نیش واشنگتن به عمران خان
سه روز مانده به سفر برنامه‌ریزی شده وزیر خارجه و فرمانده ستاد مشترک ارتش امریکا به اسلام‌آباد برای دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های دولت جدید پاکستان، وزارت دفاع امریکا اعلام کرد که کمک‌های نظامی خود به ارتش پاکستان را لغو می‌کند.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، سرهنگ کُن فالکنر، سخنگوی پنتاگون گفته است: «به دلیل ناتوانی پاکستان در اقدامی فوری برای پشتیبانی از استراتژی امریکا در جنوب آسیا، ٣٠٠ میلیون باقی مانده از تعهدات امریکا به محل دیگری اختصاص داده شد.» درست دو هفته بعد از آغاز به کار دولت جدید در اسلام‌آباد، در شرایطی که وضعیت اقتصادی پاکستان به‌شدت شکننده است، این اقدام امریکا به عنوان بزرگ‌ترین متحد نظامی و امنیتی پاکستان، یک اقدام غافلگیرانه برای کاهش ثبات اقتصادی و امنیتی این کشور به نظر می‌رسد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، پیش از این ابتدای سال ٢٠١٨ ایالات متحده امریکا ٥٠٠ میلیون دلار دیگر از تعهدات خود را برای پرداخت در صندوق پشتیبانی ائتلاف ملغی کرده‌بود. صندوق پشتیبانی ائتلاف CSF با هدف تامین منابع مالی عملیات مشترک ارتش امریکا و پاکستان در شمال این کشور برای مبارزه با گروه‌های تروریستی و از یک سال بعد از حمله نظامی امریکا به افغانستان تاکنون تشکیل شده است. به گفته سخنگوی پنتاگون، هنوز محل مصرف این مبلغ مشخص نشده است و «کنگره امریکا باید در مورد رد یا قبول این موضوع رای دهد.» با این حال این سخنگو اعلام کرده است که پنتاگون تصمیم قطعی خود را در مورد قطع این کمک‌ها گرفته است. پاکستان طی ١٦ سال گذشته معادل ٣٣ میلیارد دلار از امریکا در قالب کمک‌های توسعه‌ای و نظامی و سهم امریکا در صندوق مشترک دریافت کرده است، طی این مدت میزان مشارکت امریکا در صندوق پشتیبانی ائتلاف ١٤ میلیارد دلار بود که طی سال‌های اخیر به تدریج کم و کمتر شده است. در شرایطی که رقم مشارکت امریکا در سال ٢٠١٤ بیش از ٢ میلیارد دلار بود این رقم در سال ٢٠١٦ نزدیک یک میلیارد دلار رسید و برای سال ٢٠١٧ معادل ٨٠٠ میلیون دلار مشارکت در صندوق پشتیبانی ائتلاف در نظر گرفته بود که تمامی این رقم در دو نوبت متوقف شد. امریکا ١٧ سال است که در مرزهای شمالی پاکستان، در طولانی‌ترین جنگ فرامرزی خود درگیر نبرد با طالبان در افغانستان است. طی یک سال گذشته واشنگتن اتهام‌زنی به پاکستان مبنی بر پناه دادن و حمایت از گروه‌های تروریستی در افغانستان را به‌شدت افزایش داده است و اسلام‌آباد را به عنوان متهم اصلی بازماندن امریکا از پایان دادن به جنگ افغانستان معرفی می‌کند
تلافی میزبانی از ظریف
قطع کمک‌های نظامی امریکا به صندوق پشتیبانی ائتلاف سه روز بعد از سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به اسلام‌آباد و سه روز مانده به سفر وزیر خارجه ایالات متحده امریکا به این کشور اتفاق افتاده است. روزنامه گاردین در گزارشی از دلایل لغو کمک‌های نظامی امریکا به پاکستان، به سفر هفته پیش ظریف به اسلام‌آباد اشاره می‌کند و می‌نویسد: «تحلیلگران اشاره می‌کنند که بیانیه جدید پنتاگون ممکن است بازتاب ناخشنودی واشنگتن از تصمیم عمران خان برای پذیرایی از وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، محمدجواد ظریف به عنوان اولین مهمان خارجی باشد. بیانیه نخست‌وزیر پاکستان پس از این دیدار که در حمایت از برجام منتشر شد نیز بر میزان ناخشنودی واشنگتن از دولت جدید در اسلام‌آباد افزوده است.» سحر طارق، پژوهشگر امور پاکستان در موسسه صلح ایالات متحده به گاردین می‌گوید: «میزبانی اسلام‌آباد از ظریف بسیار گرم و صمیمانه بود. پیام این سفر، تمایل پاکستان به روابط نزدیک با ایران است؛ مساله‌ای که ایالات متحده آن را کاملا بر خلاف سیاست‌های خود می‌داند.» عمران خان به صورت مشخص بارها پیش از رسیدن به مقام نخست‌وزیری از همکاری‌های نظامی میان امریکا و پاکستان انتقاد کرده است و بعد از رسیدن به ریاست دولت هم برنامه خود را «لغو تمام پیمان‌های خلاف منافع ملی» عنوان کرده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود که اولین سفر خارجی عمران خان، ستاره پیشین کریکت پاکستان و نخست‌وزیر کنونی این کشور، به مقصد تهران باشد. عمران خان تاکید کرده که خواستار «روابطی متوازن‌تر» با ایالات متحده امریکاست و علاقه‌ای ندارد که به رابطه «حامی‌پرورانه» با دولت امریکا ادامه دهد.
هدیه سال نو
با آغاز سال جدید میلادی، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا با انتشار پیامی در حساب کاربری توییتر خود به کمک‌های مالی و نظامی امریکا به پاکستان تاخت. ترامپ، روز اول سال ٢٠١٨ در پیام خود خطاب به پاکستان نوشته‌بود: «ایالات متحده امریکا به شکل احمقانه‌ای بیش از ٣٣ میلیارد دلار کمک در طول ١٥ سال گذشته در اختیار پاکستان قرار داده است و آنها چیزی جز دروغ و فریب به ما پس ندادند، با این خیال که رهبران ما دیوانه‌اند. آنها به تروریست‌هایی که ما در افغانستان تعقیب می‌کنیم، محل امن می‌دهند و کمک بسیار کمی به ما می‌کنند. دیگر اینگونه نخواهد ماند.» در واکنش به این توییت، وزیر خارجه وقت پاکستان، خواجه آصف این اظهارنظر را «توجیهی برای شکست امریکا در افغانستان عنوان کرد.» خواجه آصف تاکید کرده‌بود: «ما قبلا هم به واشنگتن اطلاع داده‌ایم که همکاری بیشتری با آنها نخواهیم داشت، در نتیجه عبارت دیگر اینگونه نخواهد بود، دیگر معنایی ندارد.» همزمان با این توییت، نخست‌وزیر وقت پاکستان، شاهد خاقان عباسی هم جلسه کمیته امنیت ملی پاکستان را با حضور بلندپایه‌ترین مقام‌های امنیتی و نظامی این کشور تشکیل داد و با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد: «این اظهارات کاملا غیرقابل فهم است، چرا که به شکل واضح با واقعیات میدانی تناقض دارد. چنین اظهاراتی کاملا بدون توجه به اعتمادی که طی نسل‌ها بین دو کشور ایجاد شده است، بیان شده‌اند.» این درگیری‌های لفظی میان واشنگتن و اسلام‌آباد، بعد از روی کار آمدن دولت عمران خان هم ادامه پیدا کرده است. دو هفته پیش و بعد از تماس تلفنی وزیر خارجه ایالات متحده امریکا با نخست‌وزیر پاکستان، وزارت خارجه پاکستان، متن منتشر شده از سوی وزارت خارجه امریکا از خلاصه این تماس را «خلاف واقع» توصیف کرد. شاه محمود قریشی، وزیر خارجه جدید پاکستان تاکید کرده‌بود «آنچه در این بیانیه با عنوان تروریست‌ها در خاک پاکستان توصیف شده است، کاملا مخالف واقعیت‌های میدانی است.» او از وزارت خارجه امریکا خواسته‌بود این اشتباه را اصلاح کند. در بیانیه منتشر شده از سوی وزارت خارجه امریکا آمده‌بود «وزیر خارجه پمپئو از نخست‌وزیر پاکستان خواست اقدامی جدی علیه گروه‌های تروریستی در خاک پاکستان انجام دهد.» طی روزهای گذشته وزارت خارجه ایالات متحده امریکا اعلام کرد که متن پیاده شده کامل گفت‌وگو را برای پاکستان ارسال کرده که این عبارت در آن وجود دارد. وزارت خارجه پاکستان به تازگی از رسانه‌ها خواسته است که این موضوع را بیشتر پیگیری نکنند.
لبه پرتگاه اقتصادی
وضعیت اقتصادی پاکستان پیش از روی کار آمدن عمران خان در وضعیت بدی قرار داشت و برای بیرون آمدن از این وضع به دنبال استقراض خارجی از صندوق بین‌المللی پول بود. طی دهه‌های گذشته، پاکستان بارها مجبور شده است برای جبران کسری بودجه به صندوق بین‌المللی پول مراجعه کند. سمیر للوانی، مدیر برنامه آسیای جنوبی اندیشکده مرکز استیمسون به رویترز می‌گوید: «این اقدام امریکا یک اقدام کاملا برنامه‌ریزی شده برای انباشت تدریجی فشار بر پاکستان بود. درست زمانی که آنها در آسیب‌پذیرترین وضعیت ممکن قرار دارند، امریکا سعی می‌کند تا فشار را بیشتر کند.» به گفته این کارشناس مسائل پاکستان «این پیام روشن، نشانه‌ای از پاسخی خواهد بود که پاکستانی‌ها در صورت رجوع به صندوق بین‌المللی پول برای دریافت کمک با آن مواجه می‌شوند.» درست یک ماه پیش، مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده امریکا، در مورد احتمال فشار امریکا برای رد درخواست پاکستان از صندوق بین‌المللی پول اشاراتی کرده‌بود.
پمپئو، در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی تاکید کرده‌بود: «اشتباه نکنید! ما کاملا فعالیت‌های صندوق بین‌المللی پول را از نزدیک دنبال می‌کنیم. هیچ منطقی وجود ندارد که پول‌های صندوق بین‌المللی پول از مالیات دلاری امریکایی‌ها یا مربوط به مالیات‌ها از طریق سرمایه‌های امریکا در صندوق، به چین یا کشورهایی اختصاص داده‌شود که در چین منفعت دارند.» طی سال‌های اخیر روابط اقتصادی چین و پاکستان بسیار گسترش یافته و چین سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این کشور انجام داده است. در عین حال پاکستان بخش بزرگی از واردات تسلیحاتی خود را از چین انجام می‌دهد و بر خلاف گذشته که ارتش این کشور تحت‌الحمایه امریکا بود، وابستگی بیشتری به تسلیحات نظامی چینی پیدا می‌کند.
