدد اکتان است، به این ترتیب که بنزین یورو 5 با عدد اکتان 91 و بنزین سوپر با عدد اکتان 95 تولید می‌شود.
موسوی خواه میزان توزیع بنزین سوپر در کشور را 3,5 میلیون لیتر در روز اعلام کرد و گفت: این رقم ممکن است گاهی بیشتر یا کمتر شود.
او تفاوت کیفیت در عرضه بنزین میان جایگاه‌های عرضه سوخت را به شدت تکذیب کرد و افزود: کیفیت سوخت عرضه شده در تمامی جایگاه ها یکسان است و تمامی آنها استانداردهای لازم را دارا هستند.
علی عسگر ظاهری عبدوند، نماینده مسجد سلیمان و عضو کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با رویداد۲۴ گفته است: یکی از راهکارهای مدیریت سوخت رصد و ثبت آن است که با فعال کردن مجدد کارت‌های سوخت می‌توان مجددا مدیریت منابع بهتری داشت، لذا با بهره‌گیری از کارت‌های سوخت می‌توان میزان مصرف را بررسی کرد، ضمن آنکه از قاچاق آن به کشورهای همسایه نیز جلوگیری خواهد شد، متاسفانه در کشورهای همسایه نرخ سوخت چند برابر ایران است و همین موضوع باعث انگیزه قاچاقچیان شده است.
او در پاسخ به این پرسش که در گذشته نیز از کارت سوخت استفاده می‌شد اما دولت آن‌را دو سال گذشته حذف کرد، چرا دوباره در پی احیای آن است افزود: زمانی که دولت اعلام کرد کارت سوخت را حذف می کند ما جزء مخالفان این طرح بودیم لذا بازگشت کارت سوخت فرصت قاچاقچیان را برای قاچاق سوخت می‌سوزاند. باید دید این بار داستان مدیریت سوخت به کجا می‌رسد؟
این نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا با احیای مجدد کارت سوخت میزان قاچاق کاسته می‌شود؟ گفت: بله، زیرا سهم هر شخص مشخص خواهد شد و میزان استفاده نیز رصد می‌شود، از این جهت کارت سوخت با هدف جلوگیری از قاچاق سوخت به خارج از کشور و مدیریت مصرف سوخت مجددا احیا می‌شود.
روزانه ۷۸ تا ۸۰ میلیون لیتر بنزین تولید و مصرف می‌شود که حدود ۸ تا ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. اما آیا با بازگشت دوباره کارت سوخت از قاچاق به کشورهای همسایه کم خواهد شد و میزان استفاده سوخت در کشور مدیریت می‌شود؟
